Szczodre

wieś w województwie dolnośląskim

Szczodre (do roku 1945 niem. Sibyllenort) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Długołęka. Leży na Nizinie Śląskiej, 18 km od Wrocławia. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, ochotnicza straż pożarna, ośrodek dla bezdomnych im. Brata Alberta.

Artykuł 51°11′40″N 17°10′57″E
- błąd 39 m
WD 51°11'43"N, 17°11'2"E
- błąd 39 m
Odległość 142 m
Szczodre
— wieś —
Ilustracja
Pozostałości pałacu w Szczodrem
Państwo  Polska
Województwo  dolnośląskie
Powiat wrocławski
Gmina Długołęka
Liczba ludności (III 2011) 1243[1]
Strefa numeracyjna 71
Kod pocztowy 55-095
Tablice rejestracyjne DWR
SIMC 0874035
Położenie na mapie gminy Długołęka
Mapa konturowa gminy Długołęka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Ziemia51°11′40″N 17°10′57″E/51,194444 17,182500
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Sibyllenort (w lewej części mapy) i inne miejscowości na mapie Śląska z 1905 r.

Według Narodowego Spisu Powszechnego liczyło 1243 mieszkańców[1]. Jest piątą co do wielkości miejscowością gminy Długołęka.

Przynależność administracyjnaEdytuj

14 lutego 1874 utworzono Amtsbezirk Sibyllenort, dystrykt – powiat Szczodre obejmujący wsie: Szczodre, Długołęka, Domaszyn i Byków oraz majątki ziemskie Szczodre, Domaszczyn i Byków. Administratorem nowo utworzonego powiatu został kapitan Fuchs, a 3 grudnia 1880 Amtsrat Bayer[2]. W latach 1945–1951/1954 wioska administracyjnie przynależała do gminy Zakrzów w powiecie oleśnickim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

HistoriaEdytuj

Miejscowość ta powstała z połączenia dwóch odrębnych wsi. Jedna z nich o nazwie (niem.) Raztelwitz – istniała już w XIII wieku; drugą – Neudorf wymienia się w dokumentach z 1516 r. W czasie wojny trzydziestoletniej Raztelwitz zostało poważnie zniszczone. Połączone Raztelwitz i Neudorf otrzymały w 1693 roku nazwę Sybillenort. Nazwa ta wywodzi się od imienia Sybilli – żony Krystiana Wirtemberskiego, księcia oleśnickiego, który wybudował w Szczodrem pałac w stylu renesansowym. W miejscowości znajdował się browar pałacowy – Schlossbrauerei. Po II wojnie światowej nazwę spolszczono na Sybilin i dopiero w końcu lat 40., Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych nadała wsi obecną nazwę Szczodre.

W 1963 istniało tu izolatorium podczas epidemii ospy we Wrocławiu[3].

Właściciele wsiEdytuj

  • Johann Westefall (początek XV w.)
  • Steffen von Borsnitz (1528 r.)
  • Rodzina Domnig z Wrocławia (lata 1541–1571)
  • Wdowa po Dawidzie Domnigu – Katharina z domu von Kottulińska (1571 r.)
  • Szczodre dziedziczy jej córka z drugiego małżeństwa – Katharina Hellman
  • Katharina Hellman wychodzi za mąż za Hansa von Gaffrona.
  • Po śmierci męża Katharina von Gaffron w wyniku sądowego podziału majątku staje się właścicielką Szczodrego (1602 r.)
  • Georg Wilhelm von Reibenbaben und Radlan (lata 1612–1629)
  • Bernard von Waldau (1647 r.)
  • Córka Georga Wilhelma von Reibenbaben und Radlan Helena Sydonia von Reibenbaben po mężu Bernardowa von Waldau odstępuje wieś kuzynowi Hansowi Joachimowi von Gaffron (1653 r.)
  • Baltazar Wilhelm von Gaffron (1679 r.)
  • Chrystian Ulryk – książę oleśnicki z dynastii wirtemberskiej (1685 r.)
  • Żona Chrystiana Ulryka – Sybilla Maria (1693 r.)
  • Karol Fryderyk II (1704 r.)
  • Karol Chrystian Erdmann (1745 r.)
  • Fryderyk August (1792 r.)
  • Fryderyk Wilhelm „Czarny Książę” (1805 r.)
  • Karol III (1815 r.)
  • Wilhelm (1826 r.), książę Brunszwiku, zmarł w Szczodrem
  • Albert I Wettyn (1884 r.) – król Saksonii, zmarł w Szczodrem
  • Jerzy I Wettyn (1902 r.) – król Saksonii
  • Fryderyk August III Saski (1904 r.) – król Saksonii, zmarł w Szczodrem w 1932 r.

ZabytkiEdytuj

 
Pałac w Szczodrem, druga połowa XIX w.
 
Pałac w 1932 r.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[4]:

  • zespół pałacowy (dawniej pałac Sybilli), z lat 1851–1867:
    • skrzydło pałacu, obecnie dom nr 42
    • oficyna, obecnie dom nr 44
    • park z lasem
    • ogrodzenie murowane z bramą, z kratą i lwami
  • pałac, obecnie dom, ul. Trzebnicka 28 (dawniej nr 55), wybudowany w latach 1880–1895. Podczas ostatniej w Polsce epidemii ospy w 1963 roku, w tym pałacu – dawnym budynku konsulatu Szwecji, zorganizowano szpital epidemiczny i ośrodek kwarantanny.
  • willa, obecnie szkoła, ul. Trzebnicka 42 (dawniej nr 16), z 1890 r.

Szlaki turystyczneEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Amtsbezirk Sibyllenort.
  3. ↑ Robert Gluth. „Twierdza” Szczodre. „Dziennik Łódzki” rozmawia z bohaterską lekarką.. „Dziennik Łódzki”. Rok XVIII (193 (5194), „A”), s. 1–2, 1963-08-14. Wydawnictwo Prasowe „Prasa Łódzka”, RSW „Prasa” (pol.). 
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 230. [dostęp 2015-07-19].
  5. ↑ Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczodre&oldid=60490488”