Sosna koreańska

gatunek rośliny
(Przekierowano z Pinus koraiensis)

Sosna koreańska (Pinus koraiensis Siebold & Zucc.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna koreańska występuje na obszarze wschodniej Azji, gdzie jej duże nasiona są zbierane i spożywane. Jest sosną pięcioigielną, chętnie sadzoną w parkach i przydomowych ogródkach.

Sosna koreańska
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna koreańska

Nazwa systematyczna
Pinus koraiensis Siebold & Zucc.
Fl. Jap. ii. 28. t. 116. 1842
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Sosna koreańska występuje we wschodniej Azji. Porasta duże obszary w Korei Północnej, północnych Chinach (Heilongjiang, Jilin) oraz na krańcach wschodniej Rosji (Obwód amurski, Kraj Chabarowski, Kraj Nadmorski). Mniejsze populacje rosną w Korei Południowej i Japonii (Hokkaido, Honsiu)[5].

Na północnym obszarze występowania, w Rosji, porasta obszary na wysokości 200–600 m n.p.m., w Chinach od 500 do 1300 m n.p.m., a dalej na południe rośnie na terenach górzystych, sięgając w Japonii 2500 m n.p.m.[5]

Morfologia

edytuj
Pokrój
Drzewo iglaste, wiecznie zielone, wolno rosnące, osiągające wysokość 40–50 m (w uprawie rzadko 35 m[6]). Korona drzewa początkowo stożkowata, z wiekiem staje się owalna lub nieregularna.
Pień
Kora szarobrązowa, łuszcząca się.
Liście
Igły zebrane w pęczki po 5, sztywne, tępo zakończone, z wierzchu ciemnozielone, na spodzie niebieskawe, osiągają długość 5–12 cm[7].
Szyszki
Początkowo zielone do fioletowych, dojrzewając brązowieją. Owalne, długości 9–14 cm, szerokości 6–8 cm, wyrastają pojedynczo lub po 3. Nasiona długości 12–16 mm, bez skrzydełek.
Gatunki podobne
Od sosny syberyjskiej (P. sibirica) odróżniają ją większe szyszki i dłuższe igły.

Biologia i ekologia

edytuj

Drzewo wiecznie zielone. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata, następnie opadają. Roślina jest jednopienna, wiatropylna. Kwitnie w maju. Nasiona dojrzewają w ciągu 18 miesięcy od zapylenia, rozsiewane są przez ptaki.

Jedna wiązka przewodząca w liściu, 3 kanały żywiczne. Igły trójkątne w przekroju poprzecznym[8].

Tworzy lasy sosnowo-liściaste. Dobrze adaptuje się do nowych warunków, preferuje gleby żyzne i wilgotne, toleruje także gleby piaszczyste, suchsze, ale dobrze drenowane. Lubi stanowiska nasłonecznione i półcieniste. W nieznacznym stopniu toleruje susze, odporna na chłody (do -50 °C).

Duże nasiona są chętnie zjadane przez orzechówki.

Systematyka i zmienność

edytuj
Synonimy

Pinus strobus Thunb. non L., Pinus mandschurica Rupr., Pinus cembra var. mandschurica (Rupr.) Carr., Strobus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Apinus koraiensis (Sieb. et Zucc.) Moldenke, Pinus prokoraiensis Zhao et al.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]

  • podrodzaj Strobus
    • sekcja Quinquefoliae
      • podsekcja Strobus
        • gatunek P. koraiensis

Najbliżej spokrewniona jest z sosną himalajską (Pinus wallichiana).

Zagrożenia

edytuj

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, przyznając mu kategorię zagrożenia LC (least concern, system oceny w wersji 2.3 i 3.1) jako gatunkowi najmniejszej troski, nie spełniającemu kryteriów gatunków zagrożonych[10][5]. Równocześnie stwierdzono trend spadkowy liczebności populacji, w wyniku intensywnej eksploatacji stanowisk i zbioru nasion. Utrzymanie tego trendu może doprowadzić w ciągu następnej dekady do zmiany kategorii zagrożenia na NT[5].

Zastosowanie

edytuj
 
Nasiona sosny koreańskiej
Roślina ozdobna

Drzewo sadzone w parkach i w przydomowych ogródkach, cenione głównie za zimowy kolor. Popularne w rejonach o chłodnym klimacie, np. we wschodniej Kanadzie i północno-wschodnich stanach USA. W Europie introdukowane przez angielskiego botanika Jamesa Veitcha w 1861 r.[6]

Roślina jadalna

Nasiona sosny koreańskiej są zbierane i sprzedawane w Azji jako orzeszki.

Surowiec drzewny

Drewno stosowane jest do budowy mostów, konstrukcji drewnianych i wyrobu mebli[7].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c d P. Thomas, A. Farjon, Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-10-03] (ang.).
  6. a b Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 320. ISBN 978-83-242-0842-5. (pol.).
  7. a b Pinus korainensis [online], Flora of China [dostęp 2009-07-19] (ang.).
  8. Christopher J. Earle, Pinus koraiensis, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
  9. Christopher J. Earle, Pinus, [w:] The Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-07-19] (ang.).
  10. P. Thomas, A. Farjon, Pinus koraiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-19] (ang.).