Poświerka
Poświerka[5], poświerka szponiasta (Calcarius lapponicus) – gatunek małego wędrownego ptaka z rodziny poświerek (Calcariidae), wcześniej zaliczany do trznadlowatych (Emberizidae). Występuje w Eurazji i Ameryce Północnej, w sezonie lęgowym w strefie tundry. W Polsce nieliczny ptak przelotny i zimujący. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Calcarius lapponicus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samiec poświerki w szacie godowej | |||
_1996-07-25.jpg) Młoda samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
poświerka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 tylko w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Systematyka
edytujGatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, uznawanej za początek nomenklatury zoologicznej. Autor nadał gatunkowi nazwę Fringilla lapponica, a jako miejsce typowe wskazał Laponię[3][6]. Obecnie poświerka umieszczana jest w rodzaju Calcarius[5][7].
Podgatunki
edytujMiędzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia pięć podgatunków C. lapponicus[7]:
- C. lapponicus subcalcaratus (C.L. Brehm, 1826)
- C. lapponicus lapponicus (Linnaeus, 1758)
- C. lapponicus kamtschaticus Portenko, 1937
- C. lapponicus alascensis Ridgway, 1898
- C. lapponicus coloratus Ridgway, 1898
Niektórzy autorzy akceptują tylko trzy z nich – subcalcaratus traktują jako synonim podgatunku nominatywnego, a kamtschaticus jako synonim coloratus[8][9].
Zasięg występowania
edytujPoszczególne podgatunki w sezonie lęgowym zamieszkują[7]:
- C. lapponicus subcalcaratus – północna Kanada i Grenlandia.
- C. lapponicus lapponicus – północna Europa, północna Azja.
- C. lapponicus kamtschaticus – północno-wschodnia Syberia.
- C. lapponicus alascensis – skrajnie wschodnia Syberia, Alaska i północno-zachodnia Kanada.
- C. lapponicus coloratus – Wyspy Komandorskie.
Morfologia
edytujEkologia i zachowanie
edytuj- Biotop
W sezonie lęgowym zamieszkuje tundrę; unika lasów, zarośli czy obszarów skalistych. Zimą zasiedla otwarte przestrzenie takie jak łąki, pastwiska z krótką trawą, ścierniska czy brzegi jezior[10].
- Rozród
Wyprowadza jeden lęg w sezonie. Samica buduje gniazdo na ziemi – w zagłębieniu w mchu lub innej roślinności. Ma ono kształt filiżanki, jest zbudowane z traw i mchu, wyścielone drobną trawą i piórami. W zniesieniu zwykle 4–6 jaj. Wysiadywaniem zajmuje się wyłącznie samica przez 12–13 dni. W tym okresie jest czasami karmiona przez samca. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po 8–10 dniach od wyklucia[10].
- Pożywienie
Żywi się nasionami i bezkręgowcami. W okresie letnim oprócz nasion zjada owady i ich larwy oraz pająki. Zimą żywi się nasionami traw, turzyc i chwastów[10].
Status i ochrona
edytujIUCN uznaje poświerkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, mieści się w przedziale 50–200 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy, choć populacja europejska w latach 1980–2013 odnotowała umiarkowany spadek liczebności[4].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Calcarius lapponicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Rising, J. & Christie, D.A.: Lapland Longspur (Calcarius lapponicus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-24].
- ↑ a b c Denis Lepage: Poświerka (Calcarius lapponicus) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2013-07-08].
- ↑ a b Calcarius lapponicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Calcariidae Ridgway, 1901 - poświerki - Longspurs (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-13].
- ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 180 (łac.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-26]. (ang.).
- ↑ D.J.T. Hussell & R. Montgomerie: Lapland Longspur (Calcarius lapponicus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-02-26]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-02-26].
- ↑ a b c N. Bouglouan: Lapland Longspur or Lapland Bunting. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-11-14]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
edytuj- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).