Sopel (zestaw przeciwlotniczy)
Sopel – polski prototypowy, samobieżny zestaw przeciwlotniczy artyleryjsko-rakietowy, opracowany w latach 90. XX wieku.
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent |
OBRSM Tarnów/OBRMZiT Stalowa Wola |
Typ pojazdu | |
Trakcja |
gąsienicowa |
Załoga |
3 osoby |
Historia | |
Prototypy | |
Dane techniczne | |
Silnik |
o mocy 220 KM |
Długość |
7,61 m |
Szerokość |
3,15 m |
Wysokość |
3,02 m |
Masa |
16-16,5 t |
Osiągi | |
Prędkość |
60 km/h (droga) |
Zasięg pojazdu |
500 km |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
2 x armata automatyczna kalibru 23 mm 2 x Strzała-2M |
Historia
edytujW latach 70. rozpoczęto w Polsce produkcję licencyjną działa samobieżnego 2S1 Goździk. Równocześnie rozpoczęto produkcje transportera opancerzonego MT-LB (podwozia obu pojazdów były zbliżone konstrukcyjnie). Pomimo rozpoczęcia produkcji MTLB Ludowe Wojsko Polskie nie posiadało sprecyzowanych planów jego wykorzystania. Armia Radziecka używała tego pojazdu głównie w roli ciągnika artyleryjskiego do holowania armat przeciwpancernych MT-12, ale armaty te nie znajdowały się na uzbrojeniu LWP. W 1978 roku podjęto decyzję o zaprojektowaniu na podwoziu MTLB kilku typów pojazdów. Wśród nich znalazł się przeciwlotniczy zestaw artyleryjski Promet. Był uzbrojony w dwie armaty kalibru 23 mm. Badania prototypu wykazały, że celność prowadzonego przez ten pojazd ognia nie spełnia wymagań. W rezultacie rozpoczęto projektowanie zmodernizowanego pojazdu oznaczonego jako Promet-2. Miał on być uzbrojony w dwie armaty kalibru 30 mm i mieć zaprojektowany przez RADWAR radiolokacyjny system wykrywania i śledzenia celu. Obliczenia wykazały jednak ze podwozie MTLB ma zbyt małą nośność i w rezultacie w 1980 roku prace nad Prometem-2 przerwano.
Na początku lat 80. opracowano w Stalowej Woli prototyp samobieżnego wozu dowodzenia artylerii o kryptonimie Opal. Jego podwozie SPG-2 wykorzystywało podzespoły MTLB, ale było wydłużone i miało większą nośność. W 1986 roku rozpoczęto prace nad zestawem przeciwlotniczym Polon. Według założeń miał on być uzbrojony w dwie armaty kalibru 30 mm i przeciwlotnicze pociski kierowane (najprawdopodobniej zmodernizowane 9M33). Okazało się jednak że opracowanie tak nowoczesnego wozu w PRL nie jest możliwe i program Polon przerwano.
Kolejną próbę podjęto na początku lat 90. Na spotkaniu konstruktorów OBRSM Tarnów i OBRMZiT Stalowa Wola postanowiono wówczas opracować prosty zestaw przeciwlotniczy, który można by zaproponować Wojsku Polskiemu jako następcę eksploatowanych zestawów Hibneryt (działka ZU-23-2 ustawione na skrzyniach samochodów ciężarowych Star 266). Początkowo planowano opracowanie pojazdu będącego połączeniem podwozia Opal z wieżą okrętową Wróbel, ale wkrótce postanowiono opracować nową wieżę. Została ona opracowana w OBRSM przez zespół kierowany przez inż. Kazimierza Broniewicza. Prototyp wieży został wykonany przez zakłady w Ostrowcu Świętokrzyskim.
W wieży umieszczone były dwie armaty automatyczne kalibru 23 mm. Dodatkowo wóz był uzbrojony w dwie wyrzutnie rakiet Strzała-2M. Pojazd był wyposażony w prosty celownik tachometryczny przejęty z działka przeciwlotniczego Jod.
Po testach prace nad zestawem Sopel zostały zakończone. Jego rozwinięciem stał się zestaw rakietowo-artyleryjski Stalagmit/Sopel, na tym samym podwoziu SPG-2, skonstruowany w 1999 roku, ze środków własnych OBRSM Tarnów i OBRMZit Stalowa Wola[1].
Prototyp Stalagmita został wyposażony w zmodyfikowaną wieżę mieszczącą dwie armaty kalibru 23 mm. Po bokach wieży zamocowano po dwie wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych Grom[1]. Wóz wyposażono w system kierowania ogniem z celownikiem tachometrycznym i głowicą celowniczo-obserwacyjną izraelskiej firmy Elbit z kamerą termowizyjną, kamerą telewizyjną, dalmierzem laserowym i urządzeniem rozpoznawczym IFF[1]. Zapewniała ona optyczne wykrycie celu z odległości 7000 m i śledzenie z odległości 5000 m. Rakiety umożliwiały zwalczanie celów w odległości do 5500 m i wysokości do 3000 m, a działka odpowiednio do 2500 m i 2000 m[1]. W toku dalszego rozwoju możliwe było zastosowanie innej konfiguracji pojazdu, w tym zastąpienia działek kalibru 23 mm przez pojedynczą armatę 35 mm[1]. Podobnie jak Sopel, Stalagmit pozostał prototypem.
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Szulc, Tomasz. Przeciwlotniczy Sopel. „Nowa Technika Wojskowa”. 1994. nr 2-3. s. str. 12-15. ISSN 1230-1655.
- Grzegorz Hołdanowicz. Stalagmit/Sopel z Tarnowa. „Raport-wto”. 1999. nr 9. s. str. 36-38. ISSN 1479-270X.