Sędziszów (gmina)
Sędziszów – gmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kieleckim.
| gmina miejsko-wiejska | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2602063 | ||||
| Burmistrz |
Wacław Szarek | ||||
| Powierzchnia |
145,65 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
86,8 os./km² | ||||
| Urbanizacja |
51,9% | ||||
| Nr kierunkowy |
41 | ||||
| Kod pocztowy |
28-340 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
TJE | ||||
Adres urzędu: ul. Dworcowa 2028-340 Sędziszów | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||
| 50°35′00″N 20°04′00″E/50,583333 20,066667 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Siedziba gminy to Sędziszów.
Na terenie miasta i gminy Sędziszów znajduje się podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice, obejmująca obszar 17,1 ha i zagospodarowana w 100% (Fabryka Kotłów Sefako)[4].
Na koniec r. 2020 gminę zamieszkiwało 12 518 osób[5].
Miejscowości edytuj
Struktura powierzchni edytuj
Według stanu na 1 stycznia 2011 r. powierzchnia gminy wynosi 145,65 km², z czego miasto Sędziszów zajmuje 7,92 km², zaś obszary wiejskie – 137,73 km²[5].
W 2007 r. 76% obszaru gminy stanowiły użytki rolne, a 15% – użytki leśne[6].
Demografia edytuj
Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2010[7]):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 12 791 | 100 | 6478 | 50,64 | 6313 | 49,36 |
| Miasto | 6639 | 51,90 | 3322 | 25,97 | 3317 | 25,93 |
| Wieś | 6152 | 48,10 | 3156 | 24,67 | 2996 | 23,42 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Sędziszów w 2014 roku[1].
Położenie edytuj
- Południowo-zachodnia część województwa świętokrzyskiego
- Południowo-zachodnia część powiatu jędrzejowskiego
- W obrębie Niecki Miechowskiej
- Mezoregiony: Płaskowyż Jędrzejowski i Garb Wodzisławski oraz Wyżyna Miechowska
Zabytki edytuj
Relikty średniowiecznego grodziska edytuj
Badania archeologiczne prowadzano w 1904 r. i w latach 60. XX w. Prace wykopaliskowe z 1980 r. doprowadziły do odkrycia grotów bełtów, gwoździ, fragmentów ceramiki, oraz zwierzęcych kości.
Grodzisko leży na skraju podmokłej doliny potoku Lipka, współcześnie jest to północna część wsi Piła. Pozostałości grodziska, pochodzącego z 2 połowy XIII w., to kopiec ziemny o średnicy 30 m i wysokości 8 m oraz nasyp otaczający resztki fosy. Na szczycie odkryto pozostałości drewnianej budowli.
Sędziszów edytuj
- Barokowy kościół parafialny pw. Świętego Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1771–1786.
- Był Dworek z XIX w. – oficyna z czasów rodu Dembińskich, część ogrodzenia dworskiego, park, oraz spichlerz i czworak. W miejsce dworku powstał Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (ZOL) „Caritas Kielce”. Pozostałości ogrodzenia rozebrano.
- Przydrożna kapliczka – figura Chrystusa z 1650 r.
- Osiedle Drewniane – budynki dla pracowników kolei wybudowane przez Niemców.
- Ulica Kolejowa – zabudowa poniemiecka, stylizowana na styl tyrolski.
Krzcięcice edytuj
- Murowany dwór (wraz z pozostałościami ogrodzenia) z połowy XIX w. Będący we własnością Wandy Zadeckiej.
- Kościół św. Prokopa wzniesiony w latach 1531–1542. Restaurowany w 1880 r.
- Dzwonnica drewniana z XVIII w.
- Drewniany młyn wodny z 1892 r. (obecnie nieczynny).
Krzelów edytuj
- Dwór z XIX w., zbudowany z wykorzystaniem części dworu z XVIII w., przebudowany w 1889 r. i remontowany w 1974 r. Aktualnie poddany gruntownemu odrestaurowaniu przez właściciela.
- Zespół budynków folwarcznych w Krzelowie
- murowana rządcówka z końca XIX w.
- murowana kancelaria z 1935 r.
- murowany dom zootechnika z 1935 r.
- murowana stajnia i wozownia z końca XIX w.
- murowana obora z ok. 1935 r.
- murowana owczarnia z początku XIX w.
- stodoła murowano-drewniana z połowy XIX w.
- spichlerz z 1850 r.
- Oficyna dworu w Krzelowie z galeriami
- Oficyna wschodnia (dawniej kuchnia) wzniesiona przed 1831 r. i przebudowana gruntownie w 1934 r., remontowana w 1974 r.
- Oficyna zachodnia z 1934 r. z dwiema galeriami
- Ogrodzenie z bramkami z XIX w.
Łowinia edytuj
Murowany dwór z XIX w.
Mstyczów edytuj
- Zespół kościoła parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (ok. 1908)
- kościół murowany
- ogrodzenie murowano-żelbetowe
- Pozostałości zespołu dworskiego z XIX w.
- Murowany zespół dworskiej cegielni Janinów (ok. 1908)
- cegielnia
- dom rządcy (obecnie dom nr 107)
- młyn zbożowy
- skład na glinę
- stajnia
Pawłowice edytuj
- Zespół dworski
- Murowany pałac z końca XIX w. (obecnie Szkoła Podstawowa)
- Murowana kuchnia z XVIII w. (obecnie Klub Sportowy Olimpia)
- Pozostałości murowanego ogrodzenia z XIX w.
- Park z XIX w. (ok. 1900)
- Drewniany dom (ok. 1880)
Tarnawa edytuj
- Murowany Kościół św. Marcina z XIX w. (ok. 1856)
- Murowana kaplica z 1856 r.
- Pozostałości ogrodzenia, murowano-żelbetowego z II poł. XIX w.
- Murowana plebania z II poł. XIX w.
Oświata edytuj
Przedszkola edytuj
Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Sędziszowie
Szkoły podstawowe edytuj
- Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Sędziszowie
- Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Św. Floriana w Sędziszowie
- Szkoła Podstawowa w Pawłowicach
- Szkoła Podstawowa w Krzcięcicach
- Szkoła Podstawowa w Tarnawie
- Szkoła Podstawowa w Boleścicach
- Szkoła Podstawowa w Sosnowcu
- Szkoła Podstawowa w Mstyczowie
- Szkoła Podstawowa w Klimontowie
- Szkoła Podstawowa w Zielonkach
Gimnazja edytuj
- Gimnazjum w Sędziszowie
- Gimnazjum w Boleścicach
Szkoły średnie edytuj
- Liceum Ogólnokształcące w Sędziszowie
- Zespół Szkół Zawodowych w Sędziszowie
- Zespół Szkół Rolniczych w Krzelowie
- Technikum Ochrony Środowiska w Krzelowie
- Technikum Żywieniowe w Krzelowie
Religia edytuj
Kościół rzymskokatolicki edytuj
- Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Sędziszowie
- Parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego w Sędziszowie
- Parafia pw. św. Prokopa w Krzcięcicach
- Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Mstyczowie
- Parafia pw. św. Marcina w Tarnawie
Świadkowie Jehowy edytuj
- zbór Sędziszów[8]
Jednostki pomocnicze gminy edytuj
Uchwałami Rady Miejskiej w Sędziszowie zostały powołane 34 jednostki pomocnicze gminy w tym 31 sołectw[2].
Sołectwa edytuj
Aleksandrów, Białowieża, Boleścice, Borszowice, Bugaj, Krzelów-Czekaj, Czepiec, Gniewięcin, Grązów, Jeżów, Klimontów, Klimontówek, Krzcięcice, Łowinia, Marianów, Mierzyn, Mstyczów, Pawłowice, Piła, Piołunka, Podsadek, Przełaj, Przełaj Czepiecki, Słaboszowice, Sosnowiec, Swaryszów, Szałas, Tarnawa, Wojciechowice, Zielonki
Oraz 3 osiedla w Sędziszowie: Osiedle Sady, Osiedle Na Skarpie, Osiedle Rynek
Sąsiednie gminy edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Gmina Sędziszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b Jednostki pomocnicze. BIP Gminy Sędziszów, 2007-11-05. [dostęp 2012-09-18].
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Kielcach
- ↑ Informacje na stronie SSE Starachowice [online], sse.com.pl [dostęp 2014-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-10].
- ↑ a b Urząd miejski sędziszów - biuletyn informacji publicznej urzędu miejskiego w sędziszowie [online].
- ↑ Gmina z Miastem Sędziszów [online], REGIOset.pl [dostęp 2012-09-18].
- ↑ Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010 r., GUS, 10 czerwca 2011, s. 96, ISSN 1734-6118.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2021-05-03].