Pancernikowate

	Pancernikowate
	Pancernikowate
	Dasypodidae
	Gray, 1821
	; Pancernik dziewięciopaskowy (Dasypus novemcinctus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Nadrząd	szczerbaki
Rząd	pancernikowce
Rodzina	pancernikowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł dotyczy rodziny zwierząt. Zobacz też: pancernik – klasa okrętów.

Pancernikowate^[2] (Dasypodidae) – rodzina ssaków łożyskowych zaliczanych do rzędu pancernikowców^[3] (nadrzędu szczerbaków). Obejmuje 8 rodzajów i 20 gatunków.

WystępowanieEdytuj

Pancerniki zamieszkują otwarte tereny Ameryki Południowej, a zasięg występowania jednego gatunku (pancernik dziewięciopaskowy) rozszerza się w ostatnich latach^[kiedy?] ku północy, dotarł do środkowych Stanów Zjednoczonych.

CharakterystykaEdytuj

Charakteryzują się obecnością pancerza złożonego z szeregów łusek kostnych pokrytych warstwą rogową, rzadką sierścią na górnej części ciała i bujnym owłosieniem spodniej. Pancerz okrywa niemal całe ciało z wyjątkiem spodniej części tułowia i wewnętrznych stron kończyn. Pomiędzy łuskami występuje elastyczna skóra zapewniająca im ruchliwość. Poszczególne gatunki różnią się rozmiarami, kształtem pyska, wielkością uszu i liczbą palców. Również liczba zębów jest różna w zależności od gatunku.

Pancerniki są przede wszystkim mięsożerne, zjadają drobne kręgowce, bezkręgowce (głównie owady) i padlinę, rzadziej rośliny. Kopią nory. Żyją zwykle samotnie, niektóre w parach lub małych grupach. Znane z paleocenu Ameryki Południowej.

Rodzaje i gatunkiEdytuj

Pancernik włochaty

Calyptophractus – puklerzowiec
- Calyptophractus retusus – puklerzowiec skryty
Chlamyphorus – puklerzniczek
- Chlamyphorus truncatus – puklerzniczek karłowaty
Cabassous – kabassu
- Cabassous centralis – kabassu północny
- Cabassous chacoensis – kabassu argentyński
- Cabassous tatouay – kabassu wielki
- Cabassous unicinctus – kabassu jednopaskowy
Chaetophractus – włosopuklerznik
Dasypus – pancernik
- Dasypus hybridus – pancernik pampasowy
- Dasypus kappleri – pancernik większy
- Dasypus novemcinctus – pancernik dziewięciopaskowy
- Dasypus pilosus – pancernik włochaty
- Dasypus sabanicola – pancernik nizinny
- Dasypus septemcinctus – pancernik siedmiopaskowy
Euphractus – puklerznik
- Euphractus sexcinctus – puklerznik siedmiopaskowy
Priodontes – zębolita
- Priodontes maximus – zębolita olbrzymia
Tolypeutes – bolita
- Tolypeutes matacus – bolita południowa
- Tolypeutes tricinctus – bolita brazylijska
Zaedyus – puklerzyk
- Zaedyus pichiy – puklerzyk różowy

Gibb i współpracownicy (2016) przenoszą wszystkie wyżej wymienione rodzaje poza rodzajem Dasypus do odrębnej rodziny Chlamyphoridae^[4]. Z analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Delsuca i współpracowników (2016) oraz Mitchella i współpracowników (2016) wynika, że pancerniki nie tworzą kladu, do którego nie należałyby także gliptodonty; na tej podstawie Delsuc i współpracownicy (2016) sklasyfikowali gliptodonty jako podrodzinę Glyptodontinae wchodzącą w skład rodziny Chlamyphoridae^[5]^[6].

PrzypisyEdytuj

↑ Dasypodidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 25. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Dasypodidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 18 lutego 2017]
↑ Gillian C. Gibb, Fabien L. Condamine, Melanie Kuch, Jacob Enk, Nadia Moraes-Barros, Mariella Superina, Hendrik N. Poinar i Frédéric Delsuc. Shotgun mitogenomics provides a reference phylogenetic framework and timescale for living xenarthrans. „Molecular Biology and Evolution”. 33 (3), s. 621–642, 2016. DOI: 10.1093/molbev/msv250 (ang.).
↑ Frédéric Delsuc, Gillian C. Gibb, Melanie Kuch, Guillaume Billet, Lionel Hautier, John Southon, Jean-Marie Rouillard, Juan Carlos Fernicola, Sergio F. Vizcaíno, Ross D.E. MacPhee i Hendrik N. Poinar. The phylogenetic affinities of the extinct glyptodonts. „Current Biology”. 26 (4), s. R155–R156, 2016. DOI: 10.1016/j.cub.2016.01.039 (ang.).
↑ Kieren J. Mitchell, Agustin Scanferla, Esteban Soibelzon, Ricardo Bonini, Javier Ochoa i Alan Cooper. Ancient DNA from the extinct South American giant glyptodont Doedicurus sp. (Xenarthra: Glyptodontidae) reveals that glyptodonts evolved from Eocene armadillos. „Molecular Ecology”. 25 (14), s. 3499–3508, 2016. DOI: 10.1111/mec.13695 (ang.).

BibliografiaEdytuj

Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
Myers, P.: Dasypodidae (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 21 kwietnia 2008].
Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.

[itis-1] Dasypodidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[miiz-2] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 25. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msw-3] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Dasypodidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 18 lutego 2017]

[4] Gillian C. Gibb, Fabien L. Condamine, Melanie Kuch, Jacob Enk, Nadia Moraes-Barros, Mariella Superina, Hendrik N. Poinar i Frédéric Delsuc. Shotgun mitogenomics provides a reference phylogenetic framework and timescale for living xenarthrans. „Molecular Biology and Evolution”. 33 (3), s. 621–642, 2016. DOI: 10.1093/molbev/msv250 (ang.).

[5] Frédéric Delsuc, Gillian C. Gibb, Melanie Kuch, Guillaume Billet, Lionel Hautier, John Southon, Jean-Marie Rouillard, Juan Carlos Fernicola, Sergio F. Vizcaíno, Ross D.E. MacPhee i Hendrik N. Poinar. The phylogenetic affinities of the extinct glyptodonts. „Current Biology”. 26 (4), s. R155–R156, 2016. DOI: 10.1016/j.cub.2016.01.039 (ang.).

[6] Kieren J. Mitchell, Agustin Scanferla, Esteban Soibelzon, Ricardo Bonini, Javier Ochoa i Alan Cooper. Ancient DNA from the extinct South American giant glyptodont Doedicurus sp. (Xenarthra: Glyptodontidae) reveals that glyptodonts evolved from Eocene armadillos. „Molecular Ecology”. 25 (14), s. 3499–3508, 2016. DOI: 10.1111/mec.13695 (ang.).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]