Owsica (roślina)

rodzaj roślin

Owsica (Avenula (Dumort.) Dumort.) – rodzaj bylin z rodziny wiechlinowatych. Rodzaj w zależności od ujęcia liczy od jednego gatunku (owsicy omszonej A. pubescens) do ok. 30 gatunków, ewentualnie włączany do rodzaju Helictotrichon. W szerokim ujęciu występuje w Eurazji, północnej Afryce i Ameryce Północnej[6]. W wąskim ujęciu zasięg rodzaju obejmuje tylko Eurazję, od Hiszpanii po Chiny[5]. Rodzaj w szerokim ujęciu jest w Polsce reprezentowany przez cztery gatunki, a w wąskim przez jeden[7].

Owsica
Ilustracja
Owsica omszona
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

owsica

Nazwa systematyczna
Avenula (Dumort.) Dumort.
Bull. Soc. Roy. Bot. Belgique 7: 68 (1868)[3]
Typ nomenklatoryczny

A. pubescens (Hudson) Dumortier[4]

Synonimy
  • Avena sect. Avenastrum W. D. J. Koch[5]
  • Homalotrichon Banfi, Galasso & Bracchi[3]
  • Trisetum sect. Avenula Dumort.[5]

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Poeae, podplemienia Aveninae[8]. Ujęcie rodzaju Avenula na podstawie kryteriów morfologicznych i anatomicznych było bardzo problematyczne i analizowane przez różnych autorów w drugiej połowie XX wieku. Zastosowanie metod molekularnych ujawniło, że tradycyjne podziały na rodzaje Avenula i Helictotrichon czynią z nich w efekcie taksony para- lub polifiletyczne. W latach 2009 i 2011 przearanżowano klasyfikację w tej grupie, wyróżniając wąsko ujmowane ww. rodzaje oraz Tricholemma i Helictochloa[9][5]. W efekcie rodzaj owsica Avenula stał się taksonem monofiletycznym z gatunkiem owsica omszona A. pubescens, a pozostałe tu klasyfikowane gatunki przeniesiono do ww. rodzajów[5]. Alternatywnie zachowywane jest szerokie ujęcie rodzaju, aczkolwiek podkreślana jest niepewna i odrębna pozycja A. pubescens na drzewie filogenetycznym[6].

Gatunki flory Polski[7]

W wąskim, monotypowym ujęciu rodzaju w Polsce występuje jedyny jego przedstawiciel:

W szerokim ujęciu rodzaju włączane są tu kolejne trzy gatunki[7] (druga nazwa naukowa według klasyfikacji wyróżniającej taksony monofiletyczne w wąskim ujęciu według Zarco[5][3]).

  • owsica łąkowa Avenula pratensis (L.) Dumort.Helictochloa pratensis (L.) Romero Zarco
  • owsica pstra Avenula versicolor (Vill.) M.LaínzHelictochloa versicolor (Vill.) Romero Zarco
  • owsica spłaszczona Avenula planiculmis (Schrad.) W.Sauer & Chmel.Helictochloa planiculmis (Schrad.) Romero Zarco

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-05-03] (ang.).
  3. a b c Avenula (Dumort.) Dumort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-03].
  4. Avenula. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-03].
  5. a b c d e f Carlos Romero-Zarco. Helictochloa Romero Zarco (Poaceae), a New Genus of Oat Grass. „Candollea”. 66, 1, s. 87-103, 2011. DOI: 10.15553/c2011v661a6. 
  6. a b Elizabeth Anne Kellogg, Flowering plants. Monocots: Poaceae, Cham 2015, s. 241, ISBN 978-3-319-15332-2, OCLC 909772430.
  7. a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 36, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-30]. (ang.).
  9. Röser, M., Döring, E., Winterfeld, G. & Schneider, J.. Neue Gattungsumgrenzungen in der Gräser-Tribus Aveneae (Poaceae). „Schlechtendalia”. 19, s. 27–38, 2009.