Wikipedia

Marian Janelli

polski polityk

Marian Janelli (ur. 23 stycznia 1873 w Rożniatowie, zm. 19 września 1945 w Leśnej Podlaskiej) – polski doktor praw, nauczyciel, autor podręczników szkolnych.

Marian Janelli
Data i miejsce urodzenia

23 stycznia 1873
Rożniatów

Data i miejsce śmierci

19 września 1945
Leśna Podlaska

Miejsce spoczynku

Cmentarz Świętej Rodziny

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

nauczyciel

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Zarząd Polskiego Archiwum Wojennego w 1915. Drugi od lewej stoi Marian Janelli

Życiorys edytuj

Urodził się 23 stycznia 1873 w Rożniatowie[1]. W 1893 ukończył ósmą klasę z wynikiem celującym i zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Stanisławowie w 1893[2][3]. Od 1893 do 1904 studiował na Uniwersytecie Lwowskim: na Wydziale Filozoficznym, gdzie uzyskał stypendium[4] oraz na Wydziale Prawa, który ukończył uzyskując stopień naukowy doktora[1] w 1902[3].

Podjął pracę nauczyciela od 6 listopada 1902[1]. Jesienią 1902 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. V Gimnazjum we Lwowie[5]. 28 listopada 1904 zdał nauczycielski egzamin podstawowy w zakresie historii i geografii[1][3]. W połowie 1905 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Nowym Sączu[6] a 19 czerwca 1905 został mianowany nauczycielem rzeczywistym[1]. 21 czerwca 1906[7] i pod koniec 1907 jako nauczyciel rzeczywisty został przeniesiony do filii C. K. V Gimnazjum we Lwowie[8][9][10][11][12]. Od 1908 pracował na posadzie profesora w C. K. VIII Gimnazjum we Lwowie[13][1]. Następnie uczył języka polskiego w Prywatnym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza we Lwowie[14][15].

Był działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[16][17], w 1909 delegatem do Komitetu[18], w październiku 1909 pełnił funkcję sekretarza na Polskim Kongresie Pedagogicznym we Lwowie oraz był przewodniczącym sekcji szkolnictwa średniego[19], w maju 1910 został wybrany zastępczą członka zarządu głównego TNSW[20]. Został też członkiem zarządu[21]. Przed 1914 był dyrektorem biura zarządu głównego TNSW[22]. Według stanu z 1912 był członkiem Towarzystwa Historycznego[23]. Był wiceprezesem Związku Galicyjskich Towarzystw Urzędników i Nauczycieli oraz prezesem Związku Państwowego Austriackich Towarzystw Nauczycieli Szkół Średnich[21].

Został odznaczony austro-węgierskim Krzyżem Jubileuszowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych[24]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 przebywał w Wiedniu[25]. Tam w 1915 został członkiem zarządu Polskiego Archiwum Wojennego[26]. Jako c. k. profesor rozporządzeniem z 16 lutego 1916 został przydzielony z C. K. VIII Gimnazjum we Lwowie do C. K. Gimnazjum Męskiego w Sanoku, uczył historii, języka łacińskiego, geografii[27][28][29]. 19 kwietnia 1916 otrzymał tytuł profesora VIII rangi[30][31]. Współpracował z zawiązanym w lutym 1916 Kołem Ligi Kobiet Miasta Sanoka[32]. W 1918 był nadal przydzielony do C. K. VIII Gimnazjum Realnego we Lwowie z polskim językiem wykładowym[24].

Z dniem 1 lipca 1919 został powołany do pracy w Radzie Szkolnej Krajowej[33][34] w charakterze wizytatora[35]. Jako wizytator okręgowy szkół od 1921 sprawował stanowisko naczelnika Wydziału II Szkolnictwa Średniego w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego[36][37]. W tym czasie równolegle wykładał w Państwowym Wyższym Kursie Nauczycielskim we Lwowie[38][39], Towarzystwie Szkoły Handlowej[40]. Jako wizytator KOSL 17 marca 1925 został mianowany naczelnikiem wydziału tamże[41]. W 1928 został przeniesiony w stan spoczynku[42]. W wyborach samorządowych 1934 uzyskał mandat radnego Rady Miasta Lwowa z ramienia listy endeckiej (jego zastępcą został adw. dr Bogusław Longchamps de Berier)[43] i pełnił mandat radnego[44]. Po zaprzysiężeniu na urząd prezydenta Lwowa dr. Stanisława Ostrowskiego, został wybrany delegatem rady do komitetu nagrody historycznej im. Szajnochy[45].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 wyjechał z rodziną ze Lwowa i osiadł w Leśnej Podlaskiej. Podczas okupacji niemieckiej podjął działalność w ramach tajnego nauczania. Na przełomie 1944/1945 był nauczycielem w Liceum Pedagogicznym w Leśnej Podlaskiej.

Opublikował tomik poezji, był autorem podręczników szkolnych, w 1915 był wydawcą pisma „Szkoła Polska” w Wiedniu, a w publikował w czasopiśmie „Rozgrywka”, używając pseudonimów „John Ly” oraz „żongler”.

Jego żoną była Stefania z domu Drozd, z którą miał córki Marię (ur. 1906)[46], Albinę (zm. w 1919 w wieku 5 lat)[47] oraz synów Ludomira (ur. 1903)[48], Stefana Benedykta (ur. 1908)[49].

Zmarł 19 września 1945 w Leśnej Podlaskiej[3]. Został pochowany na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu.

 
Grób dra Mariana Janellego na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu

Publikacje edytuj

  • Pierwsze grzechy. Poezye 1892-1895 (1896)[50]
  • Nowe plany naukowe (1909)[51]
  • Wiadomości polityczne i społeczne jako przedmiot nauki w VIII. klasie gimnazyalnej (1910)
  • Reforma konferencyi nauczycielskich. Rreferat wygłoszony na Konferencyi grona gimnazyum VIII. we Lwowie, dnia 12. października 1912 (1912)[52]
  • Z dziejów ojczystych. Zbiór opowiadań dla młodzieży szkół powszechnych i średnich (1913[53], 1920, współautorka: Julia Kisielewska)
  • Zbiór ustaw i rozporządzeń odnoszących się do szkół średn. w Galicyi. T. 1, Szkoła. Z. 1 (1914, współautor: Kazimierz Missona)
  • Dzieje powszechne. Podręcznik do nauki historyi na stopniu wyższym szkół średnich. Cz. 1, Obejmująca okres starożytny (1915, współautor: Adam Szelągowski)[54]
  • Zbiór ustaw i rozporządzeń odnoszących się do szkół średn. w Galicyi. T. 1, Szkoła. Z. 2 (1916, współautor: Kazimierz Missona)
  • Zbiór ustaw i rozporządzeń odnoszących się do szkół średn. w Galicyi. T. 1, Szkoła. Z. 3 (1916, współautor: Kazimierz Missona)
  • Dzieje powszechne. Podręcznik do nauki historyi na stopniu wyższym szkół średnich. Cz. 2 (1918, współautor: Adam Szelągowski)
  • Regulamin gimnazjalnych egzaminów dojrzałości (rozporządzenie Ministerstwa Wyznań Relig. i Ośw. Publicznego z dnia 19 grudnia 1925 r. L. 18655/II (1925)[55]
  • Z dziejów ojczystych dla I klasy gimnazjalnej (1926, współautorka: Julia Kisielewska)
  • Polska współczesna. Podręcznik dla kl. VII szkół powszechnych (1928, współautor: Stanisław Pawłowski)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 67.
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stanisławowie za rok szkolny 1892/93. Stanisławów: Fundusz Naukowy, 1893, s. 65, 71.
  3. ↑ a b c d Puszka 1999 ↓, s. 294.
  4. ↑ Stypendya. „Gazeta Narodowa”, s. 2, Nr 331 z 28 grudnia 1894. 
  5. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 551, Nr 39 z 12 listopada 1902. 
  6. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 295, Nr 19 z 12 lipca 1905. 
  7. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1907. Nowy Sącz: 1907, s. 57.
  8. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 522, Nr 29 z 12 grudnia 1907. 
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1907. Nowy Sącz: 1907, s. 27, 57.
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1908. Nowy Sącz: 1908, s. 77, 119.
  11. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1907. Lwów: Fundusz Naukowy, 1907, s. 49, 50, 52.
  12. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1908. Lwów: Fundusz Naukowy, 1908, s. 58, 85.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1909. Nowy Sącz: 1909, s. 65.
  14. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi Gimnazyum im. Mickiewicza we Lwowie za rok szkolny 1909/10. Lwów: 1910, s. 21.
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi Gimnazyum im. Mickiewicza we Lwowie za rok szkolny 1910/11. Lwów: 1911, s. 13.
  16. ↑ Sprawa suplentów. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 51 z 2 lutego 1910. 
  17. ↑ Kronika lwowska. Przenoszenia profesorów. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 458 z 7 października 1910. 
  18. ↑ Polski Kongres Pedagogiczny we Lwowie. „Przewodnik Oświatowy”. IX, s. 411, 1909. Towarzystwo Szkoły Ludowej. 
  19. ↑ Polski Kongres Pedagogiczny we Lwowie. „Przewodnik Oświatowy”. IX, s. 455, 472, 1909. Towarzystwo Szkoły Ludowej. 
  20. ↑ Towarzystwo nauczycieli szkół wyższych. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 219 z 17 maja 1910. 
  21. ↑ a b Puszka 1999 ↓, s. 235.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1066.
  23. ↑ Puszka 1999 ↓, s. 223.
  24. ↑ a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1018.
  25. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 1, Lwów. Wiedeń / Poznań: 1915, s. 86.
  26. ↑ Polskie Archiwum Wojenne. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 6, 25 września 1915. 
  27. ↑ XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16. Sanok: Fundusz Naukowy, 1916, s. 3, 8, 12.
  28. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 1, 11, 23.
  29. ↑ Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 39. ISBN 83-901827-1-8.
  30. ↑ XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16. Sanok: Fundusz Naukowy, 1916, s. 13.
  31. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 38, Nr 4 z 3 kwietnia 1916. 
  32. ↑ Sprawozdanie z Działalności Koła Ligi Kobiet Miasta Sanoka za pierwszy rok istnienia. 1917 Przeskocz do notatek. Sanok: M. Muschl, 1917, s. 1, 3.
  33. ↑ Kronika. „Ziemia Sanocka”. 19, s. 1, 6 lipca 1919. 
  34. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 26, 36.
  35. ↑ Józef Stachowicz: Gimnazjum Męskie w latach 1880–1958. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 56-57.
  36. ↑ Seweryn Lehnert: Spis nauczycieli publicznych szkół powszechnych i państwowych seminarjów nauczycielskich oraz spis szkół w okręgu szkolnym lwowskim obejmującym województwa lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Lwów: Wydawnictwo Książek Szkolnych w Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego, 1924, s. XIV.
  37. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 14.
  38. ↑ Seweryn Lehnert: Spis nauczycieli publicznych szkół powszechnych i państwowych seminarjów nauczycielskich oraz spis szkół w okręgu szkolnym lwowskim obejmującym województwa lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Lwów: Wydawnictwo Książek Szkolnych w Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego, 1924, s. 207.
  39. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 342.
  40. ↑ Korespondencye. Szkoła handlowa (T. S. H.). „Jedność. Organ Żydów Polskich”, s. 6, Nr 28 z 10 lipca 1908. 
  41. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 13, s. 240, 15 sierpnia 1925. 
  42. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 485, Nr 11 z 5 października 1928. 
  43. ↑ Oficjalne wyniki wyborów do Rady Miejskiej we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 130 z 31 maja 1934. 
  44. ↑ Przyjęcie rezygnacji p. Drojanowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 67 z 21 marca 1936. 
  45. ↑ Zaprzysiężenie prezydenta dr. Ostrowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 144 z 26 czerwca 1936. 
  46. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1918/19 (zespół 7, sygn. 75). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 191.
  47. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 234 (poz. 33).
  48. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 95.
  49. ↑ Państwowe Gimnazjum Wyższe w Sanoku. Katalog główny, Rok 1918/1919. s. 15.
  50. ↑ Maryan Janelli, Pierwsze grzechy : poezye [online], polona.pl [dostęp 2018-09-15].
  51. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Stanisławowie za rok szkolny 1909/10. Stanisławów: 1910, s. 50.
  52. ↑ Reforma konferencyi nauczycielskich : referat wygłoszony na Konferencyi grona gimnazyum VIII. we Lwowie, dnia 12. października 1912 [online], polona.pl [dostęp 2018-09-15].
  53. ↑ Książki szkolne i do bibliotek. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 419, Nr 21 z 28 września 1913. 
  54. ↑ Książki szkolne. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 59, Nr 4 z 30 listopada 1915. 
  55. ↑ Regulamin gimnazjalnych egzaminów dojrzałości : (rozporządzenie Ministerstwa Wyznań Relig. i Ośw. Publicznego z dnia 19 grudnia 1925 r. L. 18655/II objaśnił Marjan Janelli [online], polona.pl [dostęp 2018-09-15].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Janelli&oldid=71964983”