Szkło ołowiowe (kryształowe) — bezbarwna i przezroczysta odmiana szkła stosowana do wyrobu przedmiotów dekoracyjnych, zawierająca pewną ilość ołowiu wprowadzonego w postaci tlenków (glejty lub minii). Ołów występuje w gotowej masie szklanej pod postacią jonu modyfikującego Pb2+. Za szkło ołowiowe uważa się według norm takie szkło, które zawiera ponad 18% tlenku ołowiu. Jego zawartość może sięgać nawet 80%.

Rzeźba ze szkła kryształowego

Właściwości

edytuj

Wprowadzenie ołowiu do szkła powoduje zmianę szeregu własności fizycznych szkła.

  • Znaczny wzrost współczynnika załamania światła z ok. 1,5 dla szkieł konwencjonalnych do 1,65 dla szkła o zawartości 50% PbO, a nawet 1,8 dla szkieł 80%. Dzięki temu szkło ołowiowe ma specyficzny blask i jest przez to bardzo dobrym materiałem na wyroby dekoracyjne. Produkuje się z niego również szkła optyczne, tzw. flint.
  • Wzrost średniej dyspersji z ok. 0,007–0,008 dla szkieł konwencjonalnych do ok. 0,02 dla szkła o zawartości 50% PbO. Ma to również wpływ na dekoracyjność poprzez efektowne rozszczepienie światła na głębokich szlifach ozdobnych.
  • Zmniejszenie elektrycznej przewodności skrośnej. Wykorzystuje się tę własność przy wytwarzaniu szkieł do izolacji metalowych części lamp.
  • Zwiększenie absorpcji promieniowania krótkofalowego, np. rentgenowskiego. Znalazło to zastosowanie przy produkcji szklanych osłon przed tym promieniowaniem.
  • Zwiększenie gęstości do 3,5 g/cm³, a nawet ponad 6 g/cm³.
  • Zwiększenie przepuszczalności światła ultrafioletowego.

Ponadto szkło ołowiowe jest bardziej miękkie i mniej odporne na działanie kwasów, przez co dobrze nadaje się do rzeźbienia i trawienia. Dodatek ołowiu zmniejsza też lepkość masy szklanej i ułatwia jej topienie, klarowanie oraz formowanie. W procesach produkcji tego szkła PbO łatwo redukuje się do postaci metalicznej, powodując jego ciemnienie. Stwarza to konieczność utrzymywania atmosfery utleniającej przy topieniu, a także stosowania środków ostrożności przy obróbce szkła na palniku.

Wytwarzanie

edytuj
 
Kryształowa waza w stylu art déco wyprodukowana w Belgii przez Cristalleries du Val-Saint-Lambert – barwiona powierzchniowo, ręcznie zdobiona

Do wytwarzania szkła ołowiowego używa się:

Produkcja przemysłowa

edytuj

W Polsce wytwarzaniem wyrobów ze szkła kryształowego zajmowały się m.in.:

Przypisy

edytuj
  1. Huta Julia. Huta szkła kryształowego. crystaljulia.com. [dostęp 2016-02-23].

Bibliografia

edytuj
  • Praca zbiorowa pod red. Ignacego Płońskiego: Technologia szkła. Warszawa: Arkady, 1972.