Marian Naszkowski

polski polityk

Marian Naszkowski (ur. 15 sierpnia 1912 we Lwowie, zm. 28 września 1996 w Warszawie) – działacz komunistyczny, generał brygady, w latach 1950–1952 szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, dyplomata PRL.

Marian Naszkowski
Ilustracja
Ambasador Marian Naszkowski (po prawej) wręcza Borisowi Monastyrskiemu Order Odrodzenia Polski za pracę w filmie „Ostatni etap
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

15 sierpnia 1912
Lwów

Data i miejsce śmierci

28 września 1996
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1943–1952

Siły zbrojne

Armia Czerwona
ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

1 pułk piechoty
3 pułk piechoty
5 Dywizja Piechoty
Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy WP

Stanowiska

szef GZP-W WP

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Walecznych (1943–1989) Złoty Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal im. Ludwika Waryńskiego Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001) Wstęga Orderu Orła Azteckiego (Meksyk) Order Flagi Narodowej I klasy (KRLD) Kawaler Orderu Narodowego Zasługi (Francja)
Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Grób Mariana Naszkowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

edytuj

W latach 1930–1934 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Początkowo związany z katolickim stowarzyszeniem „Odrodzenie”, rozczarowany jego programem związał się z ruchem lewicowym. W 1934 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, a w 1935 do Komunistycznej Partii Polski. Pracował w komitecie walki o amnestię dla więźniów politycznych i w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Był sekretarzem Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy w Drohobyczu i Stanisławowie. W latach 1934–1935 odbywał służbę wojskową. Skazany na 8 lat więzienia za działalność komunistyczną, karę odbywał w Rawiczu. Po wybuchu II wojny światowej wydostał się na wolność i od października 1939 pełnił funkcję kierownika wydziału w redakcji polskojęzycznej gazety komunistycznej „Czerwony Sztandar” w zajętym przez ZSRR Lwowie. Po ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 został ewakuowany w głąb ZSRR. Redaktor komunistycznego, agitacyjnego radia polskojęzycznego w Saratowie.

Od maja do grudnia 1942 żołnierz Armii Czerwonej. Działacz Związku Patriotów Polskich. Od maja 1943 oficer polityczny 1 Dywizji Piechoty. W 1, później 3 pułku piechoty był zastępcą dowódcy ds. polityczno-wychowawczych. W 1945 został majorem i zastępcą dowódcy 5 Dywizji Piechoty.

Po zakończeniu wojny został szefem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, a następnie attaché wojskowym. Od 1946 pułkownik i ambasador RP w Moskwie (do 1950), zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Od 12 czerwca 1950 generał brygady i Szef Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W listopadzie 1950 został wiceministrem obrony narodowej. Zaliczany do „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) w latach pięćdziesiątych[1]. Od października 1952 do 1968 wiceminister spraw zagranicznych, następnie w okresie 1968–1972 był redaktorem naczelnym organu prasowego PZPR „Nowe Drogi”. W latach 1972–1977 ambasador – stały przedstawiciel PRL przy Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie.

W 1951 roku jako szef Głównego Zarządu Politycznego zabronił śpiewania kolęd żołnierzom[2].

Delegat na II Zjazd Polskiej Partii Robotniczej i wszystkie zjazdy PZPR, od I (1948) do VI (1971) włącznie. W latach 1948–1968 członek Komitetu Centralnego PZPR, a w latach 1968–1971 członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. W 1983 roku wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Autor wspomnień. Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C2-12-16/17)[3].

Życie prywatne

edytuj

Syn Michała, urzędnika państwowego, jego matka była nauczycielką muzyki. Mieszkał w Warszawie. Był żonaty z Klarą Naszkowską z domu Kalinowską (1913–1987). Miał córkę[4].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Wybrane publikacje

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
  2. Jak diabeł w łagrach bał się polskich kolęd. niezalezna.pl. [dostęp 2016-03-21].
  3. Wyszukiwarka cmentarna. Warszawskie cmentarze.
  4. J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 48.
  5. M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 258 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą, oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych”.
  6. Życie Partii, styczeń – marzec 1987, s. 55.
  7. Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965. 
  8. Le Onorificenze (Dettaglio decorato).
  9. „Sprawy międzynarodowe”. T. 16, Warszawa 1963, s. 157.
  10. Wizyta Prezydenta Francji w Polsce [w:] "Trybuna Robotnicza", nr 213, 7 września 1967, s. 1-2.
  11. Biuletyn Informacyjny, 1976, tom 17, s. 13.

Bibliografia

edytuj
  • Henryk P. Kosk, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny t. II, Pruszków 2001.
  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom III: M–S, Toruń 2010.