Wikipedia

Mieczyk

Mieczyk[5], gladiola[6] (Gladiolus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego co najmniej 285 gatunków[4]. Występują one w Europie (z wyjątkiem północnej części), w zachodniej Azji i w Afryce[4][7]. Najbardziej zróżnicowany jest w południowej Afryce, gdzie rośnie co najmniej 168 gatunków. Na Madagaskarze jest 8, w górach równikowej Afryki – 84 gatunki. W Europie rośnie 6 gatunków[8], z czego dwa w Polsce: mieczyk błotny Gladiolus palustris i dachówkowaty G. imbricatus[5].

Mieczyk
Ilustracja
Mieczyk błotny i dachówkowaty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

kosaćcowate

Rodzaj

mieczyk

Nazwa systematyczna
Gladiolus L.
Sp. Pl. 36. 1753
Typ nomenklatoryczny

Gladiolus communis L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Mieczyk dachówkowaty
Kwiat mieczyka błotnego
Odmiana 'Priscilla'

Nazwa pochodzi z łacińskiego gladius – miecz.

W wielu gatunkach stwierdzono występowanie substancji aktywnych biologicznie, w tym o działaniu przeciwdepresyjnym (w G. dalenii)[9]. Wiele gatunków ma jadalne bulwy[8]. Najważniejsze znaczenie ekonomiczne mają jako rośliny ozdobne, uprawiane w ogrodach i na kwiaty cięte. Wyhodowano dziesiątki tysięcy odmian ozdobnych, zwykle mieszańcowego i bardzo złożonego pochodzenia. Uprawne mieczyki o złożonym, mieszańcowym pochodzeniu zwane są mieczykiem ogrodowym G. ×hybridus hort.[7] lub G. ×hortulanus[8].

MorfologiaEdytuj

Łodyga
Nierozgałęziona, zgrubiała u nasady.
Liście
Mieczowate.
Kwiaty
Niezróżnicowany okwiat dwubocznie symetryczny składający się z 6 owalnych działek.
Część podziemna
Łodyga tworzy bulwę okrytą suchymi łuskami.

SystematykaEdytuj

 
Mieczyk pospolity
 
Gladiolus tristis
 
Gladiolus equitans
 
Gladiolus decoratus
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae) należących do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych[2].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd kosaćcowce (Iridales Raf.), podrząd Iridineae Engl., rodzina kosaćcowate (Iridaceae Juss.), podrodzina Gladioloideae Klatt, plemię Gladioleae Dumort., rodzaj mieczyk (Gladiolus L.)[10].

Wykaz gatunków[4][11]

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
  4. ↑ a b c d Gladiolus Tourn. ex L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-14].
  5. ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. ↑ mieczyk, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-05-25].
  7. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. ↑ a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 389. ISBN 978-1-107-11502-6.
  9. ↑ Renata Matraszek-Gawron i inni, Recent Studies on Anti-Depressant Bioactive Substances in Selected Species from the Genera Hemerocallis and Gladiolus: A Systematic Review, „Pharmaceuticals”, 12 (4), 2019, s. 172, DOI: 10.3390/ph12040172, PMID: 31775329, PMCID: PMC6958339 (ang.).
  10. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Gladiolus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-03].
  11. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 91. ISBN 978-83-925110-5-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mieczyk&oldid=65307574”