Pozłotka (owady)
Pozłotka[1] (Callicera) – rodzaj muchówek z rodziny bzygowatych i podrodziny Eristalinae. Występuje w krainach: nearktycznej, palearktycznej i indomalajskiej części krainy orientalnej. Związany z lasami pierwotnymi. Larwy należą do saproksylofagicznych lignifili i rozwijają się w zalanych próchnowiskach i dziuplach. Owady dorosłe żerują na nektarze i upodobnione są do pszczół.
| Callicera | |||
| Panzer, 1809 | |||
 Pozłotka dziuplówka na ryc. 10 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Callicera | ||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia edytuj
Muchówki o przeciętnych rozmiarach[2] i przysadzistym ciele, ubarwieniem i pokrojem upodobnione do pszczół[2][3][4]. Głowę mają stosunkowo małą, o szerokiej i nieco wysuniętej ku dołowi twarzy, pośrodku zaopatrzonej w nieduży wzgórek twarzowy[2]. Czułki są silnie wydłużone, a pierwszy człon ich biczyka ma aristę osadzoną szczytowo[2][3][4]. Samce są holoptyczne, a samice dychoptyczne. Ponadto samce mają silnie owłosione oczy złożone, podczas gdy u samic często są one zupełnie bezwłose. Tułów ma metalicznie połyskujący i ciemno ubarwiony oskórek porośnięty długim owłosieniem. Przyciemnienie skrzydeł jest szczególnie widoczne przy ich przednim brzegu. Ich użyłkowanie cechuje się położeniem żyłki poprzecznej radialno-medialnej na wysokości przedniej połowy drugiej komórki medialnej. Jedyną modyfikacją odnóży są skrócone stopy przedniej ich pary. Odwłok ma owalny zarys, ciemno ubarwiony oskórek i długie owłosienie[2].
Ekologia i występowanie edytuj
Owady te zasiedlają głównie lasy pierwotne i mają bardzo wąskie wymagania siedliskowe. Larwy są saproksyliczne[3][4]. Należą do saproksylofagicznych lignifili ściśle związanych z fitotelmami. Rozwijają się w próchnowiskach i dziuplach[3][4][5] położonych wysoko na starych drzewach i pozostających przez wiele lat zalanych wodą lub silnie zawilgoconych (rozwój larwy jest wieloletni). Są dobrymi biowskaźnikami lasów naturalnych[3][4]. Nawet w lasach o bogatym starodrzewiu sanitarna wycinka obumierających i martwych drzew z fitotelami całkowicie eliminuje pozłotki[4]. Owady dorosłe również zaliczają się do arborikoli, jednak pojawiają się na przecinkach, leśnych duktach i ścieżkach czy śródleśnych łąkach, gdzie zniżają lot, m.in. celem żerowania na nektarze kwiatów[3][1]. Niektóre gatunki wykazują w tym względzie specjalizację, np. C. spinolae w stosunku do kwiatów bluszczu pospolitego[6].
Rodzaj ten rozprzestrzeniony jest w krainach: nearktycznej, palearktycznej i indomalajskiej części krainy orientalnej. W Palearktyce stwierdzono 12 gatunków, z których w Europie występuje sześć[3]. W Polsce stwierdzono dwa gatunki – C. aenea i C. rufa[7], pierwszy umieszczony został na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce ze statusem gatunku bliskiego zagrożenia (NT)[8], natomiast drugi widziany był w Polsce zaledwie dwa razy, w tym raz w XIX wieku[1].
Większość gatunków europejskich związana jest z pierwotnymi lasami z udziałem starych dębów i buków[3][4], jednak C. rufa związana jest z pierwotnymi starodrzewiami sosnowymi[4]. Wszystkie są rzadko spotykane[3][4].
Taksonomia edytuj
Rodzaj ten wprowadzony został w 1809 roku przez Georga Wolfganga Franza Panzera. Należą do niego m.in.[9]:
- Callicera aenea (Fabricius, 1781) – pozłotka dziuplówka
- Callicera aurata Rossi, 1790
- Callicera christiani Ghorpade, 1982
- Callicera duncani Curran, 1935
- Callicera erratica (Walker, 1849)
- Callicera exigua Smit, 2014
- Callicera fagesii Guérin-Méneville, 1844
- Callicera macquarti Rondani, 1844
- Callicera montensis Snow, 1892
- Callicera robusta Coe, 1964
- Callicera rohdendorfi Zimina, 1982
- Callicera rufa Schummel, 1842
- Callicera scintilla Smit, 2014
- Callicera spinolae Rondani, 1844
- Callicera zhelochovtsevi Zimina, 1982
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Callicera aenea – Pozłotka dziuplówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-06-23].
- ↑ a b c d e Regina Bańkowska: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 34 – Syrphidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1963.
- ↑ a b c d e f g h i Zorica Nedeljković, Marija Miličić, Laura Likov, Snezana Radenkovic,. New records of the genus Callicera Panzer, 1806 (Diptera: Syrphidae) from Serbia. „Acta entomologica serbica”. 20. s. 59-66. DOI: 10.5281/zenodo.45389.
- ↑ a b c d e f g h i Erikas Lutovinovas, Žilvinas Pūtys. Callicera aenea (Fabricius, 1781) - new to the fauna of Lithuania (Diptera: Syrphidae). „Bulletin of Lithuanian Entomological Society”. 3 (31), s. 114-117, 2019.
- ↑ Michael D. Ulyshen, Chapter 5. Saproxylic Diptera, [w:] Saproxylic Insects: Diversity, Ecology and Conservatio, Springer, 2018 (Zoological Monographs), s. 167-191, DOI: 10.1007/978-3-319-75937-1_5.
- ↑ Hannes Petrischak. Blütenbesuchende Insekten an Efeu (Hedera helix). „Entomologie heute”. 27, s. 103-123, 2015.
- ↑ Łukasz Mielczarek, Robert Żóralski,: Lista gatunków Syrphidae Polski (Diptera, Syrphidae). 2009-2021. [dostęp 2021-06-23].
- ↑ Andrzej Palaczyk, Bogusław Soszyński, Anna Klasa, Cezary Bystrowski, Waldemar Mikołajczyk, Wiesław Krzemiński: Diptera. Muchówki. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 38-44. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ genus Callicera Panzer, 1809. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2021-06-23].