Pleszak[1][2] (Phalacrus) – rodzaj chrząszczy z rodziny pleszakowatych.

Pleszak
Phalacrus
Paykull, 1800
Ilustracja
Phalacrus championi
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Cucujiformia

Nadrodzina

zgniotki

Rodzina

pleszakowate

Podrodzina

Phalacrinae

Rodzaj

pleszak

Phalacrus caricis
Phalacrus fimetarius

Morfologia

edytuj

Chrząszcze o ciele długości od 1,6 do 3,5 mm, w zarysie okrągławym, owalnym lub odwrotnie jajowatym, z wierzchu wysklepionym. Ubarwienie jest czarne z czarnymi lub ciemnobrązowymi czułkami oraz czarnymi, brązowymi lub żółtobrązowymi odnóżami. Połysk ciała bywa od metalicznego po zmatowiały. Czułki mają buławkę zbudowaną z luźno zestawionych członów. Głaszczki szczękowe cechują się wydłużonym, walcowatym członem ostatnim. Przedplecze jest trapezowate, delikatnie i stosunkowo gęsto punktowane. Odległości między punktami na przedpleczu są nie mniejsze niż dwukrotność ich średnicy. Kształt tarczki jest trójkątny, a jej rozmiary stosunkowo duże. Na powierzchni pokryw obecna jest mikrorzeźba w formie delikatnego siateczkowania lub drobnego punktowania, niekiedy miejscami rozmieszczonego w szeregach. Rządek przyszwowy jest pojedynczy, dobrze widoczny. Zapiersie ma półkoliste linie biodrowe. Odnóża mają spłaszczone bocznie uda i golenie. Przednia para goleni ma kolce na zewnętrznej krawędzi. Odwłok samicy ma pokładełko porośnięte licznymi, dobrze widocznymi szczecinkami[3].

Ekologia i występowanie

edytuj

Zarówno larwy, jak i postacie dorosłemykofagiami żerującymi na zarodnikach grzybów, w tym rdzy, głowniaków i workowców. Larwy przechodzą rozwój w porażonych grzybami nasionach i kłosach wiechlinowatych i ciborowatych. Osobniki dorosłe spotykane są także na roślinach zielnych i krzewach. W klimacie umiarkowanym zimują np. w ściółce i pod korą drzew[3][4].

Takson kosmopolityczny, w krainie palearktycznej reprezentowany przez około 30 gatunków[3], z których 16 stwierdzono na kontynencie europejskim[5]. W Polsce odnotowano występowanie 6 z nich[3][4] (zobacz: pleszakowate Polski).

Taksonomia

edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został w 1800 roku przez Gustafa von Paykulla[6]. Obejmuje ponad 100 opisanych gatunków[7][8]:

Przypisy

edytuj
  1. Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931.
  2. Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Dział I zoologiczny, oddział zwierząt bezkręgowych. IV. Chrząszcze czyli tęgoskrzydłe (Coleoptera). Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 102.
  3. a b c d Zdzisław Cmoluch: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze – Coleoptera: z. 58 Phalacridae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Oficyna Wydawnicza Turpress, 1997.
  4. a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986. 
  5. Phalacrus Paykull, 1800. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-29].
  6. G. von. Paykull: Fauna Svecica. Insecta. Vol. 3. Upsaliae: Joh. F. Edman, 1800, s. 1-459.
  7. genus Phalacrus Paykull, 1800. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-08-29].
  8. M.L. Gimmel: World checklist of valid names in Phalacridae. 2008. [dostęp 2023-08-29].