Zygmunt Rozwadowski
Zygmunt Jordan Rozwadowski h. Trąby (ur. 25 stycznia 1870 we Lwowie, zm. 23 lipca 1950 w Zakopanem) – polski malarz batalista, scenograf, pedagog, żołnierz Legionów Polskich, współtwórca m.in. Panoramy Racławickiej i twórca projektu rogatywki 1 pułku Ułanów Legionów Polskich[1].
 Zygmunt Rozwadowski - autoportret | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 stycznia 1870 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 lipca 1950 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
malarz, scenograf |
| Narodowość |
polska |
| Edukacja | |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
Juliusz, Celestyna |
| Krewni i powinowaci |
Kazimierz (pradziadek) |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Młodość edytuj
W roku 1883 ukończył II klasę w C. K. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie[2]. Następnie w latach 1883–1890 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych m.in. u Jana Matejki, a w latach 1891–1893 w Monachium w prywatnej szkole Antona Ažbego. Jeszcze na studiach wystawiał swoje obrazy w TPSP w Krakowie i Lwowie, początkowo pod nazwiskiem Jordan. Pod koniec XIX wieku nabył majątek ziemski w Bączalu Górnym, który po 1908 roku odsprzedał Józefie Chojnowskiej-Kłosińskiej[3]. Po studiach powrócił do Lwowa gdzie nauczał w Szkole Przemysłowej, w tym okresie też wystawiając swoje dzieła i współpracując przy tworzeniu dekoracji teatralnych. W 1899 roku założył Związek Artystów Polskich we Lwowie, któremu prezesował od 1903 roku. Należał także do lwowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych (w latach 1913–1914 pełnił funkcję wiceprezesa).
Okres Legionów edytuj
17 października 1914 roku wstąpił w szeregi Legionów Polskich, został przydzielony do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. Następnie jako wachmistrz był w 1 Pułku Ułanów, w drugiej połowie 1916 roku stan zdrowia uniemożliwił artyście służbę czynną i został skierowany do rezerwy. Zamieszkał we Lwowie. Po rozpoczęciu II wojny światowej przebywał na Węgrzech (uczestniczył w wystawach artystów polskich organizowanych przez Stefana Filipkiewicza). W 1939 roku ponownie udał się do rodzinnego Lwowa.
Ostatnie lata życia edytuj
Po wojnie i ekspatriacji, od 1946 roku zamieszkał w Zakopanem w willi Jordanówka, gdzie zmarł w 1950 roku. Spoczywa na Nowym Cmentarzu w Zakopanem (sektor K6-1-1)[4].
Twórczość edytuj
Obrazy Rozwadowskiego to przede wszystkim sceny batalistyczne okresu napoleońskiego i powstania listopadowego, także sceny rodzajowe z motywami koni, portrety i pejzaże (w tym Tatr) oraz sceny z życia żołnierzy, jarmarków i polowań.
Współtwórca m.in.:
- Panoramy Racławickiej z Janem Styką i Wojciechem Kossakiem,
- Golgoty,
- Panoramy Siedmiogrodzkiej,
- Męczeństwa Chrześcijan z Janem Styką,
- Bitwy pod Piramidami z Wojciechem Kossakiem,
- dioramy Branki tatarskie i Bitwa pod Grunwaldem, razem z Tadeuszem Popielem.
Twórca m.in. następujących obrazów:
- Przyjazd do miasteczka, 1930
- Strzelcy konni Gwardii Napoleona, 1900
- Konie w zaprzęgu, 1907
- Pejzaż, 1929
- Żołnierz na koniu, 1919
- Adiutant, 1893
- Huzar i dziewczyna, 1932
Życie prywatne edytuj
Prawnuk Kazimierza Rozwadowskiego – oficera wojsk Korony. Był synem Juliusza (inżyniera, a zarazem zawiadowcy stacji Czarna k. Tarnowa) i Celestyny z Różańskich (nauczycielki w gimnazjum żeńskim) oraz młodszym bratem profesora Jana Michała (1867–1935) – językoznawcy, prezesa PAU. Kuzynami Zygmunta byli m.in.: generał Tadeusz Rozwadowski (1866–1928) – generał broni, pierwszy Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Jan Emanuel Rozwadowski – polityk i działacz niepodległościowy.
Mąż Kazimiery z Cholewków, z którą miał trzy córki: Barbarę, Ewę i Annę (zmarła w dzieciństwie).
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości – 25 lipca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[5][6][7]
- Złoty Krzyż Zasługi – 28 czerwca 1939 „za zasługi na polu pracy społecznej”[8]
Przypisy edytuj
- ↑ Henryk Wielecki: Dzieje polskiej rogatywki, Warszawa 1985.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1883. Kraków: 1883, s. 82.
- ↑ Stanisław Mendelowski: W gminie Skołyszyn. Krosno: P.U.W Roksana, s. 105–107.
- ↑ Cmentarze Parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem - wyszukiwarka osób pochowanych [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2022-01-03].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-15]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-15]..
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 149, poz. 353.
Bibliografia edytuj
- Wacława Milewska, Maria Zientara: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914–1918, Wydawnictwo Arkady 1999 ISBN 83-7188-350-1.