Roscoe Arbuckle

amerykański aktor, artysta komediowy, reżyser i scenarzysta kina niemego (1887–1933)

Roscoe Conkling Arbuckle, również Fatty Arbuckle (ur. 24 marca 1887 w Smith Center, zm. 29 czerwca 1933 w Nowym Jorku) – amerykański aktor komediowy z okresu kina niemego, jedna z największych gwiazd swojej epoki, symbol komedii slapstikowej, jeden z najbardziej zasłużonych dla tego gatunku (obok Charlesa Chaplina, Bustera Keatona i Harolda Lloyda).

Roscoe Arbuckle
Ilustracja
Arbuckle (ok. 1916)
Imię i nazwisko

Roscoe Conkling Arbuckle

Data i miejsce urodzenia

24 marca 1887
Smith Center

Data i miejsce śmierci

29 czerwca 1933
Nowy Jork

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta

Życiorys

edytuj
 
Arbuckle, Buster Keaton i Al St. John w filmie Out West (1919)

Urodził się w republikańskim domu. Był synem polityka Roscoe Conklingowi, który był zagorzałym konserwatystą. Roscoe w dorosłym życiu skłonił się ku demokratom, co było powodem jego konfliktu z ojcem. Już rok po narodzinach chłopca wyprowadził się z rodziną do Santa Fe w Kalifornii. W 1899 umarła jego matka, Mollie. Wkrótce później ojciec zostawił syna bez opieki i Roscoe, aby przeżyć, podejmował się różnych dorywczych prac, pracował m.in. w kuchni hotelu w San Jose. Miał zwyczaj śpiewać podczas gotowania i dzięki temu został zauważony przez piosenkarkę, która występowała wieczorami w tymże hotelu i zaprosiła śpiewającego kucharza do pobliskiego teatru, gdzie odbywał się wieczór amatorów. Tam jego talent dostrzegł David Grauman, showman i producent widowisk wodewilowych, który zatrudnił Arbuckle’a jako tancerza i piosenkarza jego trupy. Od 1904 występował z grupą „Pantages”, głównie na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1906 przeżył trzęsienie ziemi i pomagał przy odgruzowywaniu. W tym okresie wystąpił w swoim pierwszym filmie, Ben’s Kid (1909), ale był tym faktem tak zakłopotany, że nikomu się do tego nie przyznał.

W tym samym roku poślubił Minte Durfee, aktorkę z zespołu, z którą podróżował po Hawajach, Japonii i Chinach. Do Stanów powrócili na początku 1913. W tym okresie uczył się zawodu hydraulika, a pod koniec 1913 został wezwany do naprawienia awarii w posiadłości Macka Sennetta z wytwórni filmowej Keystone Studios[1]. Zwrócił na siebie uwagę filmowca swoją oryginalną urodą i wkrótce otrzymał propozycję grania w dwuaktowych burleskach[1]. Został następcą komika Freda Mace’a, Sennett zatrudnił także żonę Arbuckle’a i jego siostrzeńca.

Już od pierwszego filmu (Gangsters, 1913) stał się jednym z najpopularniejszych aktorów w Keystone. Od 1914 wraz z inną gwiazdą tej wytwórni, Mabel Normand, stworzył duet komediowy „Fatty i Mabel”, który w ciągu dwóch lat zarobił miliony dolarów dla wytwórni Sennetta i jego nowojorskich wspólników. Para komików była bardzo popularna aż do 1916, po czym przestali razem pracować. W tym samym roku Sennett rozstał się też z Keystone. Arbuckle postanowił spróbować swoich sił niezależnie od Sennetta, w międzyczasie – na początku 1917 – rozpadło się jego małżeństwo.

Pod koniec 1916 dostał propozycję nowego kontraktu. Oferowano mu 1 tys. dol. za każdy dzień pracy oraz 25% dochodów z filmów, w których występował, a dodatkowo zapewniono mu pełną kontrolę artystyczną i wolną rękę w sprawach realizacyjnych. Arbuckle przyjął ofertę i rozpoczął intensywną pracę, jednak wyhamował go czyrak, który o mało nie doprowadził do amputacji nogi. Choroba skłoniła go również do zrzucania ok. 36 kg nadwagi, ale też sprawiła, że Arbuckle uzależnił się od morfiny.

 
Arbuckle w filmie Grubasek na Coney Island (1917)

Od 1917 pracował pod sztandarem grupy „Comique”. W Nowym Jorku poznał Bustera Keatona, którego zaprosił do współpracy. Na początku 1918 grupa przeniosła się do Los Angeles, podobnie jak większość liczących się wytwórni i studiów. To w tym okresie Arbuckle święcił największe sukcesy. W następnym roku dostał jeszcze korzystniejszy kontrakt, w którym jego gaża wynosiła aż 1 mln dol. rocznie. Miał coraz więcej pracy i kontrolę nad „Comique” przekazał po części Keatonowi, samemu wiążąc się z Paramount Pictures. Z perspektywy czasu okazało się, że wysoki kontrakt był błędem artystycznym, bowiem jednocześnie Arbuckle stracił nieco kontroli nad swoimi filmami[a]. Przez następne półtora roku Arbuckle nakręcił 10 filmów, jednak poprzez sztuczne popędzanie produkcje traciły na jakości, ale studio musiało regularnie wypuszczać nowe tytuły, dlatego czasem się zdarzało, że aktor grał w trzech filmach jednocześnie. Po tym okresie wzmożonej pracy udał się do San Francisco na krótki urlop.

Życie od incydentu

edytuj

W San Francisco zatrzymał się w hotelu St. Francis, w którym wieczorem urządził niewielkie przyjęcie dla uczczenia podpisania kolejnego kontraktu z Paramountem[2]. W trakcie zabawy młoda aktorka Virginia Rappe – z którą Arbuckle udał się do sypialni – poczuła się źle, a po kilku dniach zmarła wskutek zapalenia otrzewnej spowodowanego przebiciem pęcherza moczowego[3]. 11 września 1921 Arbuckle został zatrzymany w związku z oskarżeniem o morderstwo[4]. Choć dowody przeciwko niemu były słabej jakości, prasa bulwarowa opisywała całe zdarzenie na niekorzyść aktora i snuła liczne insynuacje; według jednej z wersji Arbuckle miał nieumyślnie zmiażdżyć aktorkę swoim ciałem[4], inna wersja mówiła o wykorzystaniu seksualnym ofiary i podaniu trucizny w butelce coli lub mleka, albo w kostce lodu, jednak śledztwo nie potwierdziło tych rewelacji. 12 kwietnia 1922 sąd wydał werdykt uniewinniający, jednak ze strony społeczeństwa spotykał go ostracyzm[4]. Producenci filmowi, z którymi Arbuckle miał podpisaną umowę, bojąc się skutków skandalu, a także za namową Williama Haysa[b] wycofali wszystkie kopie filmów Arbuckle’a z obiegu. Choć zakaz wydany przez Haysa dotyczył formalnie grudnia 1921, to Arbuckle w efekcie nie wystąpił w żadnym filmie przez następne 10 lat. Przez kilka lat reżyserował pod pseudonimem, ale przed kamerą nie mógł się pokazać[c]. Problemem były również długi aktora wobec reprezentujących go prawników. Mimo sukcesu, proces doszczętnie go zrujnował, a w trudnym czasie pomógł mu Buster Keaton, który wraz z grupą najlepszych przyjaciół Arbuckle’a spłacili jego zobowiązania. Keaton w 1924 poprosił aktora o wyreżyserowanie swojej najnowszej komedii Sherlock Holmes Jorku, jednak nacisk opinii publicznej był na tyle duży, że musiał wycofać się z tych planów.

W 1925 Arbuckle’owi pozwolono wrócić do zawodu reżysera pod warunkiem, że będzie tworzył pod pseudonimem. Wybrał imię William Goodrich, bo tak nazywał się jego ojciec. W tym samym roku ożenił się drugi raz, jednak trzy lata później się rozwiódł. Po 10 latach banicji w prasie pojawił się artykuł zatytułowany „Doesn’t Fatty Arbuckle Deserve a Break?” (pol. Czy Fatty Arbkuckle zasługuje na przerwę?), pod którym podpisały się tuziny amerykańskich gwiazd, żądając przywrócenia Arbuckle’owi pełnego prawa do występów. On sam wkrótce wziął trzeci ślub. Podpisał też nowy kontrakt z wytwórnią Warner Bros., jednak w noc po podpisaniu kontraktu umarł z powodu wady serca. Keaton powiedział, że powodem śmierci Arbuckle’a było pęknięte serce. Wdowa po nim dodała, że umarł we śnie, uśmiechając się.

Jego ciało zostało poddane kremacji, a prochy wysypano do oceanu.

Filmografia

edytuj
  • Tomalio (1933)
  • Close Relations (1933)
  • How’ve You Bean? (1933)
  • Buzzin’ Around (1933)
  • In the Dough (1932)
  • Hey, Pop! (1932)
  • The Back Page (1931)
  • Listen Lena (1927)
  • Go West (1925)
  • A Sainted Devil (1924)
  • Crazy to Marry (1921)
  • Gasoline Gus (1921)
  • Traveling Salesman (1921)
  • The Dollar-a-Year Man (1921)
  • Brewster’s Millions (1921)
  • The Fast Freight (1921)
  • Leap Year (1921)
  • Life of the Party (1920)
  • The Round-Up (1920)
  • The Garage (1919)
  • The Hayseed (1919)
  • Back Stage (1919)
  • A Desert Hero (1919)
  • The Bank Clerk (1919)
  • Love (1919)
  • The Pullman Porter (1919)
  • Camping Out (1919)
  • The Sheriff (1918)
  • The Cook (1918)
  • Good Night, Nurse! (1918)
  • Moonshine (1918)
  • The Bell Boy (1918)
  • Out West (1918)
  • A Scrap of Paper (1918)
  • A Country Hero (1917)
  • Coney Island (1917)
  • Oh Doctor! (1917)
  • The Late Lamented (1917)
  • His Wedding Night (1917)
  • The Rough House (1917)
  • A Reckless Romeo (1917)
  • The Butcher Boy (1917)
  • A Creampuff Romance (1916)
  • The Waiters’ Ball (1916)
  • The Other Man (1916)
  • His Wife’s Mistakes (1916)
  • Bright Lights (1916)
  • He Did and He Didn’t (1916)
  • Fatty and Mabel Adrift (1916)
  • Fatty and the Broadway Stars (1915)
  • A Village Scandal (1915)
  • Fickle Fatty’s Fall (1915)
  • Fatty’s Tintype Tangle (1915)
  • The Little Teacher (1915)
  • Fatty’s Plucky Pup (1915)
  • Miss Fatty’s Seaside Lovers (1915)
  • Mabel’s Wilful Way (1915)
  • When Love Took Wings (1915)
  • Wished on Mabel (1915)
  • That Little Band of Gold (1915)
  • Fatty’s Faithful Fido (1915)
  • Fatty’s Chance Acquaintance (1915)
  • Fatty’s Reckless Fling (1915)
  • Hogan’s Romance Upset (1915)
  • Fatty’s New Role (1915)
  • Fatty and Mabel at the San Diego Exposition (1915)
  • Mabel and Fatty’s Simple Life (1915)
  • Mabel, Fatty and the Law (1915)
  • Mabel and Fatty’s Wash Day (1915)
  • Rum and Wall Paper (1915)
  • Mabel and Fatty’s Married Life (1915)
  • Fatty and Minnie He-Haw (1914)
  • Fatty’s Magic Pants (1914)
  • Shotguns That Kick (1914)
  • Leading Lizzie Astray (1914)
  • Among the Mourners (1914)
  • The Sea Nymphs (1914)
  • Fatty’s Wine Party (1914)
  • Fatty’s Jonah Day (1914)
  • An Incompetent Hero (1914)
  • Lovers’ Post Office (1914)
  • Zip, the Dodger (1914)
  • Their Ups and Downs (1914)
  • Fatty Again (1914)
  • Killing Horace (1914)
  • Fatty’s Debut (1914)
  • Lover’s Luck (1914)
  • Charlie i Fatty bawią się (1914)
  • A Brand New Hero (1914)
  • The Baggage Smasher (1914)
  • Charlie pielęgniarzem (1914)
  • Charlie kokietuje (1914)
  • Fatty’s Gift (1914)
  • Those Country Kids (1914)
  • That Minstrel Man (1914)
  • Those Happy Days (1914)
  • The Sky Pirate (1914)
  • A Rowboat Romance (1914)
  • Love and Bullets (1914)
  • Fatty’s Finish (1914)
  • Fatty and the Heiress (1914)
  • Charlie i Fatty na ringu (1914)
  • Our Country Cousin (1914)
  • The Alarm (1914)
  • The Water Dog (1914)
  • A Suspended Ordeal (1914)
  • Where Hazel Met the Villain (1914)
  • A Bath House Beauty (1914)
  • Chicken Chaser (1914)
  • Barnyard Flirtations (1914)
  • A Rural Demon (1914)
  • His Favorite Pastime (1914)
  • Tango Tangles (1914)
  • Twixt Love and Fire (1914)
  • A Robust Romeo (1914)
  • Rebecca’s Wedding Day (1914)
  • In the Clutches of the Gang (1914)
  • A Flirt’s Mistake (1914)
  • The Under-Sheriff (1914)
  • Caught in a Flue (1914)
  • A Misplaced Foot (1914)
  • He Would a Hunting Go (1913)
  • Some Nerve (1913)
  • His Sister’s Kids (1913)
  • Fatty’s Flirtation (1913)
  • A Ride for a Bride (1913)
  • The Woman Haters (1913)
  • Fatty Joins the Force (1913)
  • Wine (1913)
  • Fatty at San Diego (1913)
  • The Speed Kings (1913)
  • A Quiet Little Wedding (1913)
  • Two Old Tars (1913)
  • Fatty’s Day Off (1913)
  • Mother’s Boy (1913)
  • When Dreams Come True (1913/I)
  • The Faithful Taxicab (1913)
  • The Gypsy Queen (1913)
  • Mabel’s Dramatic Career (1913)
  • Mabel’s New Hero (1913)
  • The Riot (1913)
  • Almost a Rescue (1913)
  • Professor Bean’s Removal (1913)
  • Love and Courage (1913)
  • A Noise from the Deep (1913)
  • The Telltale Light (1913)
  • For the Love of Mabel (1913)
  • A Bandit (1913)
  • Peeping Pete (1913)
  • The Waiters’ Picnic (1913)
  • Passions, He Had Three (1913)
  • The Gangsters (1913)
  • The Foreman of the Jury (1913)
  • Alas! Poor Yorick! (1913)
  • Murphy’s I.O.U. (1913)
  • Safe in Jail (1913)
  • Help! Help! Hydrophobia! (1913)
  • A Voice from the Deep (1912)
  • The Sanitarium (1910)
  • Making It Pleasant for Him (1909)
  • Mrs. Jones’ Birthday (1909)
  • Ben’s Kid (1909)

Reżyser

edytuj
jako William Goodrich
  • Niagara Falls (1932)
  • Gigolettes (1932)
  • Hollywood Lights (1932)
  • Hollywood Luck (1932)
  • Bridge Wives (1932)
  • Anybody’s Goat (1932)
  • Keep Laughing (1932)
  • Moonlight and Cactus (1932)
  • It’s a Cinch (1932)
  • Smart Work (1931)
  • Idle Roomers (1931)
  • The Tamale Vendor (1931)
  • Once a Hero (1931)
  • Queenie of Hollywood (1931)
  • One Quiet Night (1931)
  • That’s My Meat (1931)
  • Take 'em and Shake 'em (1931)
  • Beach Pajamas (1931)
  • Up Pops the Duke (1931)
  • Honeymoon Trio (1931)
  • That’s My Line (1931)
  • The Lure of Hollywood (1931)
  • The Back Page (1931)
  • Windy Riley Goes Hollywood (1931)
  • Crashing Hollywood (1931)
  • Pete and Repeat (1931)
  • Marriage Rows (1931)
  • Three Hollywood Girls (1931)
  • Up a Tree (1930)
  • Won by a Neck (1930)
  • Si Si Senor (1930)
  • Special Delivery (1927)
  • Peaceful Oscar (1927)
  • The Red Mill (1927)
  • His Private Life (1926)
  • Fool’s Luck (1926)
  • Home Cured (1926)
  • My Stars (1926)
  • The Fighting Dude (1925)
  • Cleaning Up (1925)
  • The Movies (1925)
  • The Tourist (1925)
  • The Iron Mule (1925)
  • Stupid, But Brave (1924)
jako Roscoe Arbuckle
  • Ex-Plumber (1931)
  • One Sunday Morning (1926)
  • Curses! (1925; niewymieniony)
  • Special Delivery (1922; niewymieniony)
  • Leap Year (1921)
  • The Garage (1919)
  • The Hayseed (1919)
  • Back Stage (1919)
  • A Desert Hero (1919)
  • The Bank Clerk (1919)
  • Love (1919)
  • The Pullman Porter (1919)
  • Camping Out (1919)
  • The Sheriff (1918/I)
  • The Cook (1918)
  • Good Night, Nurse! (1918)
  • Moonshine (1918)
  • The Bell Boy (1918)
  • Out West (1918)
  • A Scrap of Paper (1918)
  • A Country Hero (1917)
  • Coney Island (1917)
  • Oh Doctor! (1917)
  • His Wedding Night (1917)
  • The Rough House (1917)
  • A Reckless Romeo (1917)
  • The Butcher Boy (1917)
  • A Creampuff Romance (1916)
  • The Waiters’ Ball (1916)
  • The Moonshiners (1916)
  • His Wife’s Mistakes (1916)
  • Bright Lights (1916)
  • He Did and He Didn’t (1916)
  • Fatty and Mabel Adrift (1916)
  • Fatty and the Broadway Stars (1915)
  • A Village Scandal (1915)
  • Fickle Fatty’s Fall (1915)
  • Fatty’s Tintype Tangle (1915)
  • Fatty’s Plucky Pup (1915)
  • Miss Fatty’s Seaside Lovers (1915)
  • Mabel and Fatty Viewing the World’s Fair at San Francisco (1915)
  • When Love Took Wings (1915)
  • That Little Band of Gold (1915)
  • Fatty’s Faithful Fido (1915)
  • Fatty’s Chance Acquaintance (1915)
  • Fatty’s Reckless Fling (1915)
  • Fatty’s New Role (1915)
  • Fatty and Mabel at the San Diego Exposition (1915)
  • Mabel and Fatty’s Simple Life (1915)
  • Mabel, Fatty and the Law (1915)
  • Mabel and Fatty’s Wash Day (1915)
  • Mabel and Fatty’s Married Life (1915)
  • Fatty and Minnie He-Haw (1914)
  • Fatty’s Magic Pants (1914)
  • Shotguns That Kick (1914)
  • Leading Lizzie Astray (1914)
  • The Sea Nymphs (1914)
  • Fatty’s Wine Party (1914)
  • Fatty’s Jonah Day (1914)
  • An Incompetent Hero (1914)
  • Lovers’ Post Office (1914)
  • Zip, the Dodger (1914)
  • Their Ups and Downs (1914/I)
  • Fatty Again (1914)
  • Fatty’s Debut (1914)
  • Lover’s Luck (1914)
  • A Brand New Hero (1914)
  • Fatty’s Gift (1914)
  • Those Country Kids (1914)
  • That Minstrel Man (1914)
  • Those Happy Days (1914)
  • The Sky Pirate (1914)
  • A Rowboat Romance (1914)
  • Love and Bullets (1914)
  • Fatty’s Finish (1914)
  • Fatty and the Heiress (1914)
  • The Alarm (1914)
  • The Water Dog (1914)
  • A Suspended Ordeal (1914)
  • Where Hazel Met the Villain (1914)
  • A Bath House Beauty (1914)
  • Chicken Chaser (1914)
  • Barnyard Flirtations (1914)

Scenarzysta

edytuj
jako William Goodrich
  • Beach Pajamas (1931)
  • That’s My Line (1931)
  • Marriage Rows (1931)
  • Up a Tree (1930)
  • Match Play (1930)
  • His Private Life (1926)
  • Fool’s Luck (1926)
  • The Fighting Dude (1925)
  • Curses! (1925)
jako Roscoe Arbuckle
  • Ex-Plumber (1931)
  • Half Shot at Sunrise (1930)
  • The Cuckoos (1930)
  • The Movies (1925)
  • Daydreams (1922)
  • A Desert Hero (1919)
  • The Bank Clerk (1919)
  • Love (1919)
  • The Pullman Porter (1919)
  • Camping Out (1919)
  • The Sheriff (1918)
  • The Cook (1918)
  • Good Night, Nurse! (1918)
  • Moonshine (1918)
  • The Bell Boy (1918)
  • Out West (1918)
  • A Country Hero (1917)
  • Coney Island (1917)
  • His Wedding Night (1917)
  • The Rough House (1917)
  • A Reckless Romeo (1917)
  • The Butcher Boy (1917)
  • He Did and He Didn’t (1916)
  • Fatty and Mabel Adrift (1916)
  • The Alarm (1914)
  1. Dokładnie to samo spotkało Bustera Keatona, gdy w latach 20. podpisał umowę z MGM.
  2. Hays był znanym w USA obrońcą moralności. Za jego przyczyną wielu artystów musiało zrezygnować z kariery. Ukoronowanie stanowi wydany w 1933 kodeks, zwany Kodeksem Haysa, który szczegółowo regulował, co wolno pokazywać na kinowym ekranie – zabronione były nie tylko długie pocałunki, ale również pokazywanie urządzeń sanitarnych takich jak sedes. Choć te regulacje budziły wiele zastrzeżeń, kodeks oficjalnie funkcjonował aż do 1967.
  3. Jednak w 1923 zagrał w satyrze na Hollywood realizowanej przez Jamesa Cruze’a (który w ten sposób zlekceważył zakaz zatrudniania aktora), gdzie wcielił się w postać samego siebie w nieskończoność czekającego na rolę w biurze castingowym.

Bibliografia

edytuj
  • Kronika Filmu, wydawnictwo „Kronika”
  • Płażewski J., Historia filmu
  • Sova D.B., 125 zakazanych filmów
  • Peter Beresford: Hollywood. Romanse i skandale. Ring, 1991. OCLC 830999173. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  1. a b Beresford 1991 ↓, s. 27.
  2. Beresford 1991 ↓, s. 28.
  3. Beresford 1991 ↓, s. 28–29.
  4. a b c Beresford 1991 ↓, s. 29.