Język wietnamski

tiếng Việt
Obszar	Wietnam, Laos, Kambodża i diaspory Wietnamczyków m.in. w USA
Liczba mówiących	70 mln
Pismo/alfabet	łacińskie (alfabet wietnamski), dawniej chữ nôm
Klasyfikacja genetyczna
	Języki austroazjatyckie; Języki mon-khmer; Języki muong-viet; Język wietnamski;
Status oficjalny
język urzędowy	Wietnam
UNESCO	1 bezpieczny↗
Ethnologue	1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1	vi
ISO 639-2	vie
ISO 639-3	vie
IETF	vi
Glottolog	viet1252
Ethnologue	vie
GOST 7.75–97	вье 140
Linguist List	vie
WALS	vie
SIL	VIE
	Występowanie
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku wietnamskim
	Słownik języka wietnamskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język wietnamski (wiet. tiếng Việt, tiếng Việt Nam lub Việt ngữ) – narodowy i oficjalny język Wietnamu. Jest językiem ojczystym Wietnamczyków (người Việt), stanowiących ok. 87% populacji tego kraju, oraz ok. dwóch milionów wietnamskich emigrantów. Jako drugi język używany jest przez mniejszości narodowe Wietnamu.

Język wietnamski zawiera wiele zapożyczeń z chińskiego i pierwotnie zapisywany był za pomocą znaków chińskich^[2]. Z punktu widzenia klasyfikacji genetycznej jest jednak przedstawicielem rodziny języków austroazjatyckich, podczas gdy chiński należy do rodziny sinotybetańskiej^[3]^[4]. Wietnamski ma największą liczbę użytkowników spośród języków austroazjatyckich^[5]. Podobnie jak chiński, jest językiem tonalnym, izolującym i analitycznym.

Dialekty edytuj

Istnieją trzy główne dialekty języka wietnamskiego: północny (Hanoi), centralny (dawna stolica cesarska Huế) oraz południowy (Ho Chi Minh, dawniej Sajgon). Użytkownicy dialektów bez trudu rozumieją się wzajemnie. Różnice między nimi dotyczą zwłaszcza wymowy, w niektórych przypadkach występują także różnice w słownictwie. Praktycznie nie ma różnic w gramatyce i ortografii. Język standardowy oparty jest na dialektach północnych.

Gramatyka edytuj

Wietnamski jest językiem izolującym, o szyku zdania SVO (podmiot-orzeczenie-dopełnienie).

Słownictwo edytuj

Poza wielką liczbą dawnych zapożyczeń chińskich, język wietnamski przejął w okresie kolonialnym pewną liczbę wyrazów z języka francuskiego^[6]. Ich zapis jest fonetyczny, dostosowany do zasad ortografii wietnamskiej:

sơ-mi – chemise
cà vạt – cravate
măng tô – manteau
bành tô – paletot
sô cô la – chocolat
bích quy – biscuit
bia – bière
an-ten – antenne
đầm – dâme
cà phê – café
pho mát – fromage
xi nê – cinéma
ban công – balcon
các đăng – cardan
ô tô – auto
ghi đông – guidon
bu lông – boulon
búp-bê – poupée
xà bông – savon
áp phích – affiche
gá – gare

Alfabet wietnamski edytuj

Osobny artykuł: Alfabet wietnamski.

Obecnie język wietnamski zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, z dużą liczbą znaków diakrytycznych. Ze względu na to, że jest to język tonalny, przy każdej literze oznaczającej samogłoskę może dodatkowo wystąpić jeden z pięciu znaków tonalnych.

Zobacz też edytuj

Wikipedia wietnamskojęzyczna

Przypisy edytuj

↑ Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).
↑ An Introduction to Vietnam, wyd. 4, Saigon: The Vietnam Council on Foreign Relations, 1970, s. 47 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
↑ N.J.N.J. Enfield N.J.N.J., Mainland Southeast Asian Languages: A Concise Typological Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2019, s. 73, DOI: 10.1017/9781139019552, ISBN 978-0-521-76544-2, OCLC 1078649008 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
↑ EvaE. Hung EvaE., JudyJ. Wakabayashi JudyJ. (red.), Asian Translation Traditions, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 21, DOI: 10.4324/9781315759876, ISBN 978-1-900650-78-6, OCLC 885457355 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
↑ AsyaA. Pereltsvaig AsyaA., Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI: 10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
↑ AsyaA. Pereltsvaig AsyaA., Languages of the World: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 135, ISBN 978-1-107-00278-4, OCLC 756913021 [dostęp 2023-02-26] (ang.).

Bibliografia edytuj

Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
Teresa Halik, Hoang Thu Oanh: Język wietnamski. Warszawa: DIALOG, 2009. ISBN 978-83-89899-99-6.
Monika Heyder: Język wietnamski – rozmówki. Assimil, 2008. ISBN 978-83-89876-42-3.
Laurence E. Thompson: A Vietnamese reference grammar. Seattle/Honolulu: University of Washington Press/University of Hawaii Press, 1991. (ang.). (Wersja online).

Linki zewnętrzne edytuj

Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).

[1] Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).

[2] An Introduction to Vietnam, wyd. 4, Saigon: The Vietnam Council on Foreign Relations, 1970, s. 47 [dostęp 2023-03-23] (ang.).

[3] N.J.N.J. Enfield N.J.N.J., Mainland Southeast Asian Languages: A Concise Typological Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2019, s. 73, DOI: 10.1017/9781139019552, ISBN 978-0-521-76544-2, OCLC 1078649008 [dostęp 2023-03-23] (ang.).

[4] EvaE. Hung EvaE., JudyJ. Wakabayashi JudyJ. (red.), Asian Translation Traditions, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 21, DOI: 10.4324/9781315759876, ISBN 978-1-900650-78-6, OCLC 885457355 [dostęp 2023-03-23] (ang.).

[5] AsyaA. Pereltsvaig AsyaA., Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI: 10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-01-04] (ang.).

[6] AsyaA. Pereltsvaig AsyaA., Languages of the World: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 135, ISBN 978-1-107-00278-4, OCLC 756913021 [dostęp 2023-02-26] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]