Rańsk

Rańsk (niem. Rheinswein) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Dźwierzuty.

Rańsk

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Dźwierzuty
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	12-120
Tablice rejestracyjne	NSZ
SIMC	0473425
Położenie na mapie gminy Dźwierzuty Rańsk
Położenie na mapie Polski Rańsk
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rańsk
Położenie na mapie powiatu szczycieńskiego Rańsk
53°42′24″N 21°05′39″E

Do 1954 roku siedziba gminy Rańsk. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

Średniej wielkości wieś o zwartej zabudowie, biegnącej wzdłuż brzegu Jeziora Rańskiego. Jest tu m.in. poczta, kościół, cmentarz. Wieś leży przy drodze wojewódzkiej nr 600, przy Jeziorze Rańskim. Przez wieś przepływa rzeczka wypływająca z Jeziora Rańskiego, zasilająca znajdujące się we wsi stawy rybne, płynąca następnie do Babięt Wielkich.

Historia

Wieś powstała w 1496 r., z nadania wielkiego mistrza Henryka Reußa von Plauena dla braci Küchmeister von Sternberg. W tym czasie powstały tu wielkie dobra ziemskie, nazywane od Jeziora Rańskiego - rańskimi. Majątek ten przetrwał aż do 1780 r. Pod koniec XVIII w. poszczególne majątki-wsie uzyskały samodzielność i przeszły w posiadanie innych rodów. Rańsk należał do rodziny von Boyen, potem do von Taubenheim, von Gröben i von Berg. Na początku XX w. cześć majątku w Rańsku rozparcelowano, ale pozostał w okrojonej postaci jako dobra szlacheckie.

Kościół ewangelicki wybudowano w 1827 (obecnie filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Szczytnie). Na początku XX w. we wsi mieszkało około 200 osób, była gorzelnia, młyn wodny i kościół.

Zabytki

• Zespół dworski - zachowało się część budynków folwarcznych, m.in. czworak, obora oraz zespół budynków dawnego młyna
• Budynek dawnej mleczarni (z wysokim kominem).
• Szkoła, pierwotnie jednoklasowa z przełomu XIx i XX w.
• Kościół ewangelicki, zbudowany w latach 1815-1817, murowany, z szachulcowym szczytem. We wnętrzu dziewiętnastowieczny ołtarz kolumnowy oraz tablice z nazwiskami żołnierzy - mieszkańców parafii, poległych w czasie wojny z lat 1813-1814 i 1918. Zabytkowy jest także żeliwny piec.
• Budynek plebanii.

Zobacz też: Rańsko

Bibliografia

• Mieczysław Orłowicz: "Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba", Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix", 1991, 301, ISBN 83-900155-0-1
• Iwona Liżewska, Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 171 str., ISBN 83-87031-13-5 (str. 182)