Fylodoce
Fylodoce (Phyllodoce Salisb.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych. Obejmuje 7[4][5]–8[6][7] gatunków. Są to rośliny strefy arktycznej i subarktycznej oraz gór w strefie umiarkowanej. Najszerzej rozprzestrzenione jest fylodoce błękitne rosnące na północy Ameryki Północnej, Azji i Europy[8]. W tej ostatniej jest jedynym przedstawicielem rodzaju – występuje w Arktyce sięgając na południe do południowej Norwegii oraz wyspowo w górach Szkocji i w Pirenejach[9]. Pozostałe gatunki rosną głównie w Ameryce Północnej[6], w jej północnej i zachodniej części, gdzie w Kordylierach sięgają na południu po Kalifornię i Arizonę[5]. Na Alasce i Dalekim Wschodzie rośnie fylodoce aleuckie. W Azji jako endemit wyspy Honsiu rośnie także fylodoce alpejskie[8], a w Chinach w prowincji Jilin – Phyllodoce deflexa[4]. W naturze rośliny te rosną w tundrze, na murawach alpejskich i subalpejskich[10].
 Fylodoce bażynowate | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
fylodoce |
| Nazwa systematyczna | |
| Phyllodoce R. A. Salisbury Parad. Lond. ad t. 36. 1 Jun 1806[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
P. taxifolia R. A. Salisbury[3] | |
Nazwa rodzajowa utworzona została od określenia jednej z nereid (nimf) z greckiej mitologii, przy czym powód tego jest niejasny[7].
Morfologia edytuj
.jpg)
- Pokrój
- Krzewinki zimozielone, poduszkowe, o pędach pokładających się i silnie rozgałęzionych[8], niskie[4]. Młode pędy ogruczolone, starsze stają się nagie lub omszone. Z powodu wypukłych blizn liściowych po opadłych liściach starsze pędy są szorstkie[7].
- Liście
- Skrętoległe[7][8], rzadziej także nakrzyżległe[4], w górnej części pędu skośnie wzniesione, niżej silniej od niego odchylone[8], ogonkowe[7]. Blaszka równowąska, skórzasta, na brzegu drobno piłkowana i podwinięta[8][4][7], na górnej powierzchni bruzdowana[8].
- Kwiaty
- Zebrane po 2–30 (rzadko pojedyncze) w baldach lub baldachogrono na szczycie pędu[7]. Kwiaty obupłciowe, promieniste[7]. Działek kielicha jest 5, są one zrośnięte u nasady[7], drobne i trwałe[8][4]. Korona ma kształt urnowaty, dzwonkowaty lub walcowaty, z płatkami zrośniętymi do ponad połowy swej długości[7]. Są one u różnych gatunków jasnożółte, żółtozielone, purpurowobłękitne, różowe lub purpurowe[8]. Pręcików jest zwykle 10, rzadziej 8, u różnych gatunków są schowane lub wystają z korony. Pylniki bez ościstych wyrostków, otwierają się podłużnymi, bocznymi pęknięciami[7]. Zalążnia górna, 5-komorowa[8], z szyjką słupka wystającą lub schowaną w koronie, zwieńczoną główkowatym znamieniem[7].
Systematyka edytuj
Rodzaj z plemienia Phyllodoceae (jest dla niego typem nomenklatorycznym) z podrodziny Ericoideae z rodziny wrzosowatych Ericaceae[11]. W obrębie plemienia rodzaj Phyllodoce jest siostrzany względem rodzaju Kalmiopsis, a wraz z nim dla grupy obejmującej rodzaje Epigaea i Rhodothamnus. W obrębie rodzaju Phyllodoce breweri, a następnie Phyllodoce empetriformis są kolejnymi gatunkami bazalnymi dla pozostałych[10].
- Phyllodoce aleutica (Spreng.) A.Heller – fylodoce aleuckie
- Phyllodoce ×alpina Koidz. – fylodoce alpejskie
- Phyllodoce breweri (A.Gray) A.Heller – fylodoce Brewera
- Phyllodoce caerulea (L.) Bab. – fylodoce błękitne
- Phyllodoce deflexa Ching ex H.P.Yang
- Phyllodoce empetriformis (Sm.) D.Don – fylodoce bażynowate
- Phyllodoce glanduliflora (Hook.) Coville – fylodoce gruczołowate
- Phyllodoce ×intermedia (Hook.) Rydb. – fylodoce pośrednie
- Phyllodoce nipponica Makino – fylodoce japońskie
W obrębie rodzaju występują mieszańce międzygatunkowe. W szkółkach roślin ozdobnych uzyskano także mieszańce międzyrodzajowe – ×Phyllothamnus (mieszaniec fylodoce bażynowatego i Rhodothammnus chamaecistus) oraz ×Phylliopsis (różne gatunki fylodyce z Kalmiopsis leachiana)[8].
Zastosowanie i uprawa edytuj
Niemal wszystkie gatunki bywają uprawiane jako ozdobne (w Polsce rzadko[8]), stosowane podobnie do wrzosów i wrzośców, sadzone w ogrodach skalnych i wrzosowiskach. Wymagają gleb kwaśnych, organicznych (torfowych lub z dużym dodatkiem torfu). Wymagają stanowisk zacisznych i chłodnych, zimą w przypadku braku pokrywy śnieżnej należy je osłaniać gałęziami roślin iglastych[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-02-09] (ang.).
- ↑ a b Phyllodoce. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b c d e f g h Phyllodoce Salisbury. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b c Phyllodoce Salisb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 711, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m John G. Packer, A. Joyce Gould: Phyllodoce Salisbury. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Mieczysław Czekalski: Wrzosy, wrzośce i inne rośliny wrzosowate. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2008, s. 174-179. ISBN 978-83-09-01032-6.
- ↑ T.G. Tutin, V.H. Heywood i in.: Flora Europaea. Vol. 3. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 10. ISBN 0-521-08489-X.
- ↑ a b Gillespie, E. L., & Kron, K. A.. Molecular Phylogenetic Relationships and Morphological Evolution within the Tribe Phyllodoceae (Ericoideae, Ericaceae). „Systematic Botany”. 38, 3, s. 752–763, 2013. DOI: 10.1600/036364413x670250.
- ↑ Genus: Phyllodoce Salisb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-02-09].