Murzyn
Murzyn – określenie osoby czarnoskórej w języku polskim.
Polskie słowo „Murzyn” powstało prawdopodobnie w wyniku przekształcenia niemieckiego „Mohr” (łac. maurus) poprzez dodanie -in[1].
Według słowników – w tym „Słownika Języka Polskiego” PWN – słowo „Murzyn” jest neutralne[2] i nie jest opatrzone kwalifikatorem „pogardliwie”, którym z kolei oznaczone jest słowo „czarnuch” (ang. nigger)[3][4]. Opinię tę podzielają m.in. dwaj językoznawcy: profesorowie Jerzy Bralczyk[5] i Jan Miodek[6], czy też czarnoskóry były poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – John Godson (nazywający siebie Murzynem[7]), który stwierdził:
| „ | Naprawdę nie widzę nic złego w tym słowie. Przecież mówiąc o kimś, że jest ciemnoskóry możemy też mieć na myśli Meksykanina, Brazylijczyka czy Egipcjanina. Nie obrażam się na słowo „Murzyn”, jeśli słyszę je od osoby, która czuje szacunek do czarnoskórych.
|
” |
Jednak dla wielu osób, w tym niektórych czarnoskórych, jest to wyraz pejoratywny[8][9]. Polski poseł Killion Munyama, uważa słowo za obraźliwe[10]:
| „ | Murzyn kojarzy się ze złymi powiedzeniami typu „sto lat za Murzynami” i jest obraźliwym określeniem.
|
” |
W badaniu CBOS 19% Polaków stwierdziło, że słowo ma charakter obraźliwy[11].
Na gruncie językoznawstwa argumentem za neutralnością wyrazu „Murzyn” w znaczeniu osoby przynależącej do rasy czarnej, jest możliwość jego łączenia z wyrazami oznaczającymi cechy pozytywne, np. „piękna Murzynka”, „przystojny Murzyn”, w odróżnieniu od określeń o wydźwięku pejoratywnym, w przypadku których takie połączenia budziłyby przeciwstawne odczucia, np. „miły czarnuch”[12].
Jednocześnie wyraz ten funkcjonuje także w pejoratywnym znaczeniu osoby ciężko pracującej nie na swoje nazwisko, lub osoby wykorzystywanej do ciężkiej pracy[13] (por. polisemia) i jest wówczas zapisywany małą literą[14][15]. W tym drugim znaczeniu wyraz ten używany jest także w utartych związkach frazeologicznych (np. „robić za murzyna”), oraz w przysłowiu „murzyn zrobił swoje, murzyn może odejść”. Dodatkowo wyraz „murzyn” występuje także w związku frazeologicznym „opalić się na murzyna” (opalić się bardzo mocno, na ciemny kolor)[15].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 348, ISBN 83-214-0410-3, OCLC 833971681.
- ↑ Murzyn.
- ↑ Czarnuch.
- ↑ Murzyn, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-03-30].
- ↑ Bez Maski – odc. 10.
- ↑ Czy określenie „Murzyn” jest pejoratywne?
- ↑ Poseł, Afrykanin i mowa Reja.
- ↑ „Murzyn” dyskryminuje afryka.org.
- ↑ Jeliński, Julian (2014) Czy „Murzyn” odejdzie wreszcie na emeryturę? natemat.pl.
- ↑ Śmigulec-Odorczuk 2012 ↓.
- ↑ Tymowski 2010 ↓.
- ↑ Pomagamy, Problem z Murzynem.
- ↑ Słownik Języka Polskiego PWN.
- ↑ Wielki słownik ortograficzny PWN, hasło: Murzyn.
- ↑ a b Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, hasło: „Murzyn”.
Bibliografia
- Wojciech Tymowski: Afrykanin to nie Murzyn. Jak mówić, by nie obrażać. wyborcza.pl, 2010-06-11. [dostęp 2019-05-06].
- Anna Śmigulec-Odorczuk: Jeśli nie Murzyn, to kto?. wyborcza.pl, 2012-08-21. [dostęp 2019-05-06].