Stary Dom w Wierzchosławicach
Stary Dom w Wierzchosławicach – wiejska chata kryta strzechą z 1814 roku, miejsce narodzin Wincentego Witosa. Przykład budownictwa wiejskiego z XIX wieku, jeden z najstarszych zabytków tego typu w powiecie tarnowskim.
 nr rej. [A-1425/M] z 23.12.2014
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy |
1814 |
Położenie na mapie gminy Wierzchosławice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
 50°02′15,918″N 20°50′38,277″E/50,037755 20,843966
| |
Lokalizacja edytuj
Budynek znajduje się w Wierzchosławicach, w przysiółku Dwudniaki, na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego[1]. Obecnie w budynku, oddalonym około 500 m od nowej zagrody, mieści się część ekspozycji Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach[2].
Historia edytuj
Dom został wybudowany w 1814 roku, świadczy o tym data wyryta na drewnianej belce nad izbą[3]. Należał do rodziny Witosów. W 1874 roku urodził się w nim Wincenty Witos, przyszły premier II Rzeczypospolitej. W 1913 roku Wincenty przeprowadził się do nowego domu, w którym obecnie mieści się główna siedziba muzeum. Po śmierci ojca Witosa obiekt przeszedł w ręce brata Wincentego, Andrzeja, który w roku 1921 sprzedał zagrodę. Pół wieku później, w 1971 roku, rodzina Witosa przy wsparciu działaczy ludowych odkupiła dom i przeznaczyła go na cele muzealne[4].
Od 2012 roku zagroda jest własnością Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa[5]. W 2014 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego[6]. Rok później rozpoczął się kapitalny remont budynku, wszystkie roboty wykonywano dawnymi metodami, ręcznie i przy pomocy tradycyjnych narzędzi[3].
Opis zagrody edytuj
_(39953282952).jpg)
Chata Witosów to dom szerokofrontowy z wejściem usytuowanym w ścianie frontowej. Zbudowano go na planie prostokąta. Ma jednotraktowy układ pomieszczeń, w którym część mieszkalna i gospodarcza znajdowały się pod jednym dachem[7].
Ściany domu zbudowano z drewnianych belek ułożonych w konstrukcji węgłowej. Oblepiono je z obu stron gliną i pobielono wapnem. Dwuspadowy dach pokryto strzechą wykonaną z żytniej słomy. Początkowo dom składał się z sieni,stajenki oraz izby, za którą mieściła się komora (spiżarnia). Później stajenkę przerobiono na małą izbę. Przybudówka z boku chaty pełniła funkcję stodoły. Przed domem znajduje się studnia z żurawiem. Obejście ogrodzono drewnianym płotem.
W izbie zachował się murowany, oblepiony gliną piec z okapem i zapieckiem do spania. Wyposażenie domu stanowią eksponaty etnograficzne pochodzące z dawnych wierzchosławickich zagród chłopskich[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Wierzchosławice: Dom – Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach [online], Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce [dostęp 2017-08-21].
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach (oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie) [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie [dostęp 2017-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-27].
- ↑ a b Paweł Chwał, Wierzchosławice-Dwudniaki. Witosowej chacie już nie grozi zawalenie, „Gazeta Krakowska”, 5 listopada 2015 [dostęp 2017-08-21] (pol.).
- ↑ a b Muzeum Wincentego Witosa [online], Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa [dostęp 2017-08-21].
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach | Informacje [online], Muzeum Ziemi Tarnowskiej [dostęp 2024-01-25] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, czerwiec 2017 [dostęp 2017-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-21].
- ↑ Maria Anna, Lekkim Okiem M.: Wierzchosławice [online], Lekkim Okiem M., 13 grudnia 2015 [dostęp 2017-09-04].