Smukleniec komarnicowaty
Smukleniec komarnicowaty[1] (Neides tipularius) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smukleńcowatych. Zamieszkuje większą część palearktycznej Eurazji.
| Neides tipularius | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
smukleniec komarnicowaty | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza w dziesiątej edycji „Systema Naturae” pod nazwą Cimex tipularius[2]. W rodzaju Neides umieścił go w 1802 roku Pierre André Latreille wyznaczając go jego gatunkiem typowym[3]. Epitety gatunkowe łaciński jak i polski nawiązują do rodzaju komarnica (Tipula) z rzędu muchówek[2][4].
Morfologia edytuj
Pluskwiak o silnie wydłużonym ciele długości od 9 do 11,5 mm. Kolorystykę ma szarożółtą z ciemnobrązowymi do czarnych: ostatnimi członami czułków, spodem głowy, przedpiersiem, śródpiersiem, zapiersiem i stopami. Niemal dorównujące długością ciału, czteroczłonowe czułki mają zgrubienia na pierwszym członie. Na czole umieszczony jest stosunkowo dużych rozmiarów wyrostek o niemal płaskim grzbiecie, zaokrąglonym wierzchołku i wypukłym spodzie. Na rzeźbę przedplecza składają się trzy podłużne żeberka i drobne siateczkowanie. Trójkątnego zarysu tarczka osiąga małe rozmiary. Półpokrywy mają ciemne plamy rozmieszczone przy żyłkach i na zakrywce. Występuje polimorfizm skrzydłowy. Formy długoskrzydłe mają wypukły tył przedplecza oraz półpokrywy z drobnym siateczkowaniem między żyłkami przykrywki i pięcioma żyłkami w zakrywce. Formy krótkoskrzydłe mają spłaszczone przedplecze i zredukowaną zakrywkę. Odnóża są wąskie i silnie wydłużone, lekko zgrubiałe w odsiebnych częściach ud. Zatułów ma ujścia gruczołów zapachowych rozbudowane do formy uszkowatych wyrostków, wyraźnie widocznych patrząc na owada od góry[5].
Ekologia i fenologia edytuj
Owad ten preferuje stanowiska silnie nasłonecznione, zwłaszcza na piaszczystych glebach[5]. Spotykany jest na suchych łąkach, ugorach, polach uprawnych, murawach, pobrzeżach lasów, wrzosowiskach i w ogrodach[6][1]. Do jego roślin żywicielskich należą przedstawiciele takich rodzin jak bodziszkowate, goździkowate, trędownikowate i wiechlinowate[5].
Aktywny jest od wiosny do jesieni i zimuje w stadium imago[6][1]. Na kwiecień i maj przypada okres składania przez samicę jaj. Są one dość duże, osiągając 1,1 mm. Osobniki dorosłe nowego pokolenia spotykane są od lipca lub sierpnia[1].
Rozprzestrzenienie edytuj
Gatunek palearktyczny[7]. W Europie wykazany został z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Niemiec, Danii, Szwecji, Norwegii, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji[8]. Ponadto znany jest z Zakaukazia[1], Azji Środkowej[5] (w tym Turkmenistanu[1]), Iranu, Syberii i Dalekiego Wschodu Rosji[7]. Na terenie Polski jest pospolity[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema Naturae. Regnum Animale. Editio Decima. Holmiae: Laurentii Salvii, 1758.
- ↑ P.A. Latreille: Histoire naturelle general & particuliere des crustaces & du insectes. Vol.III. Paris: F. Dufart, 1802.
- ↑ Marian Nunberg: Klucz do oznaczania ważniejszych szkodliwych owadów leśnych. Instytut Badawczy Leśnictwa, 1935, seria: Wydawnictwa pomocnicze i techniczno-gospodarcze.
- ↑ a b c d e Barbara Lis. Płaszczyńcowate – Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. „Klucze do oznaczania owadów Polski”. 18 (9), s. 14–28, 2007.
- ↑ a b Neides tipularius – Smukleniec komarnicowaty. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2020-04-26].
- ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Neides tipularius Linnaeus, 1758. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2020-05-07].
- ↑ Neides tipularius (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-05-07].