Cerekiew (województwo małopolskie)
Cerekiew (daw. Cerkiew[5]) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Bochnia. Znajduje się na równinie Podgórza Bocheńskiego, między rzekami Raba i Gróbka[6].
| wieś | |
 Kościół katolicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
308[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-711[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC, KBA[4] |
| SIMC |
0812028 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Bochnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
 50°05′21″N 20°30′00″E/50,089167 20,500000[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1954–1960 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cerekiew, po jej zniesieniu w gromadzie Uście Solne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Integralne części miejscowości: Bajdów, Czasławice[7].
Cerekiew to najbardziej na północ wysunięta miejscowość bocheńskiej gminy, siedziba parafii od 1470 roku.
W 1595 roku wieś Cerkiew położona w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego była własnością starosty olsztyńskiego Joachima Ocieskiego[8].
Historia edytuj
Parafia w Cerekwi fundacji prawdopodobnie rycerskiej. Przypuszcza się, że parafia w Cerekwi powstała w XII w., od 1326 r. występuje pod nazwą "Sancto Laurentio"[9].
Z kroniki parafialnej edytuj
- 1647 – (zapewne 1657) – Kozacy i Węgrzy spalili i spustoszyli Cerekiew,
- 1813 – wylew Raby,
- 1837 – wylew Raby 6 V,
- 1846 – w Bessowie szabrunek największy, rabunek we Wrzępi i Bieńkowicach,
- 1847 – śmierć głodowa, tyfus,
- 1860 – Cerekiew, Bessów i Cząsławice Barona Eichthala zostały sprzedane Wojciechowi Grabczyńskiemu adwokatowi z Tarnowa za 105 tys. złotych i on na 9 lat wydzierżawił Antoniemu Boguszewskiemu posesorowi(?) Strzelec Wielkich,
- 1867 – wylew Raby,
- 1871 – wylew Raby,
- 1872 – zalane Cząsławice w czasie żniw,
- 1873 – głód na przednówku, ludzie się zadłużyli, w lecie i jesieni cholera,
- 1875 – 12 XI został zaprószony ogień i spalił się młyn dworski przy Gróbce,
- 1876 – 19/20 lutego Raba przerwała wały Czasławicach, woda sięgała po okna,
- 1876 – 19 i 20 V mróz, jesienią myszy,
- 1879 – Bolesław Rożen – zarządca ekonomiczny w Cerekwi,
- 1884 – zalany Bessów – dzierżawca Władysław Artwiński,
- 1886 – stanęła szkoła,
- 1945 – dnia 19 stycznia o godzinie 11-tej, zajechały pierwsze patrole wojsk rosyjskich.
W latach 1987 - 2001 w dawnej szkole funkcjonował Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. W 2021 r. w budynku powstał Środowiskowy Dom Samopomocy "Pod Bocianim Gniazdem", prowadzony przez Fundację im. Brata Alberta. [10]
Zabytki edytuj
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca z 1664 r. (ob. przeniesiony do skansenu w Nowym Sączu) oraz dzwonnica drewniana.
Kościół w Cerekwi edytuj
Drewniany kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca Męczennika postawiono w 1664 r., fundowany przez Osieckiego, dziedzica miejscowego i żołnierza. Odnowiono go w 1879 roku. W roku 1888 od parafii odłączyły się Okulice, jako samoistna parafia. Przed II wojną zrobiono fundamenty pod nowy, murowany kościół, który wybudowano w latach 1948–1952, pod kierunkiem Józefa Merendy, według projektu arch. Zbigniewa Solawy. Styl kościoła i wyposażenie – neogotyckie. Ze starego kościoła przeniesiono organy z drugiej połowy XVII w., obraz św. Wawrzyńca, barokowy z XVIII w., kropielnicę kamienną z 1786 r., dzwon odlany w Gdańsku w 1642 roku. Kościół konsekrował bp Karol Pękala 28 IX 1952 r. zachowując patrona kościoła. Drewniany, znacznie zniszczony kościół znajduje się w skansenie w Nowym Sączu[12].
Szkoła parafialna istniała od 1596 r. Kronika parafialna istnieje od 1866 i nie podaje wcześniejszych wydarzeń.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 14792
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 141 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz.U. z 2015 r. poz. 669)
- ↑ Chlebowski Bronisław: Cerekiew [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych ziem słowiańskich t. 1 pod red. tegorz, Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa 1880, s. 534.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2017-04-08].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 109.
- ↑ "Rocznik Diecezji Tarnowskiej". Tarnów: 1967.
- ↑ Paweł Michalczyk, W Cerekwi rusza Środowiskowy Dom Samopomocy Fundacji im. św. Brata Alberta, powstał w budynku dawnej Szkoły Życia [ZDJĘCIA] [online], Bochnia Nasze Miasto, 22 grudnia 2021 [dostęp 2022-09-02] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Kościół w Cerekwi. cerekiew.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-02)].
Bibliografia edytuj
- Kronika parafialna "Liber memorabilium Parochiae Cerekiew AD 1866"