Wikipedia

Hanka Bielicka

polska artystka kabaretowa

Hanka Bielicka, właśc. Anna Weronika Bielicka (ur. 27 października?/9 listopada 1915 w Kononowce k. Połtawy, zm. 9 marca 2006 w Warszawie) – polska aktorka, artystka kabaretowa i romanistka.

Hanka Bielicka
Ilustracja
Imię i nazwisko

Anna Weronika Bielicka

Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1915
Kononowka

Data i miejsce śmierci

9 marca 2006
Warszawa

Zawód

aktorka

Współmałżonek

Jerzy Duszyński
(1940−1953; rozwód)

Lata aktywności

1939−2006

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hanka Bielicka i Jan Kurnakowicz w filmie „Jasne łany”, 1947
Płaskorzeźba na ścianie Kina Praha w Warszawie
Ławeczka Hanki Bielickiej w Łomży autorstwa Michała Selerowskiego
Tablica upamiętniająca miejsce zamieszkania Anny Weroniki Bielickiej i Antoniego Marianowicza.
Nagrobek Hanki Bielickiej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Wczesne lata edytuj

Urodziła się we wsi Kononówka k. Połtawy w Imperium Rosyjskim na terenie dzisiejszej Ukrainy[1][2][3][4][5] w czasie ucieczki rodziców – Leokadii z Czerwonków i Romualda Bielickich – przed ofensywą państw centralnych[6]. Jej ojciec był koniuszym, a matka po narodzinach córki została garderobianą[7]. Miała starszą o dwa lata siostrę, Marię[8]. Do 1918 mieszkała z rodziną na dworze Jana i Anny Barczewskich, a po I wojnie światowej przeniosła się do Łomży[9]. Tam ukończyła gimnazjum żeńskie im. Marii Konopnickiej.

W młodości grała na fortepianie i śpiewała, poza tym działała w harcerstwie i uczyła się języków obcych: francuskiego i angielskiego[10]. W 1939 ukończyła studia romanistyczne Uniwersytetu Warszawskiego (pisanie pracy magisterskiej przerwał wybuch wojny) oraz Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie[11].

Kariera artystyczna edytuj

Wybuch wojny uniemożliwił jej wyjazd do Francji na stypendium. W 1939 nawiązała współpracę z Teatrem na Pohulance w Wilnie, w którym zadebiutowała rolą w Świętoszku Moliera i Zielonych latach Pugeta[12]. W wileńskich teatrach grała przez cały okres wojenny[13]. Poza „Pohulanką”, za namową Ludwika Sempolińskiego, występowała także w kabaretach wystawianych w teatrach: Lutnia, Miniatury i Ksantypa[14]. Po zajęciu Wilna przez Niemcy zatrudniła się jako kelnerka w restauracji „Mażojka”, w której także śpiewała i wygłaszała zabawne monologi, przygrywając sobie na pianinie[15]. Po 1945 była związana z zespołami teatrów: Dramatycznego w Białymstoku (grała m.in. główne role w Ożenku oraz I co z takim robić), Bagatela i Kameralnego w Łodzi oraz Współczesnego i Syrena w Warszawie[16].

W 1947 okazjonalnie występowała z kabaretem w krakowskim Kabarecie Siedem Kotów, gdzie poznała Bogdana Brzezińskiego, który stworzył dla niej postać Dziuni Pietrusińskiej[17], kobiety komentującej rzeczywistość sąsiedzką i ogólnospołeczną z pozycji – jak scharakteryzował ją sam autor – „paniusi miejsko-wiejskiej z dość poważnie zmąconym poczuciem własnych korzeni”. Bielicka odgrywała tę rolę na scenie kabaretowej oraz w słuchowisku radiowym Podwieczorku przy mikrofonie, w którym występowała od lutego 1958[18]. Grała także w kabarecie Szpak[19]. W latach 1967–1971 prowadziła w Warszawie kawiarnię Pod Gwiazdami[20][21].

Wystąpiła w ponad 20 filmach kinowych i telewizyjnych[22]. Nie powierzano jej jednak ról pierwszoplanowych, głównie z powodu głosu, który – ceniony na estradzie – w filmie często był przeszkodą[23]. Zagrała m.in. w filmach fabularnych: Gangsterzy i filantropi, Zakazane piosenki, Celuloza, Cafe pod Minogą, Małżeństwo z rozsądku, Piekło i niebo i Panu Wołodyjowskim (1969) oraz serialach: Wojna domowa, Palce lizać i Badziewiakowie.

Za pracę artystyczną otrzymała wiele odznaczeń i nagród. W 1977 przeszła na emeryturę[24], ale kontynuowała występy teatralne, estradowe i telewizyjne. Występowała także za granicą dla Polonii, m.in. w USA, Kanadzie i Australii[25].

W 2002 nagrała debiutancki album studyjny pt. Kazali mi śpiewać[26]. W maju 2005 wzięła udział w reklamie leku na wątrobę Hepatil[27]. Emisja reklamy wywołała kontrowersje[27].

Ostatnią rolą filmową Bielickiej była kreacja ciotki Judyty w filmie Ja wam pokażę! (2006). 1 marca 2006 wzięła udział w nagraniu programu Szymon Majewski Show, w którym żartobliwie powiedziała: Dzisiejszy wieczór będzie pod nazwą: „Bawcie się dzieci, nim babcia odleci[28]. Był to jej ostatni telewizyjny występ[29].

Charakterystyka estradowa i wizerunek edytuj

Zdzisław Gozdawa i Wacław Stępień z Teatru Syrena w Warszawie nazwali jej charakterystyczny głos „najpiękniejszą chrypką świata”[30], która to była skutkiem poważnej infekcji gardła[31]. Dzięki swemu głosowi była łatwo rozpoznawalna nie tylko przez publiczność estrady, ale także przez słuchaczy radiowych.

Wygłaszała monologi z ogromnym temperamentem, witalnością i sympatią dla publiczności, posługiwała się przy tym śmiechem i uśmiechem. W czasie występów używała gwary warszawskiej, nawiązując do przedwojennego stylu życia Warszawy. Preferowała żart obyczajowy, unikając polityki.

Nieodłącznym rekwizytem na scenie i elementem jej stroju był kapelusz[32], najczęściej staromodny z ogromnym rondem, mimo zmieniającej się mody.

Życie prywatne edytuj

W lipcu 1940 wyszła za Jerzego Duszyńskiego[33], z którym rozwiodła się po 12 latach małżeństwa[34][35]. W latach 50. nawiązała romans z – wówczas żonatym – autorem tekstów i satyrykiem Jerzym Baranowskim[36]. Po rozstaniu z nim podjęła nieudaną próbę samobójczą, następnie zadecydowała o zaniechaniu relacji uczuciowych z mężczyznami[37]. Nie doczekała się potomstwa[38].

Mieszkała w Łomży przez prawie cały okres dwudziestolecia międzywojennego, a przez całe życie była silnie związana z miastem i jego środowiskiem kulturalnym[39]. W 1968 przeprowadziła się do Warszawy, gdzie mieszkała w domu przy ul. Śniadeckich przez kolejne 37 lat, aż do śmierci.

Była znana z działalności charytatywnej, m.in. wspierała finansowo podopiecznych z domu dziecka w Łomży[40], Stowarzyszenie Amazonek w Łomży oraz schronisko Na Paluchu w Warszawie[41].

Śmierć i pogrzeb edytuj

9 marca 2006 przed południem przeszła w szpitalu przy ul. Stefana Banacha w Warszawie operację tętniaka aorty[42], po której o godzinie 16:15 tego samego dnia zmarła. 10 marca polski Sejm uczcił jej pamięć minutą ciszy.

Pogrzeb artystki odbył się 16 marca[42]. Została pochowana w grobowcu rodzinnym Bielickich na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 37-1-1)[43]. Zgodnie z życzeniem artystki w ostatniej drodze towarzyszył jej przyjaciel ze Związku Artystów Scen Polskich Zbigniew Korpolewski, który pisał dla Bielickiej satyryczne monologi, a Jerzy Filar zagrał piosenkę „Upływa szybko życie”[42]. Wśród żegnających aktorkę byli też m.in. Krzysztof Kolberger, Emilia Krakowska, Roman Kłosowski i Tadeusz Ross oraz żona ówczesnego prezydenta Polski Maria Kaczyńska.

Filmografia edytuj

Obsada aktorska
Polski dubbing

Ordery i odznaczenia edytuj

Nagrody i wyróżnienia edytuj

  • Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979)
  • Nagroda „Wiktora” – dla osobowości telewizyjnej (1986)
  • Nagroda „Super Wiktora '2000” – za całokształt twórczości (2001)
  • Nagroda „Prometeusza” – za wybitne osiągnięcia estradowe (1994)
  • Nagroda Specjalna „Brylantowa Kolia” przyznana podczas uroczystości „Telekamer 2002”
  • Honorowa Obywatelka Miasta Łomży
  • Warszawianka Roku (1968)[48]

Upamiętnienie edytuj

  • W 2007 został odsłonięty pomnik w formie ławeczki w Łomży[49].
  • Od 2007 organizowany jest w Centrum Katolickim im. Jana Pawła II w Łomży coroczny Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej pod hasłem: „Radość spod kapelusza”[50], którego najważniejszym celem jest szerzenie zamiłowania do języka ojczystego i dbałość o czystość mowy polskiej.
  • 9 listopada to data urodzin Bielickiej, a zarazem data powstania Telewizyjnego Kuriera Warszawskiego. W drugą rocznicę śmierci artystki została odsłonięta pamiątkowa tablica na ścianie domu artystki przy ul. Śniadeckich 18, ufundowana przez redakcję Kuriera[51].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2020-11-22].
  2. ↑ Kononowka koło Połtawy: Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2020-11-22].
  3. ↑ nazwa: Konowka Hanka Bielicka (1915-2006) [online], dzieje.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  4. ↑ nazwa: Kononowka Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2020-11-22].
  5. ↑ nazwa: Kononowka Telewizja Polska S.A, Hanka Bielicka - legenda polskiej estrady [online], polonia.tvp.pl [dostęp 2020-11-22].
  6. ↑ Droga 2022 ↓, s. 6–7.
  7. ↑ Droga 2022 ↓, s. 6, 9.
  8. ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 98. ISBN 83-7337-452-3.
  9. ↑ Droga 2022 ↓, s. 6, 12.
  10. ↑ Droga 2022 ↓, s. 27–29.
  11. ↑ Droga 2022 ↓, s. 37–39.
  12. ↑ Droga 2022 ↓, s. 58, 65–67.
  13. ↑ Droga 2022 ↓, s. 68.
  14. ↑ Droga 2022 ↓, s. 83–86.
  15. ↑ Droga 2022 ↓, s. 89, 91.
  16. ↑ Droga 2022 ↓, s. 94, 97, 101, 109–110, 119–120, 165.
  17. ↑ Droga 2022 ↓, s. 103, 151.
  18. ↑ Droga 2022 ↓, s. 151, 156–157.
  19. ↑ Droga 2022 ↓, s. 165.
  20. ↑ Droga 2022 ↓, s. 207, 211–212, 220.
  21. ↑ Wiktor Krajewski, Andrzej Szwan: Lulla La Polaca. Wydawnictwo Znak, 2024, s. 216–217. ISBN 978-83-240-9579-7.
  22. ↑ Profil Hanki Bielickiej. [w:] Filmweb.pl [on-line]. www.filmweb.pl. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
  23. ↑ Ida Marszałek: Rozśmieszanie ludzi było jej powołaniem. [w:] Viva! [on-line]. viva.pl, 2020-03-09. [dostęp 2020-04-07]. (pol.).
  24. ↑ Droga 2022 ↓, s. 253.
  25. ↑ Droga 2022 ↓, s. 259–261, 275.
  26. ↑ Kazali mi śpiewać – Bielicka Hanna empik.com [dostępny 2011-02-15]
  27. ↑ a b Bielicka w zakazanej reklamie. [w:] Wirtualna Polska [on-line]. wiadomości.wp.pl, 2005-05-21. [dostęp 2022-01-07]. (pol.).
  28. ↑ Droga 2022 ↓, s. 309.
  29. ↑ Hanka Bielicka [online], Wyborcza.pl, 30 października 2006 [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-18].
  30. ↑ Wykonawca: Bielicka, Hanka [online], Polskie Radio [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-10].
  31. ↑ Droga 2022 ↓, s. 105–106, 220.
  32. ↑ Droga 2022 ↓, s. 143, 159.
  33. ↑ Warszawa. 30 lat temu zmarł Jerzy Duszyński [online], Elektroniczna Encyklopedia Teatru Polskiego, 23 lipca 2008 [dostęp 2022-03-21].
  34. ↑ Droga 2022 ↓, s. 78, 148–150, 257.
  35. ↑ Hanka Bielicka. Wielka tajemnica zmarłej aktorki.
  36. ↑ Droga 2022 ↓, s. 162–163.
  37. ↑ Droga 2022 ↓, s. 180–181, 189.
  38. ↑ Droga 2022 ↓, s. 101.
  39. ↑ Tekst piosenki „My z Łomży”, wyk. Hanka Bielicka, słowa: Janusz Odrowąż [online], emuzyka.pl [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01].
  40. ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 102. ISBN 83-7337-452-3.
  41. ↑ Droga 2022 ↓, s. 307.
  42. ↑ a b c Droga 2022 ↓, s. 311.
  43. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ROMUALD JAN BIELICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-31].
  44. ↑ M.P. z 1995 r. nr 6, poz. 89 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej oraz osiągnięcia w pracy artystycznej”.
  45. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  46. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wymieniona jako Bielicka-Duszyńska Hanna.
  47. ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2024-01-04] (pol.).
  48. ↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1994, ISBN 83-01-08836-2, s. 929.
  49. ↑ Ławeczka Hanki Bielickiej w nowej lokalizacji. mylomza.pl, 2023-06-12. [dostęp 2023-06-13].
  50. ↑ PolskaLokalna.pl: Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej. 2008-02-22. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
  51. ↑ Agata Sabała: Boże, odeślij nam panią Hankę z powrotem. zw.com.pl, 2008-11-09. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Zbigniew Korpolewski, Hanka Bielicka : umarłam ze śmiechu : wspomnienia, anegdoty, niepublikowane monologi, Warszawa: Prószyński Media, 2011, ISBN 978-83-7648-826-4, OCLC 802472699.
  • Hanka Bielicka, Uśmiech w kapeluszu, Maria Sondej (oprac.), Łódź: „Akapit Press”, 2000, ISBN 83-87463-46-9, OCLC 830289570.
  • Katarzyna Droga, Dziunia, ale dama. Powieść o Hance Bielickiej, Wydawnictwo Znak, 2022, ISBN 978-83-240-7643-7.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanka_Bielicka&oldid=73581737”