Proiphys

*Proiphys*
	; Proiphys amboinensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	Proiphys
	Nazwa systematyczna
	Proiphys Herbert; Appendix: 42 (1821)
	Typ nomenklatoryczny
	P. amboinensis (L.) Herb.
Synonimy
	Cearia Dumort.; Eurycles Drapiez; Stemonix Raf.;
	Cearia Dumort.; Eurycles Drapiez; Stemonix Raf.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Proiphys Herb. – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący pięć gatunków, występujących w Azji Południowo-Wschodniej, Melanezji i Australii^[3]. Gatunek Proiphys amboinensis został introdukowany, poza obszarem naturalnego występowania, na Cejlon^[3]. Rośliny powszechnie rosną w koloniach, a ich wzrost i kwitnienie ściśle związane są z porą deszczową. W porze suchej przechodzą spoczynek^[5].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów προη (proi – wczesny, wcześniejszy) i φιο (phio – wydać na świat), w nawiązaniu do sposobu wydawania nasion^[6].

Morfologia edytuj

Budowa Proiphys amboinensis

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne^[5].

Pęd: Niemal kulista cebula chroniona łuskami zewnętrznymi^[5].

Liście: Liście odziomkowe, wyrastające na długich ogonkach przeważnie po przekwitnięciu rośliny^[6], szerokojajowate, jajowate lub eliptyczne^[5].

Kwiaty: Zebrane od 5 do 30 w baldach, wyrastający na głąbiku. Kwiatostany wsparte są 2-4 jajowatymi podsadkami. Okwiat lejkowaty, promienisty, biały, sześciolistkowy. Listki okwiatu eliptyczne do jajowatych, połączone u nasady, wyżej rozchylone. Sześć pręcików o nitkach w dolnej części rozszerzone i tworzące strukturę przypominającą przykoronek. Zalążnia dolna, kulista, jedno- lub trójkomorowa, zawierająca dwa zalążki w każdej komorze^[5].

Owoce: Niemal kuliste torebki, jedno- lub trójnasienne, pękające nieregularnie w miarę wzrostu "nasion". "Nasionami" są duże, kuliste gładkie, zielone, bulwki utworzone przez zastąpienie zarodka pędem przybyszowym z wykształconymi korzeniami oraz zgrubieniem powłoki zalążka. Nie wiadomo, czy u roślin zachodzi również normalny rozwój nasion^[6].

Systematyka edytuj

Proiphys amboinensis

Pozycja systematyczna: Rodzaj z plemienia Calostemmateae, podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae^[7].

Wykaz gatunków^[3]

Proiphys alba (R.Br.) Mabb.
Proiphys amboinensis (L.) Herb.
Proiphys cunninghamii (Aiton ex Lindl.) Mabb.
Proiphys infundibularis D.L.Jones & Dowe
Proiphys kimberleyensis M.D.Barrett & R.L.Barrett

Zastosowanie edytuj

Uprawiane jako rośliny ozdobne^[5].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jones D.L. i Dowe J.L.. Proiphys infundibularis (Amaryllidaceae), a new species from the Townsville region of Queensland. „Austrobaileya”. 6 (1), s. 121-126, 2001.
↑ ^a ^b ^c I.R.H. Telford: Flora of Australia Online. ABRS. [dostęp 2021-02-21].
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).

[rev-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jones D.L. i Dowe J.L.. Proiphys infundibularis (Amaryllidaceae), a new species from the Townsville region of Queensland. „Austrobaileya”. 6 (1), s. 121-126, 2001.

[aus-6] I.R.H. Telford: Flora of Australia Online. ABRS. [dostęp 2021-02-21].

[grin-7] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).

[3]

[5]

[1]

[2]

[4]

[6]

[7]