Stefania Tatarówna
Stefania Tatarówna (ur. 28 sierpnia 1880 w Krakowie, zm. 21 października 1942 w Opulsku) – doktor filozofii, pisarka i nauczycielka. Pierwsza kobieta ze stopniem doktora filozofii ścisłej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
Życiorys edytuj
Urodziła się 28 sierpnia 1880 roku w Krakowie[1], w rodzinie Józefa, nauczyciela matematyki[2] i Anny[1]. Maturę uzyskała w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, po czym w 1900 roku rozpoczęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Jej młodsze rodzeństwo – Wacława, Franciszka i Józef – również studiowało na tej uczelni[2]. Z Wacławą łączyły ją szczególnie silne więzi, siostry razem mieszkały w Krakowie[2]. Podczas studiów Stefania skupiła się na filozofii ścisłej oraz literaturze polskiej i niemieckiej[1]. Pod koniec nauki wyjechała do Wiednia, gdzie kształciła się na lokalnym uniwersytecie[1]. 31 maja[3] 1906 roku[3][4] jako pierwsza kobieta otrzymała stopień doktora filozofii ścisłej na Uniwersytecie Jagiellońskim[1][2] na podstawie rozprawy Król-Duch Słowackiego a nadczłowiek Nietzschego[3][4], którą pozytywnie zaopiniowali profesorowie Maurycy Straszewski i Stefan Pawlicki[4]. O promocji doktorskiej Tatarówny pisała prasa ogólnopolska, m.in. dziennik „Czas”[4] czy „Nowa Reforma”[5]. Fragmenty jej pracy doktorskiej ukazały się na łamach „Pamiętnika Literackiego”[6].
Dzięki studiom Tatarówna uzyskała uprawnienia nauczycielskie[6], które wykorzystała nauczając polskiego, niemieckiego i filozofii w Krakowie oraz w Żeńskim Seminarium Nauczycielskim we Lwowie[4]. Uczyła także w innych galicyjskich miejscowościach[6]. W 1909 roku została członkinią Polskiego Towarzystwa Filozoficznego[6] i uczestniczyła w jego spotkaniach naukowych[7]. W następnym roku dołączyła do stowarzyszenia na rzecz zwalczania alkoholizmu Eleuteria[7]. Brała również udział w zjazdach Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[4]. W latach 1924–1931 należała do Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego[8].
Angażowała się w działania dążące do równouprawnienia kobiet[4]. W 1915 roku objęła funkcję sekretarki w zakopiańskim kole Ligi Kobiet; w jej oddziale przewodniczącą została Kazimiera Żuławska, a skarbniczką Bronisława Dłuska[9]. W 1926 roku, wraz z Marią Ponikowską i Teodorą Męczkowską, założyła polski oddział Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem[4].
Autorka powieści, nowel i poezji[6][7]. Jej teksty regularnie ukazywały się na łamach „Tygodnika Illustrowanego”, „Na posterunku” i „Orlego Lotu”[7]. Wraz z siostrą Wacławą angażowała się w pisanie biografii ważnych Polek[7]. W 1921 roku została członkinią Związku Zawodowego Literatów Polskich[8], do którego dołączyła prawdopodobnie dzięki Stefanowi Żeromskiemu i Janowi Kasprowiczowi[6].
Twórczość edytuj
- 1908: Za słońce[11]
- 1919: Przysięga[11]
- 1926: O miłości mistrza Twardowskiego: historja smutna i inne nowele[11]
- 1928: Porachunek z szatanem[11] – powieść[7]
- ok. 1930: Przeciw losowi[11] – powieść[7]
- 1937: Moralne podstawy ideologii polskiej[11]
- 1939: Legenda i prawda o matce[11] – powieść[7]
- Buddha – poezja[7]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Anna Smywińska, W poszukiwaniu prababek – o pierwszych filozofkach z Uniwersytetu Jagiellońskiego (1897–1939), „Etyka”, 45, 2012, s. 112, DOI: 10.14394/etyka.459, ISSN 2392-1161.
- ↑ a b c d e Filozofki na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1897–1967: antologia, Ewa Chudoba, Anna Smywińska-Pohl, Elżbieta Lubelska (red.), Kraków 2016, s. 21, ISBN 978-83-233-4077-5.
- ↑ a b c Kartki z dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019 [dostęp 2021-07-29].
- ↑ a b c d e f g h Anna Smywińska, W poszukiwaniu prababek – o pierwszych filozofkach z Uniwersytetu Jagiellońskiego (1897–1939), „Etyka”, 45, 2012, s. 113, DOI: 10.14394/etyka.459, ISSN 2392-1161.
- ↑ Kronika. Pierwsza promocya kobiety w Krakowie, „Nowa Reforma”, 25 (123), polona.pl, 1 czerwca 1906 [dostęp 2021-07-29].
- ↑ a b c d e f Filozofki na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1897–1967: antologia, Ewa Chudoba, Anna Smywińska-Pohl, Elżbieta Lubelska (red.), Kraków 2016, s. 12, ISBN 978-83-233-4077-5.
- ↑ a b c d e f g h i Anna Smywińska, W poszukiwaniu prababek – o pierwszych filozofkach z Uniwersytetu Jagiellońskiego (1897–1939), „Etyka”, 45, 2012, s. 114, DOI: 10.14394/etyka.459, ISSN 2392-1161.
- ↑ a b Tatarówna Stefania [online], Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939 [dostęp 2021-07-29].
- ↑ Sprawozdanie z Działalności Zakopiańskiego Koła Ligi Kobiet N. K. N. : za czas od 15 kwietnia 1915 r. do 1 kwietnia 1916 r., polona.pl, 1916 [dostęp 2021-07-29].
- ↑ a b Stefania Tatarówna [online], polona.pl [dostęp 2021-07-29].
- ↑ a b c d e f g Tatarówna, Stefania [online], Katalogi Biblioteki Narodowej [dostęp 2021-07-29] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Przeciw losowi – powieść Tatarówny dostępna w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej