Resursa Obywatelska w Warszawie
Resursa Obywatelska w Warszawie – budynek znajdujący się przy ulicy Krakowskie Przedmieście 64 w Warszawie, zaprojektowany przez Edwarda Cichockiego i wybudowany przez Leona Karasińskiego w latach 1860–1861.
 nr rej. 251 z 1 lipca 1965[1]
| |
 Budynek od strony ul. Krakowskie Przedmieście (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Krakowskie Przedmieście 64 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1860 |
| Ukończenie budowy |
1861 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′43″N 21°00′52″E/52,245278 21,014444
| |
W latach 1861–1939 siedziba Warszawskiej Resursy Kupieckiej.
Historia
edytujW XVI i XVII wieku posesja była własnością Aleksandra Lubomirskiego. Między 1740 i 1743? rokiem – gdy posesja była własnością Antoniny Zamoyskiej – postawiono tu pierwsze zabudowania frontowe, przekazane w użytkowanie bernardynom.
Autorstwo projektu zbudowanego tu wtedy pałacu przypisywane jest Józefowi Fontanie. Od 1754 roku pałac przeszedł na własność biskupa Andrzeja Stanisława Załuskiego. Po kolejnych, wielokrotnych zmianach właścicieli i braku modernizacji, budynek utracił cechy reprezentacyjne i stał się kamienicą czynszową. W 2. połowie XVIII wieku pałac należał do Ludwiki z Poniatowskich Zamoyskiej. W latach 1801–1805 był wynajmowany emigracyjnemu królowi Francji Ludwikowi XVIII[2].
W 1860 roku nieruchomość przeszła na własność Towarzystwa Nowej Resursy (czyli istniejącego od 1820 roku stowarzyszenia kupców i małych przedsiębiorców), które wyburzyło stary pałac i rozpisało konkurs na projekt nowego budynku. W latach 1860–1861 zrealizowano budynek na podstawie syntezy zwycięskiego projektu Edwarda Cichockiego (głównie fasada) i projektu Leona Karasińskiego (głównie wnętrza), który zajął II miejsce. Na parterze mieściły się sklepy, pozostała część budynku była przeznaczona na cele reprezentacyjne – odbywały się tu bale, koncerty, zjazdy, wystawy i uroczystości resursy.
Nowo zbudowany gmach należał do najwcześniejszych w stolicy budynków reprezentujących styl eklektyczny, łącząc cechy neorenesansu, neobaroku i neoklasycyzmu.
W czasie bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 roku w budynku mieściła się siedziba Wojskowego Gubernatorstwa Warszawy[3].
Budynek został spalony we wrześniu 1939[4]. Został odbudowany w latach 1948–1950 według projektu i pod kierunkiem Michała Ptic-Borkowskiego. Po odbudowie, w czerwcu 1952[5] stał się Domem Wczasów Wiejskich Funduszu Wczasów Pracowniczych, w którym w luksusowych warunkach spędzali wczasy pracownicy rolnictwa[6].
W 1965 budynek został wpisany do rejestru zabytków[1].
W budynku mieści się siedziba Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Press Clubu Polska oraz Polskiej Izby Turystyki.
W 2020 roku na budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą działalność Wojskowego Gubernatorstwa Warszawy oraz gen. Franciszka Latinika, Wojskowego Gubernatora Warszawy[7].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 31 grudnia 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 45. [dostęp 2025-02-24].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 294. ISBN 83-88372-14-9.
- ↑ Piotr Krzysztof Marszałek. Wojskowy Gubernator Warszawy. Sierpień–wrzesień 1920 roku. „Acta Universitatis Wratislaviensis”. 2616, s. 237–260, 2004. Wrocław.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 24.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 66, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Tadeusz Podgórski: Zwiedzamy Warszawę. Warszawa: Sport i Turystyka, 1956, s. 106.
- ↑ Tablica upamiętniająca działanie Wojskowego Gubernatorstwa Warszawy odsłonięta. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 21 sierpnia 2020. [dostęp 2022-06-29].
Bibliografia
edytuj- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 7: Krakowskie Przedmieście. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 293–297. ISBN 83-88372-14-9.