Wikipedia

Szczodre

wieś w województwie dolnośląskim

Szczodre (do roku 1945 niem. Sibyllenort) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Długołęka. Leży na Nizinie Śląskiej, 18 km od Wrocławia. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, ochotnicza straż pożarna, ośrodek dla bezdomnych im. Brata Alberta.

Szczodre
wieś
Ilustracja
Pozostałości pałacu w Szczodrem
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wrocławski

Gmina

Długołęka

Liczba ludności (2021)

1491[2]

Strefa numeracyjna

71

Kod pocztowy

55-095[3]

Tablice rejestracyjne

DWR

SIMC

0874035

Położenie na mapie gminy Długołęka
Mapa konturowa gminy Długołęka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Szczodre”
Ziemia51°11′31″N 17°10′55″E/51,191944 17,181944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Sibyllenort (w lewej części mapy) i inne miejscowości na mapie Śląska z 1905 r.

Według Narodowego Spisu Powszechnego liczyło 1243 mieszkańców[4]. Jest piątą co do wielkości miejscowością gminy Długołęka.

Przynależność administracyjna

edytuj

14 lutego 1874 utworzono Amtsbezirk Sibyllenort, dystrykt – powiat Szczodre obejmujący wsie: Szczodre, Długołęka, Domaszyn i Byków oraz majątki ziemskie Szczodre, Domaszczyn i Byków. Administratorem nowo utworzonego powiatu został kapitan Fuchs, a 3 grudnia 1880 Amtsrat Bayer[5]. W latach 1945–1951/1954 wioska administracyjnie przynależała do gminy Zakrzów w powiecie oleśnickim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Historia

edytuj

Miejscowość ta powstała z połączenia dwóch odrębnych wsi. Jedna z nich o nazwie (niem.) Raztelwitz – istniała już w XIII wieku; drugą – Neudorf wymienia się w dokumentach z 1516 r. W czasie wojny trzydziestoletniej Raztelwitz zostało poważnie zniszczone. Połączone Raztelwitz i Neudorf otrzymały w 1693 roku nazwę Sybillenort. Nazwa ta wywodzi się od imienia Sybilli – żony Krystiana Wirtemberskiego, księcia oleśnickiego, który wybudował w Szczodrem pałac w stylu renesansowym. W miejscowości znajdował się browar pałacowy – Schlossbrauerei. Po II wojnie światowej nazwę spolszczono na Sybilin i dopiero w końcu lat 40., Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych nadała wsi obecną nazwę Szczodre.

W 1963 istniało tu izolatorium podczas epidemii ospy we Wrocławiu[6].

Właściciele wsi

edytuj
  • Johann Westefall (początek XV w.)
  • Steffen von Borsnitz (1528 r.)
  • Rodzina Domnig z Wrocławia (lata 1541–1571)
  • Wdowa po Dawidzie Domnigu – Katharina z domu von Kottulińska (1571 r.)
  • Szczodre dziedziczy jej córka z drugiego małżeństwa – Katharina Hellman
  • Katharina Hellman wychodzi za mąż za Hansa von Gaffrona.
  • Po śmierci męża Katharina von Gaffron w wyniku sądowego podziału majątku staje się właścicielką Szczodrego (1602 r.)
  • Georg Wilhelm von Reibenbaben und Radlan (lata 1612–1629)
  • Bernard von Waldau (1647 r.)
  • Córka Georga Wilhelma von Reibenbaben und Radlan Helena Sydonia von Reibenbaben po mężu Bernardowa von Waldau odstępuje wieś kuzynowi Hansowi Joachimowi von Gaffron (1653 r.)
  • Baltazar Wilhelm von Gaffron (1679 r.)
  • Chrystian Ulryk – książę oleśnicki z dynastii wirtemberskiej (1685 r.)
  • Żona Chrystiana Ulryka – Sybilla Maria (1693 r.)
  • Karol Fryderyk II (1704 r.)
  • Karol Chrystian Erdmann (1745 r.)
  • Fryderyk August (1792 r.)
  • Fryderyk Wilhelm „Czarny Książę” (1805 r.)
  • Karol II (1815 r.)
  • Wilhelm (1826 r.), książę Brunszwiku, zmarł w Szczodrem
  • Albert I (1884 r.) – król Saksonii, zmarł w Szczodrem
  • Jerzy I (1902 r.) – król Saksonii
  • Fryderyk August III Saski (1904 r.) – ostatni król Saksonii, zmarł w Szczodrem w 1932 r.

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • zespół pałacowy (dawniej pałac Sybilli), z lat 1851–1867:
    • skrzydło pałacu, obecnie dom nr 42
    • oficyna, obecnie dom nr 44
    • park z lasem
    • ogrodzenie murowane z bramą, z kratą i lwami
  • pałac, obecnie dom, ul. Trzebnicka 28 (dawniej nr 55), wybudowany w latach 1880–1895. Podczas ostatniej w Polsce epidemii ospy w 1963 roku, w tym pałacu – dawnym budynku konsulatu Szwecji, zorganizowano szpital epidemiczny i ośrodek kwarantanny.
  • willa, obecnie szkoła, ul. Trzebnicka 42 (dawniej nr 16), z 1890 r.
  •  
    Pałac w Szczodrem, II połowa XIX w.
  •  
    Pałac w 1932 r.
  •  
    Szkoła podstawowa

Szlaki turystyczne

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134851
  2. ↑ Wieś Kiełczówek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-08-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1270 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  5. ↑ Amtsbezirk Sibyllenort.
  6. ↑ Robert Gluth. „Twierdza” Szczodre. „Dziennik Łódzki” rozmawia z bohaterską lekarką.. „Dziennik Łódzki”. Rok XVIII (193 (5194), „A”), s. 1–2, 1963-08-14. Wydawnictwo Prasowe „Prasa Łódzka”, RSW „Prasa”. (pol.). 
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 230. [dostęp 2015-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-31)].
  8. ↑ Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczodre&oldid=76653219”