Marga górska
Marga górska[1] (Quedius obscuripennis) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.
| Quedius obscuripennis | |||
| Bernhauer, 1901 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Quedius (Raphirus) | ||
| Gatunek |
marga górska | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Takson ten opisany został po raz pierwszy w 1901 roku przez Maxa Bernhauera na łamach „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien” jako odmiana Quedius ochropterus. Jako miejsce typowe wskazano Negoiu[2][3]. Do rangi osobnego gatunku wyniesiony został w 1924 roku przez Edoarda Gridelliego[3]. Do gatunku tego zalicza się trzy podgatunki[4]:
- Quedius obscuripennis arvernus Herman, 2001
- Quedius obscuripennis obscuripennis Bernhauer, 1901
- Quedius obscuripennis pyrenaeicola Coiffait, 1963
Ostatni z wymienionych opisany został w 1963 roku przez Henriego Coiffaita na łamach „Bulletin de la Société d’Histoire Naturelle de Toulouse”. Jako miejsce typowe wskazano Fabian w Pirenejach Wysokich[5][3]. Ostatni z wymienionych opisany został po raz pierwszy w 1982 roku przez Coiffaita na łamach „Nouvelle revue d’entomologie” pod nazwą Quedius obscuripennis arvenicus. Jako miejsce typowe wskazano okolice Lac de Chambedaze we francuskim departamencie Puy-de-Dôme[6][3]. Użyta przez Coiffaita nazwa okazała się być homonimem, stąd Lee H. Herman w 2001 roku wprowadził nowy epitet arvernus[3].
Morfologia edytuj
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 8,5 do 10,5 mm. Głowa jest owalna, lekko ku tyłowi zwężona, smolistobrunatna z brunatnoczerwonymi czułkami i głaszczkami. Wyposażona jest w słabo uwypuklone oczy nieznacznie dłuższe od dwukrotności długości skroni. Czułki mają człon pierwszy krótszy niż dwa następne razem wzięte. Na czole znajdują się po dwa punkty przednie i tylne; brak jest punktów dodatkowych między przednimi oraz między tylnymi a krawędziami oczu. Mikrorzeźba ciemienia ma postać poprzecznych linii. Przedplecze jest wypukłe, smolistobrunatne, w kątach przednich z mikrorzeźbą o głównie wielokątnych, miejscami okrągławych oczkach. Na powierzchni tarczki brak jest punktowania. Pokrywy są wyraźnie krótsze od przedplecza, brunatnoczerwone, zazwyczaj z parą ciemnych plam w pobliżu szwu, rzadziej jednobarwne. Powierzchnia pokryw jest porośnięta niezłocistymi włoskami, stosunkowo delikatnie punktowana i między punktami delikatnie pomarszczona, niewyraźnie zmatowiała, pozbawiona dobrze zaznaczonej mikrorzeźby. Odwłok jest smolisty z metalicznym połyskiem i brunatnoczerwono rozjaśnionymi tylnymi krawędziami tergitów. W sąsiedztwie bocznych krawędzi tergitów nie występują kępki złotych włosków[7].
Ekologia i występowanie edytuj
Owad górski, rozmieszczony od regla dolnego po szczyty[7], preferujący jednak piętro subalpejskie i alpejskie[8]. Spotykany na terenach otwartych i zadrzewionych. Bytuje w ściółce, detrytusie, wśród mchów, pod opadłymi liśćmi i kamieniami[7][8].
Gatunek palearktyczny, europejski[4]. Podgatunek nominatywny znany jest z Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Słowenii, Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Rumunii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Macedonii Północnej[9]. Swym zasięgiem obejmuje Alpy, Apeniny, Las Czeski, Karpaty i góry Półwyspu Bałkańskiego[7]. W Polsce podawany jest z Beskidu Żywieckiego i Małego, Tatr i Bieszczadów[10]. Pozostałe podgatunki występują tylko we Francji[11][12]. Podgatunek Q. o. arvernus jest endemitem Masywu Centralnego[6], a podgatunek Q. o. pyrenaeicola Pirenejów[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
- ↑ Max Bernhauer. Neunte Folge neuer Staphyliniden aus Europa, nebst Bemerkungen. „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien”. 50, s. 532–541, 1901.
- ↑ a b c d e Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
- ↑ a b Quedius (Raphirus) obscuripennis Bernhauer, 1901. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-10].
- ↑ a b Henri Coiffait. Les Quedius du sous-genre Sauridus de la région Paléarctique occidentale (avec description de formes nouvelles). „Bulletin de la Société d’Histoire Naturelle de Toulouse”. 98, s. 372–420, 1963.
- ↑ a b Henri Coiffait. Une nouvelle forme de Quedius (Sauridus) du Massif Central (Col. Staphylinidae). „Nouvelle revue d’entomologie”. 12 (3), s. 233–234, 1982.
- ↑ a b c d Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
- ↑ Quedius (Raphirus) obscuripennis subsp. obscuripennis Bernhauer, 1901. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-10].
- ↑ podgatunek: Quedius (Raphirus) obscuripennis obscuripennis M. Bernhauer, 1901. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-10].
- ↑ Quedius (Raphirus) obscuripennis subsp. arvernus Herman, 2001. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-10].
- ↑ Quedius (Raphirus) obscuripennis subsp. pyrenaeicola Coiffait, 1963. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-10].