Suseł
rodzaj ssaka
Suseł[11] (Spermophilus) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae). Systematyka taksonu podlegała wielu zmianom. W Polsce dla gatunków, które według wcześniejszego podziału należały do Spermophilus (sensu lato), używano nazwy „suseł”[12].
| Spermophilus[1] | |||
| F. Cuvier, 1825[2] | |||
.jpg) Przedstawiciel rodzaju – suseł perełkowany (S. suslicus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
suseł | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Mus citellus Linnaeus, 1766 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowaniaEdytuj
MorfologiaEdytuj
Długość ciała (bez ogona) 145–320 mm, długość ogona 25–105 mm; masa ciała 125–1100 g[14].
SystematykaEdytuj
EtymologiaEdytuj
- Citellus (Citillus): epitet gatunkowy Mus citellus Linnaeus, 1766; łac. cititius lub citellus „suseł”[16].
- Spermophilus (Spermatophilus, Spermophilis): gr. σπερμα sperma, σπερματος spermatos „nasienie, ziarno”; φιλος philos „wielbiciel, miłośnik”, od φιλεω phileō „kochać” [17]. Nazwa zastępcza dla Citellus Oken, 1816.
- Colobotis (Colobates): gr. κολοβος kolobos „skarłowaciały, krótki, okaleczony”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[18]. Gatunek typowy: Arctomys fulvus Lichtenstein, 1823.
- Otocolobus: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; κολοβος kolobos „skarłowaciały, krótki, okaleczony”[19]. Najwyraźniej lapsus słowny rodzaju Colobotis Brandt, 1844.
- Mamspermophilus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[20].
Podział systematycznyEdytuj
Do niedawna do rodzaju zaliczano kilkadziesiąt gatunków[15], lecz na podstawie badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, takson podzielono na kilka mniejszych rodzajów: Callospermophilus, Ictidomys, Notocitellus, Otospermophilus, Spermophilus (sensu stricto), Poliocitellus, Urocitellus, oraz Xerospermophilus[21].
Po wspomnianej rewizji rodzaj Spermophilus obejmuje współcześnie występujące gatunki[13][22][11]:
- Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766) – suseł moręgowany
- Spermophilus taurensis Gündüz, Jaarola, Tez, Yeniyurt, Polly & Searle, 2007 – suseł tauryjski
- Spermophilus xanthoprymnus (E.T. Bennett, 1835) – suseł anatolijski
- Spermophilus suslicus (Güldenstaedt, 1770) – suseł perełkowany
- Spermophilus dauricus Brandt, 1843 – suseł dauryjski
- Spermophilus musicus Ménétries, 1832 – suseł kaukaski
- Spermophilus pygmaeus (Pallas, 1778) – suseł karłowaty
- Spermophilus major (Pallas, 1778) – suseł rdzawy
- Spermophilus erythrogenys Brandt, 1841 – suseł rudolicy
- Spermophilus brevicauda Brandt, 1843 – suseł krótkoogonowy
- Spermophilus fulvus (H. Lichtenstein, 1823) – suseł żółty
- Spermophilus relictus (Kashkarov, 1923) – suseł reliktowy
- Spermophilus nilkaensis Huo & Wang, 1989 – suseł tienszański
- Spermophilus alashanicus Büchner, 1888 – suseł plamkoplecy
- Spermophilus pallidicaudus (Satunin, 1903) – suseł blady
Opisano również gatunku wymarłe w czasach prehistorycznych[23]:
- Spermophilus ambiguus (Pomel, 1853)[24] (Francja; fanerozoik)
- Spermophilus citelloides Kormos, 1916[25] (Węgry; późny plejstocen i holocen)[26]
- Spermophilus dietrichi Kretzoi, 1965[27] (Niemcy; plejstocen)
- Spermophilus musicoides (Gromov, 1957[28] (Kazachstan; plejstocen)
- Spermophilus nogaici (Topachevsky, 1957)[29] (Ukraina; plejstocen)[26]
- Spermophilus polonicus (Gromov, 1965[30] (Polska; plejstocen)
- Spermophilus praecox Sinitsa & Pogodina, 2019[31] (Ukraina; późny pliocen i wczesny plejstocen)
- Spermophilus primigenius (Kormos, 1934)[32] (Węgry; plejstocen)[26]
- Spermophilus severskensis (Gromov, 1965)[33] (Rosja; plejstocen)
- Spermophilus tologoicus (Erbajeva & Pokatolov, 1965)[34] (Rosja; plejstocen)[26]
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Spermophilus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 255. (fr.).
- ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3: Zoologie. Cz. 2: Fleischthiere. Jena: August Schmid und Comp., 1816, s. 842. (niem.).
- ↑ M. Lichtenstein: Darstellung neuer oder wenig bekannter Säugethiere in Abbildungen und Beschreibungen: von fünf und sechzig Arten auf funfzig colorirten Steindrucktafeln nach den Originalen des Zoologischen Museums der Universität zu Berlin. Berlin: C.G. Lüderitz, 1827–1834, s. ryc. xxxii. (niem.).
- ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien: mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 22. (niem.).
- ↑ J. Richardson: Mammalia. W: F.W. Beechey: The zoology of Captain Beechey's voyage. London: H.G. Bohn, 1839, s. 12. (ang.).
- ↑ Brandt 1844 ↓, s. 366.
- ↑ Brandt 1844 ↓, s. 382.
- ↑ A. Milne-Edwards: Études pour servil, a l’histoire de la faune mammalogioue de la Chine. W: H. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1. Paris: G. Masson, 1874, s. 157. (fr.).
- ↑ A. L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan'a de Foment, 1899, s. 5. (hiszp.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 210, 211. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Krzysztof Próchnicki, Piotr Duda, Tadeusz Grądziel, Stefan Męczyński, Ryszard Styka, Jan Smiełowski: Suseł perełkowany. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2008, s. 140, seria: Monografie przyrodnicze. ISBN 978-83-87846-56-5.
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 620–622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 811–815. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Spermophilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 190.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 639.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 195.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 487.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
- ↑ K.M. Helgen, F.R. Cole, L. Helgen & D.E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270–305, 2009. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.10) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-17]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Spermophilus. Hesperomys project. [dostęp 2022-12-19]. (ang.).
- ↑ A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 18. (fr.).
- ↑ T. Kormos. Die Saugetiere der Felsnische Pilisszántó in systematischer, zoogeographischer und phylogenetischer Hinsicht. „Mitteilungen aus dem Jahrbuch der Königlich Ungarischen Geologischen Reichsanstalt”. 23, s. 343, 1916. (niem.).
- ↑ a b c d Maxim V Sinitsa, Natalia V. Pogodina, Lyudmila Y. Кryuchkova. The skull of Spermophilus nogaici (Rodentia: Sciuridae: Xerinae) and the affinities of the earliest Old World ground squirrels. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 186 (3), s. 826–864, 2019. DOI: 10.1093/zoolinnean/zly092. (ang.).
- ↑ M. Kretzoi. Die Nager und Lagomorphen von Voigtstedt in Thüringen und ihre chronologische Aussage. „Paläontologische Abhandlungen”. Abteilung A. 2, s. 588, 1965. (niem.).
- ↑ И.М. Громов. Материалы по истории фауны грызунов нижнего Урала и северного Прикаспия. „Труды зоологического института Академии наук СССР”. 22, s. 203, 1957. (ros.).
- ↑ В.О. Топачевский. „Доклады Академии Наук СССР”. 2, s. 204, 1957. (ros.).
- ↑ Gromov 1965 ↓, s. 182.
- ↑ M.V. Sinitsa & N.V. Pogodina. The evolution of early Spermophilus in eastern Europe and the antiquity of the Old World ground squirrels. „Acta Palaeontologica Polonica”. 64 (3), s. 643–667, 2019. DOI: 10.4202/app.00605.2019. (ang.).
- ↑ T. Kormos. Neue Insektenfresser, Fledermäuse und Nager aus dem Oberpliozän der Villányer Gegend. „Földtani közlöny”. 64 (10–12), s. 314, 1934. (niem.).
- ↑ Gromov 1965 ↓, s. 225.
- ↑ М.Л. Ербаева & А.Г. Покатшов. Новый вид эоплейстоценового суслика из Тологоя (Западное Забайкалье). „Палеонтологический журнал”. 1, s. 162, 1966. (ros.).
BibliografiaEdytuj
- J.F. von Brandt. Observations sur les différentes espèces de Sousliks de Russie, suivies de remarques sur l’arrangement et la distribution geographique du genre Spermophilus, ainsi que sur la classification de la famille des Ecureuils (Sciurina) en général. „Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 2, s. 357–382, 1844. (fr. • łac.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- И.М. Громов, Д.И. Бибиков, H.И. Кaлабухов & М.Н. Мейер: Фауна СССР. Млекопитающие. T. 3: выпуск 2. Наземные беличьи (Marmotinae). Москва: Издательство «Наука», 1965, s. 1–466. (ros.).