Wikipedia

SM UC-21

SM UC-21 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, szósta w kolejności jednostka typu UC II. Zwodowany 1 kwietnia 1916 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 12 września 1916 roku. W czasie służby operacyjnej we Flotylli Flandria okręt odbył 11 patroli bojowych, podczas których za pomocą torped i min zatopił 98 statków o łącznej pojemności 134 063 BRT, zaś pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT zostało uszkodzonych. Oprócz tego okręt zdobył jeden żaglowiec o pojemności 148 BRT i uszkodził jeden okręt o wyporności 778 ton. SM UC-21 zaginął po 13 września 1917 roku, kiedy opuścił Zeebrugge udając się na patrol do Zatoki Biskajskiej.

SM UC-21
Ilustracja
SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-21
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC II

Projekt

41

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg

Wodowanie

1 kwietnia 1916

 Kaiserliche Marine
Wejście do służby

12 września 1916

Los okrętu

zaginął po 13 września 1917 roku

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


417 ton
493 t

Długość

49,35 m

Szerokość

5,22 m

Zanurzenie

3,68 m

Zanurzenie testowe

50 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 silniki wysokoprężne o mocy 500 KM
2 silniki elektryczne o mocy 460 KM,
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


11,5 węzła
7 w.

Zasięg

powierzchnia: 9250 Mm przy 7 w.
zanurzenie: 55 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30
Wyrzutnie torpedowe

3 × 500 mm (7 torped)

Załoga

26

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i dane taktyczno–techniczne

edytuj

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)[1][2].

SM[a] UC-21 był średniej wielkości przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Długość całkowita wynosiła 49,35 metra[b], szerokość 5,22 m i zanurzenie 3,68 m (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 m długości i 3,65 m szerokości)[5]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra[5]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 417 ton[c], a w zanurzeniu 493 tony[5][6]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni[7]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 m i wysokość 1,8 m, obudowany był opływową osłoną[7]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN S6V23/34 o łącznej mocy 500 koni mechanicznych (KM), zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym BBC o łącznej mocy 460 KM[3][6][8]. Dwa wały napędowe, poruszające dwoma śrubami wykonanymi z brązu manganowego (o średnicy 1,9 m i skoku 0,9 m)[7], zapewniały prędkość 11,5 węzła na powierzchni i 7 węzłów w zanurzeniu[1][2][6]. Zasięg wynosił 9250 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 63 tony oleju napędowego[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[8][11].

Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych[7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[5][12], zaś czas zanurzenia 40 s[9]. Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[2][13]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu, co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów[14][13]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi[2][5][15]. Okręt miał trzy peryskopy Zeissa[7]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg[7]. Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy[6][9][e].

Budowa

edytuj

SM UC-21 zamówiony został 29 sierpnia 1915 roku jako szósta jednostka z I serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych[17]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[8][16]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 24 okrętów tego typu zamówionych w tej wytwórni[3][18][8]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 8 miesięcy[8]. UC-21 otrzymał numer stoczniowy 271 (Werk 271)[16]. Okręt został wodowany 1 kwietnia 1916 roku[19][20], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 12 września 1916 roku[16]. Koszt budowy okrętu wyniósł 1 mln 729 tys. marek[21].

Przebieg służby

edytuj

15 września 1916 roku dowódcą UC-21 mianowany został por. mar. Reinhold Saltzwedel[22], a okręt włączono do Flotylli Flandria w dniu 14 listopada[16]. Obszarami działalności operacyjnej okrętu były najczęściej zachodnia część kanału La Manche, Morze Celtyckie i Zatoka Biskajska[23]. Pod dowództwem Reinholda Saltzwedela okręt odniósł największe w swojej wojennej karierze sukcesy, gdyż zatopił 89 jednostek o łącznym tonażu 118 507 BRT (w tym 17 kwietnia 1917 roku storpedował eskortowany przez dwa niszczyciele brytyjski statek szpitalny HMHS[f] „Donegal”, na którym zginęło 75 rannych, w tym 15 niemieckich jeńców wojennych)[24][25]; uszkodził też jeden okręt o wyporności 778 ton i pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT[23].

10 czerwca 1917 roku okręt otrzymał nowego kapitana, którym został por. mar. Werner von Zerboni di Sposetti[26]. Jego sukcesem było zatopienie dziewięciu statków o łącznej pojemności 15 556 BRT i zdobycie jednego szkunera o pojemności 148 BRT[23].

13 września 1917 roku okręt wyszedł z Zeebrugge na patrol w kierunku Zatoki Biskajskiej i nie powrócił już do bazy (ostatni kontakt miał miejsce 16 września)[16]. Prawdopodobnie wszedł na minę i zatonął wraz z całą załogą w kanale La Manche[1][2][20].

Podsumowanie działalności bojowej

edytuj

SM UC-21 wykonał łącznie 11 patroli wojennych, podczas których za pomocą min oraz torped zatopił 98 statków o łącznej pojemności 134 063 BRT, zaś pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT zostało uszkodzonych. Oprócz tego okręt zdobył jeden żaglowiec o pojemności 148 BRT i uszkodził jeden okręt o wyporności 778 ton[23]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[23]:

Data Nazwa Państwo Tonaż Zatopienie[g]
28 listopada 1916 „Clematis”   Wielka Brytania 22  
„Lady of the Lake”   Wielka Brytania 91  
„Vulcan”   Wielka Brytania 27  
„Pelagia”   Wielka Brytania 84  
30 listopada 1916 „Draupner”   Norwegia 1126  
„Eggesford”   Wielka Brytania 4414  
„Therese”   Francja 165  
1 grudnia 1916 „King Bleddyn”   Wielka Brytania 4387  
2 grudnia 1916 „Demetrios Inglesis”   Królestwo Grecji 2088  
„Robinson”   Francja 186  
„Uribitarte”   Hiszpania 1756  
3 grudnia 1916 „Aiglon”   Francja 280  
„Louise”   Francja 155  
„Verdun”   Francja 184  
4 grudnia 1916 „Pallas”   Imperium Rosyjskie 1202  
5 grudnia 1916 „Nexos”   Dania 1013  
6 grudnia 1916 „Gerona”   Hiszpania 1328  
7 grudnia 1916 „Avristan”   Wielka Brytania 3818  
8 grudnia 1916 „Dagon”   Wielka Brytania 250  
„Falk”   Norwegia 1379  
„Marjolaine”   Francja 163  
„Modum”   Norwegia 2937  
17 grudnia 1916 „Margaret”   Wielka Brytania 54  
18 stycznia 1917 HMS[h] „Ferret”   Royal Navy 778  
19 stycznia 1917 „Joseph Rosalie”   Francja 138  
„Marietta Di Giorgio”   Norwegia 988  
„Tremeadow”   Wielka Brytania 3653  
20 stycznia 1917 „Kisagata Maru Nr 3”   Japonia 2588  
„Jotunfjell”   Norwegia 2492  
21 stycznia 1917 „Victoire”   Francja 290  
„Leontine”   Francja 124  
„Saint Pierre”   Francja 127  
22 stycznia 1917 „Bearnais”   Francja 301  
„Precurseur”   Francja 364  
„Stenimachos”   Królestwo Grecji 1175  
24 stycznia 1917 „Dan”   Dania 1869  
„Gladiateur”   Francja 23  
„Loire III”   Francja 27  
„Marie 3”   Francja 25  
„Quebec”   Francja 3346  
„Vega”   Dania 195  
25 stycznia 1917 „Myrdal”   Norwegia 2631  
1 lutego 1917 „Sainte Helene”   Francja 2128  
10 lutego 1917 „Beechtree”   Wielka Brytania 1277  
11 lutego 1917 „Dernes”   Norwegia 738  
12 lutego 1917 „Nordcap”   Norwegia 332  
13 lutego 1917 „Progreso”   Norwegia 1620  
14 lutego 1917 „Longscar”   Wielka Brytania 2777  
„Mar Adriatico”   Hiszpania 2410  
15 lutego 1917 „Aline”   Francja 30  
„Marion Dawson”   Wielka Brytania 2300  
16 lutego 1917 „Niobe”   Francja 1319  
„Pollcrea”   Wielka Brytania 1209  
17 lutego 1917 „Cabo”   Norwegia 1254  
„Silene”   Francja 171  
18 lutego 1917 „Triumph”   Wielka Brytania 52  
19 lutego 1917 „Rutenfjell”   Norwegia 1844  
10 marca 1917 „Asbjørn”   Norwegia 3459  
12 marca 1917 „Alice Charles”   Francja 41  
„Arethuse”   Francja 40  
13 marca 1917 „Girda”   Norwegia 1824  
„Vivina”   Hiszpania 3034  
14 marca 1917 „Blaamanden”   Norwegia 954  
„La Marne”   Francja 133  
15 marca 1917 „Eugene Robert”   Francja 98  
„Fleur D’Esperance”   Francja 24  
„Frimaire”   Wielka Brytania 1778  
„Petit Jean”   Francja 21  
16 marca 1917 „Anais”   Francja 130  
„Madeleine Davoust”   Francja 148  
„Ronald”   Norwegia 3021  
18 marca 1917 „Illinois”   Stany Zjednoczone 5225  
17 kwietnia 1917 HMHS „Donegal”   Royal Navy 1885  
19 kwietnia 1917 „Cilurnum”   Wielka Brytania 3126  
20 kwietnia 1917 „Georgios”   Królestwo Grecji 3124  
21 kwietnia 1917 „Emile Et Charlotte”   Francja 41  
„Ville De Dieppe”   Norwegia 1254  
22 kwietnia 1917 „Capenor”   Wielka Brytania 2536  
„Percy Birdsall”   Stany Zjednoczone 1127  
„Valerie”   Norwegia 2140  
24 kwietnia 1917 „Barnton”   Wielka Brytania 1858  
25 kwietnia 1917 „Baigorry”   Francja 2161  
26 kwietnia 1917 „Boy Denis”   Wielka Brytania 41  
22 maja 1917 „Jeune Albert”   Francja 25  
23 maja 1917 „Harwood Palmer”   Stany Zjednoczone 2885  
„Lesto”   Wielka Brytania 1940  
26 maja 1917 „Aristides”   Królestwo Grecji 2179  
„Norhaug”   Norwegia 1245  
27 maja 1917 „Efstathios”   Królestwo Grecji 3847  
28 maja 1917 „Hiram”   Norwegia 598  
„Urna”   Norwegia 2686  
„Waldemar”   Norwegia 1267  
30 maja 1917 „Sørland”   Norwegia 2472  
2 czerwca 1917 „Tonawanda”   Wielka Brytania 3421  
7 czerwca 1917 „Hafnia”   Dania 1619  
29 czerwca 1917 „Lauwerzee”   Holandia 47  
4 lipca 1917 „Bestevaer”   Holandia 1044  
„Roelfina”   Holandia 148 pryz
11 lipca 1917 „Coquimbo”   Francja 1759  
15 sierpnia 1917 „Phoebe”   Francja 3956  
17 sierpnia 1917 „Pontoporos”   Królestwo Grecji 4049  
19 sierpnia 1917 „Therese & Marie”   Francja 1615  
31 sierpnia 1917 „Marques De Mudela”   Hiszpania 1930  
16 września 1917 „Ann J. Trainer”   Stany Zjednoczone 426  
23 września 1917 „St. Dunstan”   Wielka Brytania 730  
RAZEM 146 815 105

Uwagi

edytuj
  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ Od 1917 roku: 52,15 m[3][4].
  3. ↑ Wyporność jednostek niemieckich podano w tonach metrycznych, okrętów brytyjskich w długich tonach (ts), dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  4. ↑ Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: R.H. Gibson i M. Prendergast podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów[9], zaś R. Hutchinson – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów[10].
  5. ↑ W momencie zatopienia na pokładzie UC-21 przebywało 27 ludzi[16].
  6. ↑ HMHS – His Majesty’s Hospital Ship – Okręt Szpitalny Jego Mości.
  7. ↑   – zatopiony,   – uszkodzony.
  8. ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 106.
  2. ↑ a b c d e f g Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 182.
  3. ↑ a b c Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: 2004, s. 56.
  4. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 563.
  5. ↑ a b c d e Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  6. ↑ a b c d Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 246.
  7. ↑ a b c d e f Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: 1989, s. 53.
  9. ↑ a b c R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 313.
  10. ↑ Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: 2001, s. 52.
  11. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 247.
  12. ↑ Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: 2006, s. 56.
  13. ↑ a b Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, s. 92, 95, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  14. ↑ Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: 2006, s. 57.
  15. ↑ John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 127.
  16. ↑ a b c d e f Guðmundur Helgason: UC 21. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  17. ↑ Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: 1989, s. 50.
  18. ↑ Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: 2002, s. 13.
  19. ↑ Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 105.
  20. ↑ a b Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: 2001, s. 53.
  21. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 58.
  22. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Reinhold Saltzwedel. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).
  23. ↑ a b c d e Ships hit by UC 21. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  24. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 325.
  25. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 371.
  26. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Werner von Zerboni di Sposetti. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: UC 21. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 21. uboat.net. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-10-22]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=SM_UC-21&oldid=74266795”