Noga Alon
Noga Alon (hebr.נוגה אלון; ur. w 1956 w Hajfie) – izraelski matematyk, laureat Nagród Shawa (2022) i Wolfa (2024) w dziedzinie matematyki. Specjalizuje się w kombinatoryce i teorii grafów oraz ich zastosowaniach w informatyce teoretycznej.
.jpg) Noga Alon | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1956 |
| Profesor | |
| Specjalność: kombinatoryka, teoria grafów i informatyka teoretyczna | |
| Alma Mater |
Technion (licencjat) |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1985-2018 |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
od 2018 |
| Nagrody | |
|
Nagroda Wolfa (2024) | |
Życiorys
edytujUrodził się w Hajfie w 1956 roku, gdzie uczył się w Reali School. W szkole uprawiał bez większych sukcesów sport, zainteresował się też wówczas matematyką. W starszych klasach uczył go jej Yakov Kaplan, którego zajęcia pomogły Alonowi zwyciężyć w dwóch izraelskich konkursach matematycznych dla uczniów szkół średnich. W ostatniej klasie szkoły średniej miał okazję uczestniczyć w spotykaniach z Paulem Erdösem i jedno z pytań Erdösa dotyczące teorii grafów stało się później inspiracją pierwszego artykułu i pracy magisterskiej Alona[1].
W 1974 rozpoczął obowiązkową służbę wojskową, ale już rok później pozwolono mu na studia licencjackie z matematyki w Technion, które ukończył w 1979. Następnie wrócił do armii i ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie Telawiwskim[1]. Doktorat uzyskał w 1983 pod kierunkiem Michy Perlesa na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie[2].
Kolejne dwa lata Alon spędził w MIT, gdzie nawiązał współpracę z Danielem Kleitmanem. Tam też zainteresował się zastosowaniami kombinatoryki w informatyce teoretycznej[1]. W 1985 wrócił do Izraela i związał się zawodowo z Uniwersytetem Telawiwskim, gdzie obecnie jest profesorem emerytowanym[3][1][4]. W latach 1989–1990 był na urlopie naukowym w IBM Almaden, a w 1993 (na zaproszenie Enrico Bombieregoi) rozpoczął długoletnią współpracę z Institute for Advanced Study, w ramach której przyjeżdżał wielokrotnie jako profesor wizytujący aż do 2016[1]. W 2018 przeniósł się na Uniwersytet Princeton, gdzie do dziś pracuje na stanowisku profesora[3][1].
Wypromował ponad dwudziestu doktorów, prawie wszystkich na Uniwersytecie Telawiwskim[2].
Publikacje i osiągnięcia
edytujAutor ponad 600 artykułów i (wspólnie z Joelem Spencerem) książki The probabilistic method, która doczekała się czterech wydań a autorzy Nagrody Steele'a za wykład matematyczny[5][6]. Swoje prace publikował m.in. w „Journal of Graph Theory”, „Combinatorics, Probability and Computing”, „SIAM Journal on Discrete Mathematics”, „Combinatorica”, „Discrete Mathematics”, „Journal of Combinatorial Theory. Series A”, „Journal of Combinatorial Theory. Series B” oraz najbardziej prestiżowych czasopismach matematycznych świata: „Annals of Mathematics”, „Journal of the American Mathematical Society" i „Inventiones Mathematicae”[5].
Alon stworzył nowe koncepcje i oryginalne metody, przyczyniając się w znacznym stopniu do rozwoju matematyki dyskretnej, teorii informacji i teorii grafów oraz ich zastosowań w informatyce. Wraz ze swoimi współpracownikami ustalił ścisły związek pomiędzy własnościami ekspansji grafu a jego własnościami spektralnymi oraz znalazł liczne zastosowania ekspanderów w kombinatoryce i informatyce teoretycznej. Był też pionierem zastosowania metod spektralnych w badaniu problemów algorytmicznych[7].
W 1992 Alon wspólnie z Kleitmanem rozstrzygnął problem Hadwigera i Debrunnera z 1957 roku, dowodząc daleko idącego uogólnienia twierdzenia Helly’ego. W 1995 sformułował i wykazał Combinatorial Nullstellensatz, potężną technikę algebraiczną, która dała istotne zastosowania w teorii grafów, kombinatoryce i addytywnej teorii liczb. Rok później, razem z Nathansonem i Ruzsą, otrzymał pewne uogólnienia twierdzenia Cauchy'ego-Davenporta, a w 1998 rozstrzygnął hipotezę Shannona z 1956 roku dotyczącą teorii informacji[1][7].
Wyróżnienia
edytujAlon był wielokrotnie nagradzany. Otrzymał m.in.:
- 2024 Nagrodę Wolfa w dziedzinie matematyki[7]
- 2022 Nagrodę Shawa w dziedzinie matematyki[8]
- 2021 Nagrodę Steele'a za wykład matematyczny[6]
- 2019 Paris Kanellakis Award[9]
- 2011 EMET Prize[10]
- 2008 Nagroda Izraela[11]
- 2000 George Pólya Prize (nagroda przyznawana przez Society for Industrial and Applied Mathematics)[12]
- 1989 Erdős Prize (nagroda Israel Mathematical Union, ustanowiona w 1977 przez Paul Erdős dla upamiętnienia jego rodziców i przyznawana młodym matematykom izraelskim)[13]
W 1990 roku był prelegentem sekcyjnym, a w 2002 plenarnym na Międzynarodowym Kongresie Matematyków[14].
Jest też członkiem Israel Academy of Sciences and Humanities (od 1997[15]), Academia Europaea (od 2008[10]), Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego (od 2016[16]) i Association for Computing Machinery (od 2016[9]) oraz członkiem honorowym Węgierskiej Akademii Nauk (od 2019[17]).
W 2013 Politechnika Federalna w Zurychu[18] i w 2015 Uniwersytet w Waterloo[19] nadały mu ponadto tytuły doktora honoris causa[3].
Życie prywatne
edytujJest żonaty z Nurit, którą poznał w przedszkolu, gdy miał 5 lat. Mają trzy córki: Nilli, Natalie i Narkis[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Noga Alon [online], The Shaw Prize [dostęp 2024-07-16] (ang.).
- ↑ a b Noga Alon - The Mathematics Genealogy Project [online], www.mathgenealogy.org [dostęp 2024-07-16].
- ↑ a b c Noga Alon - Short CV [online], web.math.princeton.edu [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Prof. Noga Alon [online], Tel Aviv University [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ a b Noga Alon - Author Profile - zbMATH Open [online], zbmath.org [dostęp 2024-07-17].
- ↑ a b Browse Prizes and Awards [online], American Mathematical Society [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ a b c מיכל, Noga Alon [online], Wolf Foundation, 3 lipca 2024 [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ 2022 Mathematical Sciences [online], The Shaw Prize [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ a b Noga Alon [online], awards.acm.org [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ a b Academy of Europe: Alon Noga [online], www.ae-info.org [dostęp 2024-07-17].
- ↑ Israel Prize Winners [online], www.jewishvirtuallibrary.org [dostęp 2024-07-17].
- ↑ George Pólya Prize in Applied Combinatorics [online], SIAM [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ Erdős Prize [online], IMU [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2024-07-17].
- ↑ Noga Alon [online], Israel Academy of Sciences and Humanities [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ Fellows of the American Mathematical Society [online], American Mathematical Society [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ Bemutatjuk a Magyar Tudományos Akadémia újonnan megválasztott tagjait [online], MTA.hu, 7 maja 2019 [dostęp 2024-07-17] (węg.).
- ↑ Honorary Doctors [online], inf.ethz.ch [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ Noga Alon to be awarded an Honorary Doctorate | Combinatorics and Optimization [online], uwaterloo.ca [dostęp 2024-07-17] (ang.).