Jurij Gidzenko

Jurij Pawłowicz Gidzenko (ros. Юрий Павлович Гидзенко, ur. 26 marca 1962 we wsi Jełaniec w obwodzie mikołajowskim) – rosyjski kosmonauta, Bohater Federacji Rosyjskiej.

Jurij Gidzenko

Юрий Павлович Гидзенко

Data i miejsce urodzenia	26 marca 1962 Jełaniec
Narodowość	ukraińska
Funkcja	dowódca statku
Łączny czas misji kosmicznych	329 dni, 22 godziny, 47 minut i 22 sekundy
Liczba spacerów kosmicznych	2
Misje	Sojuz TM-22, Sojuz TM-31 / Ekspedycja 1 / STS-102, Sojuz TM-34 / TM-33
Stopień wojskowy	pułkownik
Wyuczony zawód	pilot wojskowy
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w ukraińskiej rodzinie jako syn wykładowcy w szkole wojskowej. Do 1979 skończył 10 klas szkoły w Kiszyniowie, a w 1983 wyższą wojskową lotniczą szkołę pilotów w Charkowie i został lotnikiem pułku myśliwskiego w Tyraspolu. Latał samolotami L-39, MiG-21 i MiG-23M, uzyskał nalot ponad 700 godzin i wykonał 145 skoków spadochronowych.

W październiku 1987 został włączony do oddziału kosmonautów Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina jako kandydat na kosmonautę-badacza i od grudnia 1987 do czerwca 1989 przechodził przysposobienie, po czym w sierpniu 1989 został wyznaczony kosmonautą-badaczem 1 oddziału kosmonautów. W latach 1989–1994 przechodził szkolenie w składzie grupy kosmonautów programu lotów na stację kosmiczną Mir, w 1994 ukończył Moskiewski Państwowy Uniwersytet Geodezji i Kartografii i uczył się na zaocznej aspiranturze tego uniwersytetu.

Od sierpnia do października 1994 przechodził przygotowanie do lotu jako dowódca drugiej (dublującej) załogi na stację Mir wraz z Siergiejem Awdiejewem i Hiszpanem P. Duque, a od grudnia 1994 do sierpnia 1995 jako dowódca głównej załogi statku Sojuz TM-22 na stację Mir wraz z Awdiejewem i od kwietnia Amerykaninem Thomasem Reiterem. Od 3 września 1995 do 29 lutego 1996 wykonywał swój pierwszy lot kosmiczny jako dowódca statku Sojuz TM-22 i stacji kosmicznej Mir wraz z Awdiejewem i Reiterem, wykonał wówczas jeden spacer kosmiczny i raz pracował w rozhermetyzowanej komorze. Spędził w kosmosie 179 dni, jedną godzinę, 41 minut i 46 sekund.

Od sierpnia do października 1996 przechodził przysposobienie jako dowódca głównej załogi stacji kosmicznej Mir wraz z Pawłem Winogradowem, jednak w październiku 1996 został przeniesiony do drugiego programu lotu i od października 1996 do października 2000 szkolił się jako dowódca statku Sojuz-TM w składzie głównej załogi pierwszej ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną wraz z Siergiejem Krikalowem i Amerykaninem Williamem Shepherdem. 30 kwietnia 1997 otrzymał stopień pułkownika. Od 31 października 2000 do 21 marca 2001 wykonywał swój drugi lot kosmiczny, jako dowódca statku Sojuz TM-31 i pilot Międzynarodowej Stacji Kosmicznej programu pierwszej głównej ekspedycji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Przebywał na stacji od 2 listopada 2000 do 19 marca 2001. Na Ziemię powrócił wahadłowcem Discovery wykonującym misję STS-102. Spędził w kosmosie 140 dni, 23 godziny, 40 minut i 19 sekund.

W czerwcu 2001 został zastępcą I Zarządu Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. Gagarina, od sierpnia 2001 przechodził przysposobienie jako dowódca załogi trzeciej rosyjskiej ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną wraz z Roberto Vittorim i Markiem Shuttleworthem. Od 25 kwietnia do 5 maja 2002 wykonał z nimi swój trzeci kosmiczny lot jako dowódca statku, startując statkiem Sojuz TM-34 i lądując statkiem Sojuz TM-33. Spędził wówczas w kosmosie 9 dni, 21  godzin, 25 minut i 18 sekund.

Łącznie spędził w kosmosie 329 dni, 22 godziny, 47 minut i 22 sekundy.

W grudniu 2003 został szefem 3 Zarządu Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. Gagarina, w styczniu 2004 został wyłączony z oddziału kosmonautów. 1 kwietnia 1996 otrzymał tytuł lotnika-kosmonauty Federacji Rosyjskiej, 21 sierpnia 1984 lotnika wojskowego 3 klasy, a 25 stycznia 1990 został instruktorem przysposobienia spadochronowo-desantowego. Posiada także tytuł kosmonauty 1 klasy.

Mieszka w Moskwie. Jest żonaty, ma dwójkę dzieci.

Odznaczenia

• Bohater Federacji Rosyjskiej (1 kwietnia 1996)
• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (2 sierpnia 2004)
• Order Za zasługi dla Ojczyzny IV klasy (5 kwietnia 2002)
• Order „Za zasługi wojskowe” (2 marca 2000)
• NASA Distinguished Public Service Medal (NASA, 2003)

I medale.

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Jurij Gidzenko
№	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Statek kosmiczny	Funkcja	Czas trwania
1	3 września 1995	Sojuz TM-22	29 lutego 1996	Sojuz TM-22	dowódca Sojuza i stacji Mir	179 dni 1 godzina 41 minut i 46 sekund
2	31 października 2000	Sojuz TM-31	21 marca 2001	STS-102 Discovery F-29	dowódca Sojuza, inżynier pokładowy Ekspedycji 1 na ISS	140 dni 23 godzin 40 minut i 19 sekund
3	25 kwietnia 2002	Sojuz TM-34	5 maja 2002	Sojuz TM-33	dowódca Sojuza	9 dni 21 godzin 25 minut i 18 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie – 329 dni 22 godziny 47 minut i 22 sekundy

Zobacz też

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów
• lista najdłuższych łącznych pobytów w kosmosie

Bibliografia

• Biografia. [w:] Герои Страны [on-line]. [dostęp 2018-01-10]. (ros.).
• Biogram. [w:] SpaceFacts [on-line]. [dostęp 2018-01-10]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Biografia. [w:] astronaut.ru [on-line]. (ros.).>