Strażnica WOP Jarnołtówek
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Zwierzynie/Jarnołtówek – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
maj 1958 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
223 strażnica WOP |
| Kontynuacja |
Strażnica WOP Konradów |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Ostatni |
por. Antoni Zalewski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujStrażnica została sformowana w 1945 w strukturze 48 komendy odcinka jako 223 strażnica WOP (Zwierzynie)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 223 strażnica OP Zwierzynie została włączona w struktury 71 batalionu Ochrony Pogranicza[3], a 1 stycznia 1951 45 batalionu WOP w Prudniku[4].
15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[6], a strażnica WOP Jarnołtówek otrzymała nr 232 w skali kraju i była w strukturach 45 batalionu WOP Prudnik[7].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica III kategorii Jarnołtówek była 22 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[8].
Strażnica znajdowała się na końcu wsi Jarnołtówek w kierunku tamy, w poniemieckim obiekcie należącym do niemieckiej policji granicznej. Z głównej drogi, by dostać się do zabudowań, należało skręcić w lewo, przejść po drewnianym moście (obecnie żelbetowy) na rzece Złoty Potok[9]). Załoga strażnicy liczyła 20. kilku żołnierzy z kadrą zawodową[9]).
Strażnica WOP Jarnołtówek została rozformowana w maju 1958. Odcinek został podzielony pomiędzy strażnice WOP: Pokrzywna i Konradów.
Od 1967 w budynkach byłej strażnicy zorganizowano Ośrodek Szkolno–Kolonijny Górnośląskiej Brygady WOP. W 1984 ośrodek został zlikwidowany[9][10].
Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Ośrodek Wczasów WOP w Jarnołtówku istniejący według etatu nr 44/0138 o stanie osobowym na okres „P” 1 pracownik cywilny[11].
Ochrona granicy
edytujStrażnica WOP Jarnołtówek IV kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej między Srebrną Kopą, a wsią Starowice[9].
Wydarzenia
edytuj- 1951 – 12 marca doszło do dezercji trzech żołnierzy strażnicy (strzelcy: Józef Staniszewski, Karol Olszewski i Henryk Stańczak) wraz z trzema żołnierzami i praczką Walerią Kaczor z 222a strażnicy WOP Pokrzywna (starszy strzelec – kucharz Zenon Majchrzak, strzelcy: Józef Gałuszewski, Józef Waszkiewicz) pod dowództwem i z inicjatywy sierż. Jana Kępy zastępcy dowódcy ds. specjalnych strażnicy Pokrzywna. Dezerterów ujęto na terytorium Czechosłowacji, a następnie skazano na karę pozbawienia wolności, a sierż. Kępę na karę śmierci, którą wykonano w Areszcie Śledczym w Bytomiu[12][13].
- 1956 – koniec czerwca–początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[14]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[15].
Sąsiednie strażnice
edytuj- 222 strażnica WOP Kunzendorf ⇔ 224 strażnica WOP Głuchołazy – 1946
- 222a strażnica WOP Pokrzywna ⇔ 224 strażnica WOP Głuchołazy – po 1946
- 222a strażnica OP Pokrzywna ⇔ 224 strażnica OP Głuchołazy – 1949
- 231 strażnica WOP Pokrzywna ⇔ 233 strażnica WOP Konradów – 1954
- 21 strażnica WOP Pokrzywna II kat. ⇔ 23 strażnica WOP Konradów I kat. – 1956.
Komendanci/dowódcy strażnicy
edytujWykaz dowódców strażnicy podano za: Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (86) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 1. „Tygodnik Prudnicki”. 13(800), s. 10, 2006-03-29.
- por. Domański (był w 03.1951)
- por. Korusiewicz
- chor./por. Stefan Wolny[16]
- por. Antoni Zalewski[17] (09.1956–05.1958) – do rozformowania.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 142–143.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 143.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓.
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954[5].
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.25.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.186.
- ↑ a b c d Kudasiewicz 2006a ↓, s. 10.
- ↑ Kudasiewicz 2006b ↓, s. 10.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 196.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 40.
- ↑ Kudasiewicz 2005 ↓, s. 10.
- ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 71.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 70.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (45) Sylwetki dowódców jedn. WOP - kpt. Franciszek Gajdemski. „Tygodnik Prudnicki”. 23(758), s. 10, 2005-06-08. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (86) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 1. „Tygodnik Prudnicki”. 13(800), s. 10, 2006-03-29. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (87) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 2. „Tygodnik Prudnicki”. 14(801), s. 10, 2006-04-05. ISSN 1231-904X.
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.