Marga jasnobrzega
Marga jasnobrzega[1] (Quedius collaris) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.
| Quedius collaris | |||
| Erichson, 1840 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Quedius (Raphirus) | ||
| Gatunek |
marga jasnobrzega | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek opisany został po raz pierwszy w 1840 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona. Jako miejsce typowe wskazano „Wołyń”[2]. Zalicza się do niego dwa podgatunki[3][2]:
- Quedius collaris collaris Erichson, 1840
- Quedius collaris italicus Gridelli, 1925
Drugi został wprowadzony został do literatury w 1922 roku na łamach „Bollettino della Società Entomologica Italiana” przez Edoarda Gridelliego jako odmiana pod nazwą Quedius collaris var. niger. Jako miejsce typowe wskazano Gran Sasso w Apeninach Środkowych[4]. W 1925 roku Gridelli zdecydował się wynieść ją do rangi podgatunku, jednak nazwa z epitetem niger byłaby homonimiczna, stąd na łamach „Memorie della Società Entomologica Italiana” wprowadził on nową nazwę Q. c. italicus[5][2].
Morfologia edytuj
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 6,5 do 8 mm. Głowa okrągława, smolistoczarna z brunatnożółtymi czułkami i głaszczkami. Czułki mają człon pierwszy krótszy niż dwa następne razem wzięte, a człon trzeci niewiele dłuższy niż drugi. Przedplecze jest wypukłe, czerwonobrunatne do brunatnego z jaśniejszymi brzegami, a czasem z rdzawoczerwoną, okrągłą plamą na przedzie. Na powierzchni tarczki obecne jest punktowanie. Pokrywy są smolistoczarne z rozjaśnionymi krawędziami tylnymi. Oprócz punktów makroskopowych na powierzchni pokryw wyraźnie widoczne są punkty mikroskopowe. Odnóża są w całości brunatnożółte. Tylna ich para odznacza się stopami o członie pierwszym nie przekraczającym długością członu ostatniego. Odwłok jest smolistoczarny, czasem z czerwonobrunatnymi lub żółtobrunatnymi rozjaśnieniami tylnych krawędzi tergitów. Na przedzie trzech pierwszych tergitów odwłoka nie występują szarobrunatne plamki[6].
Ekologia i występowanie edytuj
Owad górski, zamieszkujący piętra reglowe i subalpejskie. Bytuje w ściółce, pod kamieniami, płatami porostów, wśród mchów, oraz na pniakach i kłodach[7][6].
Gatunek palearktyczny, europejski[3]. Podgatunek nominatywny znany jest z Niemiec, Austrii, Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Rumunii, Bośni i Hercegowiny oraz Macedonii Północnej[8]. Swoim zasięgiem obejmuje Alpy Wschodnie, Sudety, Karpaty i góry Półwyspu Bałkańskiego[6]. W Polsce podawany jest z Sudetów Zachodnich i Wschodnich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskej, Beskidu Małego, Beskidu Żywieckiego, Tatr, Pienin, Gór Sanocko-Turczańskich i Bieszczadów[9]; stare niepewne doniesienia pochodzą ze Śląska[7]. Podgatunek Q. c. italicus podawany jest z Francji i Włoch[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
- ↑ a b c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
- ↑ a b Quedius (Raphirus) collaris Erichson, 1840. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-11].
- ↑ E. Gridelli. Descrizioni di alcuni nuovi Staphylinidae paleartici. „Bollettino della Società Entomologica Italiana”. 54, s. 21–28, 1922.
- ↑ E. Gridelli. Studi sul genere Quedius Steph. (Col. Staph.). Secondo contributo. Specie della regione paleartica. „Memorie della Società Entomologica Italiana”. 3 (2), s. 113–180, 1925.
- ↑ a b c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
- ↑ Quedius (Raphirus) collaris subsp. collaris Erichson, 1840. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-11].
- ↑ gatunek: Quedius (Raphirus) collaris Erichson, 1840. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-11].
- ↑ Quedius (Raphirus) collaris subsp. italicus Gridelli, 1925. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-11].