Wikipedia

Szopik dżunglowy

rodzaj ssaka

Szopik dżunglowy[16], kotofretka środkowoamerykańska[17] (Bassariscus sumichrasti) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny szopowatych (Procyonidae). Mały ssak drapieżny o długość ciała wraz z ogonem do 105 cm występujący w Ameryce Środkowej. Zamieszkuje tropikalne wilgotne lasy nizinne prowadząc samotny tryb życia. Jest wszystkożerny. Według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Szopik dżunglowy
Bassariscus sumichrasti[1]
(Saussure, 1860)
Ilustracja
Szopik dżunglowy na zdjęciu zrobionym w Escuintli, w Gwatemali, 3 września 2004 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

psokształtne

Infrarząd

Arctoidea

Parvordo

łasicokształtne

Rodzina

szopowate

Rodzaj

szopik

Gatunek

szopik dżunglowy

Podgatunki
  • B. s. sumichrasti (Saussure, 1860)
  • B. s. latrans (W.B. Davis & Lukens, 1958)
  • B. s. notinus O. Thomas, 1903[7]
  • B. s. oaxacensis (G.G. Goodwin, 1956)
  • B. s. variabilis (Peters, 1874)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia

edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1860 roku szwajcarski entomolog i mineralog Henri de Saussure, nadając mu nazwę Bassaris sumichrasti[2]. Holotyp pochodził z Mirador, w stanie Veracruz w Meksyku[d][18]. Na holotyp o sygnaturze MHNG 511.48 składała się skóra i czaszka osobnika o nieokreślonej płci; okaz typowy został odłowiony w 1859 roku przez François Sumichrasta[19].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[20]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
B. s. latrans Jentinkia sumichrasti latrans W.B. Davis & Lukens, 1958 2 mi (3 km) na zachód od Omiltemi, na wysokości 7900 ft (2408 m), Guerrero, Meksyk[21]. Dorosła samica, skóra i czaszka, sygnatura TCWC 5157; odłowiona 12 czerwca 1953 roku przez G.W. Griffitha[21].
B. s. notinus Bassariscus Sumichrasti notinus O. Thomas, 1903 Boquete, na wysokości 6000 ft (1829 m), Chiriqui, Panama[10]. Dorosły samiec, sygnatura BMNH 3.3.3.22; odłowiony 5 sierpnia 1902 roku[7].
B. s. oaxacensis Jentinkia sumichrasti oaxacensis G.G. Goodwin, 1956 La Gloria, na wysokości 2500 ft (762 m), 10 km na południowy wschód od Santa María, Oaxaca, Meksyk[13][22][23]. Dorosła samica, skóra (stan dobry) i czaszka (kompletna), sygnatura AMNH 148975; odłowiony 12 stycznia 1950 roku przez T. MacDougalla[13].
B. s. variabilis Bassaris variabilis Peters, 1874 Cobán, Alta Verapaz, Gwatemala[10]. Dorosły samiec, czaszka[3].

Kladogram

edytuj

Uproszczony kladogram rodziny Procyonidae z uwzględnieniem gatunków z rodzaju Bassariscus[24]:





Bassaricyon



Nasua




Bassariscus

B. astutus



B. sumichrasti




Procyon





Potos



Etymologia

edytuj
  • Bassariscus: gr. βασσαρις bassaris, βασσαριδος bassaridos „lis”; łac. przyrostek zdrabniający -iscus[25].
  • sumichrasti: Adrien Louis Jean François Sumichrast (1828–1882), szwajcarski przyrodnik terenowy, kolekcjoner, zamieszkały w Meksyku w latach 1855–1882[26][27].
  • latrans: łac. latrans, latrantis „szczekliwy”, od latrare „szczekać”[28].
  • notinus: gr. νωτον nōton „tył, grzbiet”[29]; łac. przyrostek -inus „odnoszący się do”[30].
  • oaxacensis: Oaxaca, południowy Meksyk[31][13].
  • variabilis: łac. variabilis „zmienny”[32].

Zasięg występowania

edytuj

Szopik dżunglowy występuje od Meksyku przez Mezoamerykę do środkowej części Panamy (jezioro Bayano)[15][33]. Zasięg zoogeograficzny w Nikaragui jest nieznany, natomiast z Kostaryki istnieje bardzo niewiele zapisów[15].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[20]:

  • B. sumichrasti sumichrasti – Meksyk (Veracruz, Oaxaca, Campeche i Quintana Roo).
  • B. sumichrasti latrans – Meksyk (Guerrero).
  • B. sumichrasti notinus – Kostaryka i Panama.
  • B. sumichrasti oaxacensis – Meksyk (Oaxaca).
  • B. sumichrasti variabilis – południowy Meksyk (Chiapas), Gwatemala oraz Belize do Kostaryki.

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 38–50 cm[34], długość ogona 39–55 cm[34], wysokość w kłębie około 17 cm[35]; masa ciała 0,7–1,2 kg[34]. Mały szop z zaokrąglonymi uszami, krótkimi kończynami i długim, obrączkowanym ogonem[36]. Na grzbiecie futro jest koloru czarnego i złotobrązowego, z przeplatającymi się szarobiałymi włosami, na stronie brzusznej jaśniejsze[37][34]. Opaska wokół oczu czarna; nos czarny z szarym odcieniem; reszta głowy czarno-żółta, pod spodem żółtawobiała; uszy czarne na zewnątrz, wewnątrz żółtawe z czerwonawym brzegiem[37]. Ogon czerwono-żółty, z dziewięcioma do dziesięciu połączonymi czarnymi pierścieniami, dystalna jedna trzecia ogona jest prawie jednolicie czarna[37][34]. Stopy mają po pięć palców, odsłonięte opuszki kończynowe i niechowające się pazury[35]. Niskie grzbiety łączą guzki na przedtrzonowcach i trzonowcach; kły są dobrze rozwinięte[35]. Wzór zębowy (n = 6): I   C   P   M   = 40[38].

Odchody mają mniej lub bardziej cylindryczny kształt; składają się one głównie z resztek owoców i nasion[33]. Ze względu na nadrzewny tryb życia szopików dżunglowych znalezienie ich odchodów w terenie jest prawie niemożliwe[33].

Ekologia i biologia

edytuj

Szopiki dżunglowe zamieszkują tropikalne nizinne wilgotne lasy do wysokości 2700 m n.p.m.[34] Są aktywne w nocy, przebywając środkowych i górnych warstwach korony lasu[34]; na ziemię schodzą tylko w razie potrzeby, np. przy przekraczaniu drogi dzielącej ciągłość zadrzewienia lub przy żerowaniu na ziemi[33]. Ich aktywność rozpoczyna się zaraz po zachodzie słońca i trwa w stosunkowo stałym tempie (aktywność wynosi 60-75%) do godziny lub dwóch przed wschodem słońca[34]. Samce są nieco bardziej aktywne niż samice[34]. Szopiki dżunglowe wydają się nie prowadzić wyłącznie nocnego trybu życia, ponieważ niektóre osobniki odzywały się w ciągu dnia[34]. W Kostaryce wykorzystywany średni areał osobniczy wynosił 20 ha w krajobrazie składającym się z lasu mieszanego i zarośniętych pastwisk[34]. W innym badaniu przeprowadzonym również w Kostaryce poszczególne osobniki przemieszczały się w tempie około 2,5 km w ciągu nocy[34]. Chociaż szopiki dżunglowe prowadzą zazwyczaj samotny tryb życia, występuje znaczne nakładanie się areałów samców i samic oraz różnych samców[34]. Nie wiadomo, czy to nakładanie się areałów dotyczy grup rodzinnych; wiele samców może być trzymanych razem w niewoli[34]. Norą może być dziupla w pniu drzewa lub gniazdo w gęstym gąszczu[33]. Szopiki dżunglowe często odzywają się za pomocą 2–3 powtarzających się sylab, brzmiących jak „ujoo-łaa” lub „bojo-bii-łał”; wokalizacje te prawdopodobnie odgrywają rolę zarówno terytorialną, jak i dystansową, ponieważ dzikie zwierzęta zbliżają się po usłyszeniu nawoływania, ale wycofują się, jeśli jest ono zbyt głośne[34]. Wiele innych społecznych odgłosów zostało opisanych u osobników trzymanych w niewoli[34]. U szopików dżunglowych zapach stanowi również ważny sposób komunikacji i znaki zapachowe są tworzone na cztery różne sposoby: za pomocą moczu, gruczołów policzkowych, gruczołów odbytowych i silnego ogólnego zapachu ciała[34]. Ten silny zapach ciała występuje tylko u samców i jest ostrą wonią o zapachu potu wykrywalnym przez ludzi z odległości od 3 do 6 m[34][35]. Oznaczania za pomocą zapachu prawdopodobnie służą do przekazywania różnych wiadomości w grupach społecznych[34]. Płyn z gruczołu odbytowego ma silniejszy zapach niż u szopika pręgoogonowego i przypuszcza się, że pełni on funkcję obronną[34].

Szopiki dżunglowe są zwierzętami wszystkożernymi, jedzą mniej więcej równe ilości owoców i owadów[34]. Jako gatunek oportunistyczny zabijają i zjadają bardzo małe kręgowce, a zwierzęta obserwowane w niewoli chwytają i zjadają żyjące na wolności ptaki latające na ich wybiegach[34].

Ruja u szopików dżunglowych trwa około 44 dni, po czym samica zachodzi w ciążę trwającą około 63–65 dni. Po tym okresie w jednym miocie na świat przychodzi od jednego do czterech młodych[34][33]. Noworodki mają masę ciała wynoszącą około 25 g[35]. Młode otwierają oczy w wieku 34 dni i są w stanie chodzić chwiejnym krokiem po około jednym miesiącu, skakać po około dwóch miesiącach i zaczynają się wspinać po około trzech miesiącach życia[34]. Zwierzęta w niewoli zaczynają spożywać stały pokarm między 48. a 60. dniem życia[34]. Chociaż to matka jest głównie odpowiedzialna za opiekę nad młodymi, czasami toleruje obecność ojca i pozwala mu przebywać i bawić się z młodymi[35]. Dojrzałość płciową obie płci uzyskują w wieku około 10 miesięcy[35].

Brak danych na temat długość życia u dziko żyjących osobników; w niewoli dożywają do 23 lat[35].

Interakcje międzygatunkowe

edytuj

Uważa się, że na szopiki dżunglowe mogą polować nocne ptaki drapieżne, oceloty (Leopardus sp.), hirary amerykańskie (Eira barbara), bardzo duże węże i ludzie[35].

Status zagrożenia

edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[15]. Szopiki dżunglowe są lokalnie pospolite, zwłaszcza w północnych częściach ich zasięgu[34]. Stan populacji jest nieznany[15]. Poważnym zagrożeniem dla szopików dżunglowych jest utrata siedlisk spowodowana wylesianiem[15]. W Meksyku tempo wycinki lasów jest niezwykle wysokie, a fragmentacja lasów również stanowi poważny problem[15]. Ponadto w Hondurasie i Meksyku rdzenna ludność poluje na ten gatunek w celu pozyskania futra i mięsa[15]. Szopiki dżunglowe z Kostaryki są wymienione w załączniku III CITES i traktowane są tam jako gatunek zagrożony wyginięciem[15]. Również w Belize szopiki dżunglowe są objęte ustawą o ochronie dzikiej przyrody[15]. W Panamie nie są chronione prawem[15]. W innych krajach ich zasięgu ich sytuacja prawna jest nieznana[15].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Miejsce typowe: Cofre de Perote, Veracruz, Meksyk[4]; etymologia: łac. monticola „mieszkaniec gór”, od mons, montis „góra”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[5].
  2. ↑ a b c d e Kombinacja nazw.
  3. ↑ Miejsce typowe: Apazote, w pobliżu Yohaltun, środkowe Campeche, Meksyk[10][11]; holotyp: dorosły samiec, skóra i czaszka, sygnatura USNM 108291, odłowiony 2 stycznia 1901 roku przez autorów opisu[12]; etymologia: Campeche, Meksyk[11].
  4. ↑ Saussure w oryginale podał: „to zwierzę zamieszkuje strychy w ciepłym regionie Meksyku”[2].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Bassariscus sumichrasti, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e série. 12, s. 7, 1860. (fr.). 
  3. ↑ a b W.C.H. Peters. Über eine neue Art der Säugethier-gattung Bassaris aus Centralamerica und eine neue Eichhornart aus Westafrica. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1874, s. 704, 1875. (niem.). 
  4. ↑ A.L. Gardner & J. Ramírez-Pulido. Type Localities of Mexican Land Mammals, with Comments on Taxonomy and Nomenclature. „Special Publications: Museum of Texas Tech University”. 73, s. 80, 2020. (ang.). 
  5. ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
  6. ↑ D.F. Cordero y Hoyas. Fauna indígena. El tepechichi del Cofre de Perote. „La naturaleza”. 3, s. 270, 1875. (hiszp.). 
  7. ↑ a b c O. Thomas. New mammals from Chiriqui. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 11 (64), s. 379–380, 1903. (ang.). 
  8. ↑ R.I. Pocock. The External Characters and Classification of. the Procyonidae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1921 (2), s. 392, 1921. (ang.). 
  9. ↑ a b Nelson i Goldman 1932 ↓, s. 485.
  10. ↑ a b c G.S. Miller & R. Kellogg. List of North American Recent mammals. „Bulletin – United States National Museum”. 205, s. 715, 1955. (ang.). 
  11. ↑ a b c d Nelson i Goldman 1932 ↓, s. 486.
  12. ↑ R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of type specimens of recent mammals: Orders Carnivora, Perissodactyla, Artiodactyla, and Cetacea in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 646, s. 38–39, 2016. (ang.). 
  13. ↑ a b c d G.G. Goodwin. A preliminary report on the mammals collected by Thomas MacDougall in southeastern Oaxaca, Mexico. „American Museum novitates”. 1757, s. 11, 1956. (ang.). 
  14. ↑ W.B. Davis & P.W. Lukens, Jr.. Mammals of the Mexican State of Guerrero, Exclusive of Chiroptera and Rodentia. „Journal of Mammalogy”. 39 (3), s. 353, 1958. DOI: 10.2307/1376144. (ang.). 
  15. ↑ a b c d e f g h i j k l J. Pino, R. Samudio jr., J.F. González-Maya & J. Schipper, Bassariscus sumichrasti, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-20] (ang.).
  16. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 164. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  17. ↑ Dz. Urz. UE L 316 z 23.11.2016
  18. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Bassariscus sumichrasti. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-10-21].
  19. ↑ F. Baud. Catalogue des types de mammifères et d’oiseaux du Muséum d’Histoire naturelle de Genève. „Revue suisse de zoologie”. 84 (1), s. 209, 1977. (fr.). 
  20. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 464. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  21. ↑ a b D.J. Schmidly & J.K. Jones, Jr.. Holotypes of Recent mammals in Texas natural history collections. „Occasional Papers, Museum of Texas Tech University”. 92, s. 11, 1984. (ang.). 
  22. ↑ M.A. Lawrence. Catalog of Recent mammal types in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 217, s. 157, 1993. (ang.). 
  23. ↑ J.T. Álvarez Solórzano, S.T. Álvarez-Castañeda & M. González-Escamilla: Localidades típicas de mamíferos terrestres en México. La Paz: Centro de Investigaciones Biológicas del Noroeste, S.C.; Escuela Nacional de Ciencias Biológicas, 1997, s. 72. ISBN 970-18-0506-2. (hiszp.).
  24. ↑ K.-P. Koepfli, M.E. Gompper, E. Eizirik, Ch.-Ch. Ho, L. Linden, J.E.Maldonado & R.K. Wayne. Phylogeny of the Procyonidae (Mammalia: Carnivora): Molecules, morphology and the Great American Interchange. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 43 (3), s. 10761095, 2007. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.10.003. (ang.). 
  25. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 133, 1904. (ang.). 
  26. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 399–400. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  27. ↑ The Key to Scientific Names ↓, sumichrasti [dostęp 2022-10-21].
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, latrans [dostęp 2022-10-21].
  29. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 147.
  30. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 111.
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, oaxacae [dostęp 2022-10-21].
  32. ↑ The Key to Scientific Names ↓, variabilis [dostęp 2022-10-21].
  33. ↑ a b c d e f Aranda 2012 ↓, s. 151.
  34. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z R. Kays: Family Procyonidae (Raccoons). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 526. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  35. ↑ a b c d e f g h i B. Lundrigan & T. Zachariah: Bassariscus sumichrasti cacomistle. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. LSA Museum of Zoology. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
  36. ↑ Aranda 2012 ↓, s. 150.
  37. ↑ a b c D.G. Elliot. The land and sea mammals of Middle America and the West Indies. „Publication (Field Columbian Museum)”. Zoological series. 4 (2), s. 487, 1904. (ang.). 
  38. ↑ I. Poglayen-Neuwall & I. Poglayen-Neuwall. A clarification of the dental formula of Bassariscus sumichrasti (Carnivora; Procyonidae). „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 58, s. 312, 1993. (ang.). 

Bibliografia

edytuj
  • E.W. Nelson & E.A. Goldman. Two new cacomistles from Mexico, with remarks on the genus Jentinkia. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 22 (16–17), s. 484–488, 1932. (ang.). 
  • Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
  • Mapaches, cacomixtle y afines. Familia Procyonidae. W: M. Aranda: Manual para el rastreo de mamíferos silvestres de México. México: Comisión Nacional para el Conocimiento y Uso de la Biodiversidad, 2012, s. 147–161. ISBN 978-607-7607-69-4. (hiszp.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szopik_dżunglowy&oldid=74667718”