Gubernia tobolska
Gubernia tobolska (ros. Тобольская губерния) – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego na terytorium zachodniej Syberii, utworzona ukazem Katarzyny II 19 stycznia?/30 stycznia 1782 jako namiestnictwo tobolskie Carstwa Syberyjskiego, od 12 grudnia?/23 grudnia 1796 ukazem Pawła I przekształcone w gubernię. Stolicą guberni był Tobolsk. Zlikwidowana 2 marca 1920.
| gubernia | |||
| 1796–1920 | |||
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Siedziba | |||
| Powierzchnia |
1 385 000 km² | ||
| Populacja (1897) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
1,5 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
| Liczba ujezdów |
10 | ||
Położenie na mapie Rosji  | |||
| 58,195278°N 68,258056°E/58,195278 68,258056 | |||
Graniczyła od północy z Oceanem Arktycznym, na północnym wschodzie z gubernią jenisejską, na wschodzie i południowym wschodzie z gubernią tomską, na południu z obwodem semipałatyńskim i obwodem akmolińskim, na zachodzie – z gubernią archangielską i wołogodzką (od których oddzielał ją grzbiet Uralu) i z zauralskimi częściami guberni permskiej i orenburskiej.
Powierzchnia guberni wynosiła w 1897 – 1 385 000 km². Gubernia w początkach XX wieku była podzielona na 10 ujezdów.
Demografia edytuj
Ludność, według spisu powszechnego 1897 – 2 012 536 osób: Rosjan (88,6%), Tatarów (4,0%), Ukraińców (2,6%), Chantów (1,3%), Nieńców, Komiaków, Mansów i Kazachów.
Ludność w ujezdach według deklarowanego języka ojczystego 1897[1] edytuj
| Ujezd | Rosjanie | Tatarzy | Ukraińcy | Chantowie | Komiacy | Nieńcy | Mansowie | Kazachowie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gubernia ogółem | 88,6% | 4,0% | 2,6% | 1,3% | … | … | … | … |
| Bieriozowski | 17,5% | … | … | 51,8% | 9,4% | 20,7% | … | … |
| Iszymski | 93,8% | … | 3,3% | … | … | … | … | … |
| Kurgański | 98,8% | … | … | … | … | … | … | … |
| Surgucki | 27,8% | … | … | 71,7% | … | … | … | … |
| Tarski | 85,7% | 9,0% | 2,9% | … | … | … | … | … |
| Tobolski | 77,0% | 17,6% | … | 1,8% | … | … | … | … |
| Turinski | 93,2% | … | … | … | … | … | 5,1% | … |
| Tiukalinski | 81,9% | … | 9,5% | … | … | … | … | 2,5% |
| Tiumeński | 87,3% | 10,1% | … | … | … | … | … | … |
| Jałutorowski | 94,8% | 2,9% | … | … | 1,3% | … | … | … |
Bezpośrednio po wyparciu przez Armię Czerwoną z Syberii Zachodniej wojsk Białych admirała Aleksandra Kołczaka zwycięscy bolszewicy przenieśli władze administracyjne guberni do Tiumeni. 2 marca 1920 postanowieniem Rady Komisarzy Ludowych gubernia została zlikwidowana i zastąpiona gubernią tiumeńską (istniejącą do 1923). Od 1944 na terenie historycznej guberni znajduje się obwód tiumeński RFSRR, a obecnie Federacji Rosyjskiej.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Тобольская губерния Энциклопедия Брокгауза Ф.А. и Ефрона И.А.