Świstaki
Świstaki[3], dawniej: susły i świszcze[4] (Marmotini) – plemię ssaków z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
| ||
| Marmotini[1] | ||
| Pocock, 1923[2] | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | gryzonie | |
| Podrząd | wiewiórkokształtne | |
| Rodzina | wiewiórkowate | |
| Podrodzina | afrowiórki | |
| Plemię | świstaki | |
| Rodzaje | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
SystematykaEdytuj
W 1938 roku amerykański zoolog Arthur H. Howell podjął próbę usystematyzowania susłów[5] i połączył większość z nich w jeden rodzaj Citellus Oken, 1816 z podrodzajami[6]:
- Ammospermophilus Merriam 1892
- Notocitellus A. H. Howell 1938
- Otospermophilus Brandt 1844
- Callospermophilus Merriam 1897
- Poliocitellus A. H. Howell 1938
- Ictidomys, Allen 1877
- Xerospermophilus Merriam 1892
Howell nie włączył do Citellus świstaka (Marmota) oraz nieświszczuka (Cynomys), zwanych też „pieskami preriowymi”[6]. W 1945 roku Monroe Bryant dokonał nowego podziału, który od systematyki Howell'a różnił się tylko wyłączeniem Ammospermophilus z rodzaju Citellus grupującego susły i nadaniem mu rangi samodzielnego siostrzanego taksonu[7]. W 1956 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej zakwestionowała nomenklatoryczną wartość pracy Okena, a tym samym anulowała nazwę rodzajową Citellus, włączając objęte nią gatunki do rodzaju Spermophilus[8].
W 2005 roku Richard W. Thorington – kurator działu ssaków – oraz Robert S. Hoffmann – dyrektor Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie podjęli kolejną próbę usystematyzowania susłów. Uwzględnili w niej wyniki najnowszych badań genetycznych[9][10]. Zaproponowali nowy podział Spermophilus na podrodzaje[8][11]:
- Callospermophilus – 3 gatunki
- Ictidomys – 4 gatunki
- Otospermophilus – 5 gatunków
- Poliocitellus – 1 gatunek
- Spermophilus – 26 gatunków, w tym wszystkie susły euroazjatyckie
- Xerospermophilus – 2 gatunki
Wraz z rodzajem Spermophilus do Marmotini zostały zaliczone[11]:
- Ammospermophilus
- Cynomys
- Marmota
- Sciurotamias
- Tamias
W 2009 roku amerykańscy zoolodzy Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen i Don E. Wilson opublikowali wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, które wskazały konieczność rewizji dotychczasowego podziału systematycznego, oraz podzielenie taksonu Spermophilus na kilka mniejszych rodzajów. Autorzy równocześnie potwierdzili, że zarówno Ammospermophilus, Cynomys, Tamias, Sciurotamias, jak i Marmota są z nimi blisko spokrewnione i należą do wspólnego plemienia[8].
Zgodnie z nowym podziałem systematycznym do plemienia Marmotini należą zaliczane wcześniej do Spermophilus (sensu lato), a zgromadzone obecnie w 8 rodzajach[8][3]:
- Callospermophilus – pięknosuseł
- Ictidomys – paskosuseł
- Notocitellus – szorstkogrzbiet
- Otospermophilus – susłouch
- Spermophilus (sensu stricto) – suseł
- Poliocitellus – preriosuseł – jedynym przedstawicielem jest Poliocitellus franklinii – preriosuseł trawny
- Urocitellus – susłogon
- Xerospermophilus – karłosuseł
oraz:
- Ammospermophilus – piaszczyk
- Cynomys – nieświszczuk
- Marmota – świstak
- Sciurotamias – skałczak
- Tamias – pręgowiec
Polskie nazewnictwoEdytuj
W 1968 roku Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych Polskiego Towarzystwa Zoologicznego nadała plemieniu Marmotini nazwę „susły i świszcze”[4]. Zwierzęta objęte wcześniej rodzajem Spermophilus (sensu lato) są w języku polskim określane mianem susłów[5]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” plemieniu Marmotini przypisano nazwę świstaki[3].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Marmotini, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ P.I. Pocock. The Classification of the Scinridae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 93 (1), s. 240, 1923 (ang.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 207–2014. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b Krzysztof Próchnicki, Piotr Duda, Tadeusz Grądziel, Stefan Męczyński, Ryszard Styka, Jan Smiełowski: Suseł perełkowany. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2008, s. 140, seria: Monografie przyrodnicze. ISBN 978-83-87846-56-5.
- ↑ a b Arthur H. Howell: Revision of the North American Ground Squirrels, with a Classification of the North American Sciuridae. Waszyngton: United States Department of agriculture. Bureau of biological survey, 1936, s. 256, seria: North American fauna, nr. 56.
- ↑ Monroe David Bryant. Phylogeny of Nearctic Sciuridae. „The American Midland Naturalists”, s. 257-390, 1945 (ang.).
- ↑ a b c d Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen, Don E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 2 (90), s. 270–305, 2009 (ang.).
- ↑ Matthew D. Herron, Todd A. Castoe. Sciurid phylogeny and the paraphyly of Holarctic ground squirrels (Spermophilus). „Molecular Phylogenetics and Evolution”, s. 1015–1030, 2004. University of Central Florida (ang.).
- ↑ Richard G. Harrison, Steven M. Bogdanowicz. Phylogeny and evolutionary history of the ground squirrels (Rodentia: Marmotinae). Evolution. „Journal of Mammalian”, s. 249–276, 2003. DOI: 10.1023/B:JOMM.0000015105.96065.f0 (ang.).
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Marmotini. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-07]