Seweryn Bieliński
Seweryn Bieliński (albo Biliński, także Nihad Paşa) herbu Sas (ur. 10 maja 1814 w Grodzisku Górnym – zm. 14 marca 1895 w Stambule) – inżynier, poseł na Sejm w Kromieryżu, uczestnik powstania węgierskiego 1848-1849, emigrant polityczny, działacz TDP i Koła we Francji, generał armii tureckiej
| Nihad Pasza | |
| Seweryn Biliński | |
 herb Sas | |
| Rodzina |
Bilińscy |
|---|---|
| Ojciec |
Franciszek Biliński |
| Matka |
Natalia z Okólskich |
| Żona |
Anna z domu Sandison |
| Dzieci |
dwóch synów i dwie córki, m.in. Ahmed Rüstem Bey (Alfred Bieliński 1862-1935) |
| Rodzeństwo |
Wiktor Biliński |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| poseł na Sejm Ustawodawczy (1848) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna |
"Stowarzyszenie" – demokraci polscy |
Życiorys edytuj
Ziemianin, właściciel dóbr Skwarzawa w pow. złoczowskim[1]. Z wykształcenia inżynier.
Aktywny politycznie w okresie Wiosny Ludów. Poseł do Sejmu Konstytucyjnego w Wiedniu i Kromieryżu (10 lipca 1848 – 7 marca 1849), wybrany 19 czerwca 1848 w galicyjskim okręgu wyborczym Gliniany[2]. W parlamencie należał do „Stowarzyszenia” skupiającego demokratycznych posłów polskich[3]. Po rozwiązaniu parlamentu udał się na Węgry, gdzie od maja 1849 był współorganizatorem Legionów Polskich na Węgrzech[4]. Adiutant dowódcy Legionu gen. Józefa Wysockiego. Po upadku powstania węgierskiego wraz z Legionem przeszedł do Turcji. Był reprezentantem Legionu i gen. Wysockiego wobec władz tureckich oraz dyplomatów francuskich i angielskich. M.in. za jego sprawą i Michała Czajkowskiego – Sadyka Paszy Turcja wsparta przez Anglię i Francję odmówiła wydania uczestników Wiosny Ludów na Węgrzech w ręce Rosji[4].
Następnie przebywał na emigracji we Francji. Początkowo związany z Towarzystwem Demokratycznym Polskim, potem zbliżył się Koła pod przywództwem Seweryna Elżanowskiego i Ludwika Mierosławskiego zrzeszającego demokratów nie podzielających poglądów Centralizacji TDP na politykę zagraniczną i nastawionych na współpracę z konserwatystami skupionymi wokół Adama Czartoryskiego[4]. W imieniu tej części emigracji w styczniu 1854 wraz z gen. Wysockim prowadził bezskuteczne rokowania w Turcji o utworzenie legionu polskiego. Po ich fiasku pozostał w Turcji, przeszedł na islam i przyjął imię Nihad-bej. Po zdaniu egzaminu na majora armii tureckiej służył w armii Mustafy Zarif-paszy pod Kars w Anatolii, gdzie m.in. opracowywał plany wybrzeża i budował forty w Redut Kale[4].
Po wojnie krymskiej pozostał w armii tureckiej, gdzie początkowo służył jako inżynier, przeprowadzając pomiary i kierując budową dróg w Brussie. Jako pułkownik i jednocześnie komisarz rządowy w Smyrnie kierował budową dróg oraz kolei. W 1877 jako dyrektor kolei smyrneńskiej, pod imieniem Nihad-pasza; został mianowany generałem i szefem sztabu armii Abdul Kerima paszy[4]. Po traktacie berlińskim mianowany komisarzem tureckim w Sofii (1878)[4].
Pozostając w służbie tureckiej i uważając Turcję za swą drugą ojczyznę opiekował się polskimi emigrantami, m.in. ochotniczym oddziałem polskim pułk. Józefa Jagmina w 1877[4].
Pochowany w Stambule.
| porucznik 1849, kapitan 1849, major 1854, pułkownik 1860, generał 1877 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1849-1850, 1854-1895 |
| Siły zbrojne |
Węgier i Turcji |
| Formacja |
Legion Polski na Węgrzech, armia turecka |
| Jednostki |
armia Mustafy Zarif-paszy |
| Stanowiska |
adiutant (1849-1850), dowódca garnizonu w Brusie (1855-1860) i Smyrnie (1860-1877), szef sztabu armii (1877) |
Prace Seweryna Bielińskiego edytuj
- Polacy w Turcji po upadku rewolucji węgierskiej w r. 1849, Poznań 1852
- [wraz z Sewerynem Elżanowskim] Sprawozdanie z funduszów złożonych przez wychodźców polskich na wystawienie pomnika grobowego ś. p. Tadeuszowi Suchorzewskiemu, jenerałowi dywizji wojsk polskich, Paris 1853
- Des dangers de la paix. Lettre au gen. Wysocki, Constantinople 1855,
- [wraz z Hieronimem Ruszczewskim] Dziennik misji gen. Wysockiego do Turcji 1853-1855, oprac. Marceli Handelsman, Warszawa 1933
- [wraz z Hieronimem Ruszczewskim] Dziennik czynności i wypadków podczas misji generała Wysockiego do Turcji od 11 XII 1853 do 8 II 1855, oprac. Józef Fijałek, Wrocław 1962
Rodzina i życie prywatne edytuj
Pochodził z rodziny ziemiańskiej, syn Franciszka Bilińskiego właściciela dóbr Grodzisko Górne (w cyrkule rzeszowskim i pow. łańcuckim)[1][5] i Natalii z Okólskich[6]. Jego bratem był Wiktor, powstaniec listopadowy i ziemianin, właściciel Spasa, który w imieniu także innych spadkobierców Franciszka rodzinnym Grodziskiem zarządzał w latach 1851-1855[5][7][6]. Ożenił się w 1854 z Anną z domu Sandison (córką angielskiego konsula w Brussie)[4]. Mieli dzieci: dwóch synów i dwie córki[1]. Jego syn Ahmed Rüstem Bey (Alfred Bieliński 1862-1935), był tureckim dyplomatą, m.in.ambasadorem w Waszyngtonie i jednym z najbliższych współpracowników Mustafa Kemala Atatürka[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Bieliński (Biliński), Seweryn von; nach 1854 Nihad Bey, 1877 Nihad Paşa – Parlamentarier 1848-1918 online [16.11.2019]
- ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 348.
- ↑ Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. Zbigniew Fras i Stanisław Pijaj, Kraków 2001, s. 28
- ↑ a b c d e f g h Adam Lewak, Bieliński Seweryn (1815-1895), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 56
- ↑ a b Krzysztof Ślusarek, W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013, s. 244
- ↑ a b Adam Boniecki, Herbarz Polski, oprac. M.J. Minakowski, Rodzina: Biliński, Herb: Sas, Gniazdo:z Bilina w powiecie samborskim, 1.995.200 – 205 online [19.11.2019]
- ↑ Synem Wiktora był prawnik i ekonomista, przywódca konserwatystów krakowskich Leon Biliński (1846-1923)
Bibliografia edytuj
- Adam Lewak: Bieliński Seweryn. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 56.Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0