Wikipedia

Mikołaj Ilków

Mikołaj Ilków, ukr. Микола Миколайович Ільків – Mykoła Mykołajowycz Ilkiw (ur. 10 grudnia 1890 we wsi Przewoziec w rejonie Kałusza, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – duchowny greckokatolicki pochodzenia ukraińskiego, działacz polityczny, poseł na Sejm RP[1], naczelny kapelan greckokatolicki Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Mikołaj Ilków
Микола Ільків
Data i miejsce urodzenia

10 grudnia 1890
Przewoziec

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Katyń

Naczelny Kapelan Greckokatolicki WP
Okres sprawowania

1939

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

Kościół grecko-rusiński

Inkardynacja

eparchia stanisławowska

Prezbiterat

1919

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
starszy kapelan starszy kapelan
Data i miejsce urodzenia

10 grudnia 1890
Przewoziec

Data śmierci

kwiecień 1940

Przebieg służby
Lata służby

1928–1939

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Stanowiska

Naczelny Kapelan Greckokatolicki WP

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Życiorys edytuj

Urodził się 10 grudnia 1890[2]. Syn Mikołaja. Ukończył szkołę średnią w Kałuszu, a następnie gimnazjum im. Cesarza Franciszka Józefa I w Stanisławowie. W 1918 ukończył studia teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, po czym 30 marca 1919 został wyświęcony na duchownego obrządku greckokatolickiego.

Pracował jako katecheta w szkołach w Kałuszu. Podczas wojny polsko-ukraińskiej, jako dyrektor prywatnego gimnazjum ukraińskiego w Kałuszu, prowadził akcję polegającą na pomocy rannym żołnierzom. Od 1920 pełnił funkcję administratora probostw greckokatolickich w okolicznych miejscowościach. Opowiadał się za współpracą ukraińsko-polską.

W 1922 był współzałożycielem Agrarnej Ukraińskiej Chłopskiej Partii (Chliborobów). Z jej ramienia wybrano go w tym roku do Sejmu I Kadencji. Stanął na czele Sejmowego Klubu Ukraińsko-Włościańskiego, liczącego 5 posłów. Z powodu zaangażowania politycznego popadł w konflikt z władzami kościelnymi, co spowodowało, że został zawieszony w czynnościach kapłańskich przez biskupa Grzegorza Chomyszyna.

Po zakończeniu kadencji Sejmu w 1927 objął probostwo w Niżniowie w diecezji stanisławowskiej. 27 lutego 1928 został przeniesiony z pospolitego ruszenia do rezerwy duchowieństwa wojskowego z równoczesnym mianowaniem kapelanem rezerwy ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 399. lokatą w duchowieństwie wojskowym (obrządek greckokatolicki)[3]. Od lipca 1928, jako duchowny rezerwy powołany do służby czynnej, pełnił funkcję administratora parafii wojskowej greckokatolickiej w Łodzi[4]. 27 czerwca 1935 został przemianowany na zawodowego kapelana wojskowego, w stopniu kapelana ze starszeństwem z 1 sierpnia 1928 i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania greckokatolickiego[5][6]. Obowiązki proboszcza parafii Zwiastowania Najświętszej Marii Panny przy kościele garnizonowym św. Jerzego w Łodzi sprawował do września 1939[7][8][9].

Na stopień starszego kapelana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego[10].

Po wybuchu II wojny światowej 1939, w okresie kampanii wrześniowej, jako naczelny kapelan greckokatolicki WP, znalazł się w oblężonym Lwowie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i kapitulacji Lwowa 21 września trafił do niewoli radzieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim w Starobielsku, skąd 2 marca 1940[11] wraz z grupą dziesięciu innych jeńców został przewieziony do Moskwy, a stamtąd, po nieudanej próbie skłonienia go do współpracy z Sowietami, do obozu w Kozielsku (11.04.1940)[11]. Wynika to z pisma komendanta obozu w Kozielsku o "przyjęciu konwoju dwóch księży byłej armii polskiej". 28 kwietnia 1940[11] przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD i wywieziony do Katynia (lista wywozowa 052/4 z 27.04.1940).

Rozstrzelany 30 kwietnia 1940[11] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940.

Spoczywa na terenie Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców (zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 18.05.1943[11], figuruje na liście AM-232-2455 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 02455 (dosł. określony jako porucznik Nikolai Ilnow)[12][13]). Przy zwłokach Mikołaja Ilkowa odnaleziono rosyjskie pokwitowanie[13][14]. Nazwisko Ilkowa (zapisane jako Ilnów) znajduje się na liście ofiar (pod nr 2455) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 139 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 145 z 1943. Krewni do 2010 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Upamiętnienie edytuj

 
Tablica upamiętniająca duchownych zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej odsłonięta w 2021 roku w krużganku bazyliki mniejszej pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu
  • 5 października 2007 Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[15]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[16].
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976),
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Materiały do epitafiów katyńskich. Pro Memoria, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, Tom 4, Rok XXXIX, 1994, s. 311.
  2. ↑ 7 czerwca 1934 ogłoszono sprostowanie daty urodzenia z „10 października 1890” na „10 grudnia 1890”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 11, s. 190, 7 czerwca 1934. 
  3. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 21 marca 1928 roku, s. 73.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 408, 900, tu jako datę urodzenia podano 10 października 1890 roku.
  5. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 84, tu jako Mikołaj Ilkow urodzony 10 grudnia 1890 roku.
  6. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 273.
  7. ↑ Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Historii Polski Współczesnej, Wydawnictwo „Ibidem”, Łódź 2001, ISBN 83-88679-10-4, s. 204, 355, tu także jako Mikołaj Ilkow.
  8. ↑ Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafii, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1930 r., Polowa Kuria Biskupia, Warszawa 1930, s. 32.
  9. ↑ "Łódź w Ilustracji", 27 I 1930, nr 4, s. 1: wśród trzech duchownych grecko–katolicki na „święcie Jordanu” w parku im. J. Poniatowskiego w Łodzi (19.01.1934); "ŁwI", 28 I 1934, nr 4, s. 5: na uroczystości święta Jordanu łódzkiej parafii, na stawie w parku im. J. Poniatowskiego w Łodzi (19.01.1934).
  10. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 482.
  11. ↑ a b c d e УБИТЫ В КАТЫНИ, Moskwa 2015, s. 356.
  12. ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-08-05].
  13. ↑ a b Amtliches Material zum Massenmord von Katyn, Berlin 1943, s. 232.
  14. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 67. ISBN 83-7001-294-9.
  15. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  16. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  17. ↑ M.P. z 1939 r. nr 23, poz. 38 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  18. ↑ M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 86 „za zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej w wojsku”.
  19. ↑ Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 21, 19 marca 1935. 

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Ilków&oldid=71198007”