Wikipedia

Strojnogłowik amazoński

gatunek ptaka

Strojnogłowik amazoński[4] (Arremon taciturnus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Opisany po raz pierwszy w 1783. Występuje na dużych obszarach wilgotnego lasu równikowego. Jest gatunkiem najmniejszej troski.

Strojnogłowik amazoński
Arremon taciturnus[1]
(Hermann, 1783)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pasówki

Rodzaj

Arremon

Gatunek

strojnogłowik amazoński

Synonimy
  • Tanagra taciturna Hermann, J 1783[2]
Podgatunki
  • A. t. axillaris Sclater, PL, 1854
  • A. t. taciturnus (Hermann, 1783)
  • A. t. nigrirostris Sclater, PL, 1886
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Hermann, nadając mu nazwę Tanagra taciturna. Opis ukazał się w 1783 roku w pracy „Tabula affinitatum animalium (etc.)”. Autor nie podał miejsca typowego[5], przyjmuje się, że była to Kajenna w Gujanie Francuskiej[2][6]. Wyróżnia się trzy podgatunki:

  • A. t. axillaris Sclater, PL, 1854
  • A. t. taciturnus (Hermann, 1783)
  • A. t. nigrirostris Sclater, PL, 1886[7][8][9].

Przez długi czas za podgatunek strojnogłowika amazońskiego uważano także stronogłowika półobrożnego Arremon semitorquatus[10].

Etymologia edytuj

  • Arremon: gr. αρρημων arrhēmōn, αρρημονος arrhēmonos „cichy, bez mowy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ῥημων rhēmōn, ῥημονος rhēmonos „mówca”, od ερω erō „będę mówić”, od λεγω legō „mówić”[11].
  • taciturnus: łac. tacitus – cichy, łac. tacere – być cicho[12].

Morfologia edytuj

Nieduży ptak ze średniej wielkości, czarnym dziobem, tylko podgatunek A. t. axillaris ma żółtą żuchwę i czarną szczękę. Tęczówki brązowe. Nogi szaroróżowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Jeden z najmniejszych gatunków w rodzaju Arremon. Głowa czarna z trzema wąskimi białymi paskami dwoma nadocznymi i jednym centralnym rozpoczynającymi się od nasady dzioba, a kończącymi na karku. Głowa kontrastuje z białym gardłem i podgardlem. Dolna część ciała jasna, u samców biała, u samic kremowa. Górne części ciała zielone, przechodzące w żółty w okolicach zacięcia skrzydeł. Ogon stosunkowo krótki, zielony. Młode osobniki są ciemniej ubarwione. Głowa ciemna z ciemną oliwkową górną częścią. Brak żółtego odcienia na bokach skrzydeł[6][13].

Długość ciała z ogonem 15 cm. A. t. nigrirostris – długość skrzydła: samiec 76–80 mmm, samica 74–75 mm, długość ogona: samiec 64-67 mm, samica 58–60 mm, długość dzioba 14–15 mm. A. t. taciturnus – masa ciała: samiec 24,6 g ± 1,32 g, samica 24,3 g ±1,26 g[13].

Zasięg występowania edytuj

Strojnogłowik amazońskim jest endemitem Ameryki Południowej, występującym w przedziale wysokości od poziomu morza do 1100 m n.p.m.[14] (inne źródła podają, że górna granica zasięgu występowania w Wenezueli dochodzi do 1500 m, w Peru do 1000 m, a w Boliwii do 1300 m n.p.m.)[13]. Jest gatunkiem osiadłym. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 9,91 mln km²[14]. Poszczególne podgatunki występują:

Ekologia edytuj

Głównym habitatem strojnogłowika amazońskiego jest podszyt wilgotny las równikowy, lokalnie także gęste zarośla lasu wtórnego. Spotykany jest także na plantacjach kawy w sąsiedztwie zalesionych wilgotnych wąwozów[13]. Informacje o diecie tego gatunku są bardzo skąpe. Wszystkie dostępne źródła wskazują na to, że głównym składnikiem pożywienia tego gatunku są owady: chrząszcze; ryjkowcowate, kusakowate, błonkoskrzydłe (mrówkowate, Myrmicinae, Crematogastrini), prostoskrzydłe, (Blattidae), pluskwiaki, pluskwiaki różnoskrzydłe, muchówki i termity. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w parach[13]. Długość pokolenia jest określana na 3,8 lat[14].

Rozmnażanie edytuj

W badaniach przeprowadzonych w Peru gniazda z jajami najwcześniej znajdywano w sierpniu, a najpóźniej w grudniu. Gniazdo, dość nietypowo dla przedstawicieli rodzaju Arremon, nie jest w postaci otwartej filiżanki tylko w postaci kopuły z bocznym wejściem. Umieszczone jest zazwyczaj w pobliżu strumieni często nad samym gruntem, na łagodnych zboczach. Wejście do gniazda skierowane jest w dół zbocza, tyłem do pobliskiego drzewa czy zwalonej kłody. Średnie zewnętrzne wymiary gniazda wynosiły 121,1 x 132,8 ± 19,6 mm długości i szerokości oraz 124,8 mm wysokości (n = 10). Wejście do gniazda miało średnio 56,5 mm szerokości, 75,7 ± 11,9 mm wysokości. Odległość wewnętrzna od wejścia do tylnej ściany komory wynosiła średnio 72,8 mm przy średniej głębokości kubka wewnętrznego 56,5 mm[13]. Zewnętrzna część gniazda składa się z suchego bambusa, małych korzeni, liści drzew i świeżych liści paproci, które mają zapewniać kamuflaż. Gniazdo wyścielone jest drobnymi korzonkami i świeżymi liśćmi. W lęgu dwa jaja o zmiennym ubarwieniu od jednolitych białych do białych z brązowymi plamkami o różnym natężeniu. Średnia masa jaja wynosiła 3,50 g (zakres 2,85–4,10 g, n = 23), średnia długość 23,6 mm (zakres 21,8–24,9 mm), a szerokość 17,4 mm (zakres 16,1–17,9 mm)[15][6].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN strojnogłowik amazoński jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako dosyć pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Arremon taciturnus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Denis Lepage: Pectoral Sparrow Arremon taciturnus (Hermann, J 1783). Avibase. [dostęp 2022-10-30]. (ang.).
  3. ↑ Arremon taciturnus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850-51 – pasówki – New World Sparrows and allies (Wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-09-30].
  5. ↑ Johanne Hermann, Tabula affinitatum animalium olim academico specimine edita : nunc uberiore commentario illustrata cum annotationibus ad historiam naturalem animalium augendam facientibus, Strasburg 1783, s. 214 (łac.).
  6. ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 572. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  7. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-30]. (ang.).
  8. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-10-26].
  9. ↑ Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-10-30]. (ang.).
  10. ↑ Van Remsen, Treat the taxon semitorquatus as a separate species from Arremon taciturnus. Proposal (83) to South American Classification Committee [online], 2003 (ang.).
  11. ↑ Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
  12. ↑ taciturnus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-30] (ang.).
  13. ↑ a b c d e f g Simon Octavio Valdez-Juarez, Thomas S. Schulenberg, and Alvaro Jaramillo: Pectoral Sparrow Arremon taciturnus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-10-30]. (ang.).  
  14. ↑ a b c d Pectoral Sparrow Arremon taciturnus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-10-30]. (ang.).
  15. ↑ Simon O. Valdez-Juarez & Gustavo A. Londono, Nesting of the Pectoral Sparrow (Arremon taciturnus) in Southeastern Peru, „Wilson Journal of Ornithology”, 124 (4), 2011, s. 808–811 (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Strojnogłowik_amazoński&oldid=68627023”