Otelia
Otelia (Ottelia Pers.) – rodzaj jednorocznych lub wieloletnich roślin słodkowodnych, należący do rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), obejmujący 19 gatunków pochodzących ze Starego Świata, z obszaru od tropikalnej i południowej Afryki do dalekiego wschodu Rosji, Japonii, Azji Południowo-Wschodniej i Australii, oraz z Ameryki Południowej, z obszaru od Brazylii do północno-wschodniej Argentyny. Dwa gatunki zostały introdukowane poza naturalny zasięg występowania rodzaju: Ottelia alismoides do Włoch, Egiptu i Stanów Zjednoczonych, a Ottelia ovalifolia do Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii[4].
 Otelia żabieńcowata | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
otelia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ottelia Pers. Syn. Pl. 1: 400 (1805) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Ottelia alismoides Harv.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od malajskiego słowa otta (przylepiać się) i am bel, zwyczajowej nazwy grzybieni w tym języku[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Na wpół wynurzone rośliny wodne.
- Łodyga
- Skrócona, wzniesiona, ukorzeniająca się, nie rozgałęziona[5].
- Liście
- Liście odziomkowe, wpół zanurzone, a następnie pływające po powierzchni wody, ogonkowe. Blaszki równowąskie, lancetowate, do niemal okrągłych, sercowatych i nerkowatych, o zaokrąglonym do ostrym wierzchołku[6].
- Kwiaty
- Rośliny jednopienne lub dwupienne. Kwiaty jednopłciowe lub obupłciowe, wyrastają na głąbiku. Kwiaty żeńskie i obupłciowe pojedyncze, siedzące. Kwiaty męskie liczne, promieniste. Pochwy kwiatowe rurkowate, dwuklapowe, eliptyczne lub jajowate, wyraźnie 5-6-żeberkowe lub 2-10-skrzydełkowe. Skrzydełka o falistych brzegach. Okwiat podwójny, trójdziałkowy i trójpłatkowy. Działki kielicha równowąskie, podługowate do jajowatych, zielone. Płatki korony podługowate, szeroko jajowate do okrągłych, dużo większe od działek, mięsiste u nasady, białe lub różnokolorowe. Pręciki od 6 do 20 w od 3 do 5 okółkach. Nitki pręcików nitkowate, spłaszczone. Główki pręcików wzniesione, równowąskie lub podługowate. Zalążnia siedząca, podługowata, zwężająca się, niekompletnie 6-komorowa, z 3–15 dwuklapowymi szyjkami słupka. W kwiatach męskich obecne są 3 jałowe słupki[6].
Systematyka edytuj
Jeden z 7 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Anacharidoideae wchodzącej w skład rodziny żabiściekowatych[2].
- Gatunki[7]
- Ottelia acuminata (Gagnep.) Dandy
- Ottelia alismoides (L.) Pers. – otelia żabieńcowata
- Ottelia balansae (Gagnep.) Dandy
- Ottelia brachyphylla (Gürke) Dandy
- Ottelia brasiliensis (Planch.) Walp.
- Ottelia cordata (Wall.) Dandy
- Ottelia cylindrica (T.C.E.Fr.) Dandy
- Ottelia emersa Z.C.Zhao & R.L.Luo
- Ottelia exserta (Ridl.) Dandy
- Ottelia fischeri (Gürke) Dandy
- Ottelia kunenensis (Gürke) Dandy
- Ottelia lisowskii Symoens
- Ottelia luapulana Symoens
- Ottelia mesenterium (Hallier f.) Hartog
- Ottelia muricata (C.H.Wright) Dandy
- Ottelia ovalifolia (R.Br.) Rich.
- Ottelia scabra Baker
- Ottelia ulvifolia (Planch.) Walp.
- Ottelia verdickii Gürke ex De Wild.
Zagrożenie i ochrona edytuj
Siedem gatunków Ottelia zostało uwzględnionych w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych[8]:
- Ottelia brachyphylla – ze statusem DD (zagrożenie nieokreślone)
- Ottelia exserta – ze statusem DD (zagrożenie nieokreślone)
- Ottelia fischeri – ze statusem LC (mniejszej troski)
- Ottelia kunenensis – ze statusem LC (mniejszej troski)
- Ottelia muricata – ze statusem LC (mniejszej troski)
- Ottelia scabra – ze statusem NT (bliskie zagrożenia)
- Ottelia verdickii – ze statusem DD (zagrożenie nieokreślone)
Zastosowanie edytuj
Liście i głąbiki roślin z gatunków Ottelia acuminata i O. alismoides są jadalne, w Chinach spożywane są jako jarzyny[9]. Młode głąbiki traktowane są jak delikates[9]. Jadalna jest także Ottelia cordata[10].
Ziele Ottelia alismoides jest stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej w astmie, kaszlu i obrzękach[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-01-29]. (ang.).
- ↑ a b Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2001-01-29]. (ang.).
- ↑ a b Flora of North America. Vol. 22. Hydrocharitaceae. [dostęp 2011-01-29].
- ↑ a b c Flora of Pakistan. Hydrocharitaceae. [dostęp 2011-01-29].
- ↑ The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet. [dostęp 2011-01-29].
- ↑ IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4. [dostęp 2011-01-29].
- ↑ a b Shiu-ying Hu: Food plants of China. Hong Kong: Chinese University Press, 2005, s. 282-283. ISBN 962-996-229-2.
- ↑ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 123-125. ISBN 978-1842466346.
- ↑ Xinrong. Yang: Encyclopedic reference of traditional Chinese medicine. Berlin ; New York: Springer, 2003, s. 595. ISBN 978-3-540-42846-6.