Spichlerz dworski w Siemianowicach Śląskich
Spichlerz dworski w Siemianowicach Śląskich – zabytkowy budynek w Siemianowicach Śląskich, położony przy ulicy F. Chopina 6, w granicach dzielnicy Centrum. Pierwotnie był to spichlerz powstały w 1782 roku, stanowiący część zabudowy pałacowo-parkowej, a od 1991 roku jest siedzibą Muzeum Miejskiego w Siemianowicach Śląskich.
 nr rej. A/473/2016 z 16 marca 2016 roku
| |
 Spichlerz od strony pólnocno-wschodniej (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. F. Chopina 6, |
| Typ budynku |
spichlerz; siedziba Muzeum Miejskiego |
| Kondygnacje |
4 |
| Ukończenie budowy |
1782 |
| Ważniejsze przebudowy |
lata 70-80. XX w. |
| Właściciel |
miasto Siemianowice Śl. |
Położenie na mapie Siemianowic Śląskich  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°18′38,8″N 19°01′49,4″E/50,310778 19,030389
| |
Historia
edytujSpichlerz wchodzi w skład kompleksu pałacowo-parkowego, którego początki sięgają XVII wieku, kiedy to obszar Siemianowic był własnością Mieroszewskich[1]. W 1768 roku zespół pałacowy przeszedł na własność Donnersmarcków[2].
W pobliżu pałacu znajdował się folwark, w skład którego wchodziły: spichlerz, stajnie, obory, stodoły, szopy na narzędzia, warsztat kołodzieja i pomieszczenia do przechowywania paszy[2]. Jako datę powstania spichlerza przyjmuje się 1782 rok – ta data widnieje na belce stropowej drugiej kondygnacji budynku[2][3].
W 1896 roku hrabina Wanda von Donnersmarck sprzedała pałac wraz z folwarkiem koncernowi Hohenlohe-Werke i od tego czasu nie miał on stałego użytkownika[2]. Po II wojnie światowej spichlerz był częścią zabudowy siemianowickiego PGR-u, służąc jako obiekt gospodarczy. W 1974 roku powołano Miejską Izbę Tradycji Ruchu Robotniczego i Perspektyw Miasta, a jej siedzibą stał się budynek spichlerza. Otwarcie Izby w zaadaptowanym na ten cel budynku odbyło się 21 lipca 1974 roku[4].
Po likwidacji siemianowickiego PGR-u, poza spichlerzem i oskrzydlającymi go oficynami, zabudowania stajenne i gospodarcze rozebrano do fundamentów, a w trakcie robót adaptacyjnych w samym spichlerzu zlikwidowany został przejazd bramny[5]. Pod koniec lat 80. XX wieku w otoczeniu spichlerza wzniesiono osiedle mieszkaniowe[6].
27 stycznia 1989 roku powołano Muzeum Społeczne, a 25 lipca 1991 roku przekształcono je w Muzeum Miejskie[4]. W 2009 roku na potrzeby Muzeum Miejskiego w budynku spichlerza wykonano remont dodatkowych pomieszczeń, a także wyremontowano i poszerzono część administracyjną[7].
16 marca 2016 roku spichlerz został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[3].
Charakterystyka
edytuj
Spichlerz położony jest przy ulicy F. Chopina 6 w Siemianowicach Śląskich, na terenie dzielnicy Centrum[8]. Stanowi on część siemianowickiego zespołu pałacowo-parkowego, w skład którego wchodzi także m.in.: pałac z oficynami, park czy budynek portierni[3]. Położony jest on około 400 m na północny wschód od zabudowy pałacowej, a po drugiej stronie znajduje się osiedle mieszkaniowe. Od południa do spichlerza prowadzi aleja grabowa[2].
Jest to obiekt o zwartej bryle, powstały na rzucie prostokąta, czterokondygnacyjny, jednotraktowy i jednoprzestrzenny. Kryty jest dachem dwuspadowym z drewnianą więźbą konstrukcji płatwiowo-krokwiowej, pokrytym dachówką[2].
Elewacje północne i południowe spichlerza są pięcioosiowe i kamienne, rozczłonkowane niewielkimi oknami w powtarzającym się rytmie. Okna na pierwszej kondygnacji od strony południowej są prostokątne, drewniane i skrzynkowe ze szczeblinkami. Na wyższych kondygnacjach i od strony północnej maja one formę leżącego prostokąta, z ceglanymi obramieniami. Od strony północnej, na poziomie czwartej kondygnacji umieszczony jest żurawik, a pod nim drzwi prowadzące na metalową, ewakuacyjną klatkę schodową z połowy lat 90. XX wieku[2].
Wejście do spichlerza jest w formie zwieńczonego półkoliście otworu zamkniętego drewnianą bramą, która poprzez sień na przestrzał prowadziła pierwotnie na dziedziniec zabudowań folwarcznych. Nadświetle zostało zaślepione. Podłogi oraz stropy spichlerza są drewniane, a schody kamienne z drewnianymi stopnicami. Cała klatka schodowa jest zabiegowa[2].
Właścicielem obiektu jest miasto Siemianowice Śląskie[9] i stanowi on siedzibę Muzeum Miejskiego w Siemianowicach Śląskich[10].
Spichlerz wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod nr. A/473/16[3], a także do gminnej ewidencji zabytków miasta Siemianowice Śląskie[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Oskar Kawka: Muzeum Miejskie w Siemianowicach. www.poznaj-slask.pl. [dostęp 2023-12-26]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Droń 2014 ↓, s. 2.
- ↑ a b c d Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 września 2023 roku. Woj. śląskie. nid.pl. [dostęp 2023-12-26]. (pol.).
- ↑ a b Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich: Historia muzeum. muzeum.siemianowice.pl. [dostęp 2023-12-26]. (pol.).
- ↑ Halor 2000 ↓, s. 167.
- ↑ Halor 2000 ↓, s. 168.
- ↑ Derus 2015 ↓, s. 30.
- ↑ Grodzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej: Geoportal Miasta Siemianowice Śląskie. siemianowice.geoportal2.pl. [dostęp 2023-12-26]. (pol.).
- ↑ Droń 2014 ↓, s. 1.
- ↑ Pędzińska 2019 ↓, s. 18.
- ↑ Pędzińska 2019 ↓, s. 23.
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Derus, Gminny program opieki nad zabytkami Siemianowic Śląskich na lata 2015–2018, Załącznik do Uchwały Nr 117/2015 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 29 października 2015 r., Siemianowice Śląskie 2015 (pol.).
- Maciej Droń, Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków. SPICHLERZ, ob. muzeum, Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2014 (pol.).
- Antoni Halor, Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy, wyd. pierwsze, Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, 2000, ISBN 83-913068-1-X (pol.).
- Małgorzata Pędzińska, Gminny Program Opieki nad Zabytkami Siemianowic Śląskich do 2022 roku, Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 170/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 19 grudnia 2019 r., bip.msiemianowicesl.finn.pl, Siemianowice Śląskie 2019 (pol.).