Tadeusz Pawlikowski (reżyser)

dyrektor teatrów

Tadeusz Pawlikowski (ur. 9 listopada 1861 w Medyce, zm. 28 września 1915 w Krakowie) – reżyser i dyrektor teatrów.

Tadeusz Pawlikowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1861
Medyka

Data i miejsce śmierci

28 września 1915
Kraków

Zawód, zajęcie

reżyser

Małżeństwo

Idalia Pawlikowska

Grobowiec Tadeusza Pawlikowskiego

Życiorys edytuj

Syn Mieczysława Gwalberta, brat Jana Gwalberta.

Ukończył szkołę średnią w Krakowie, po czym wyjechał na studia muzyczne za granicę. Studiował w Lipsku, Wiedniu, Weimarze, Meiningen. Studiów nie ukończył, wrócił do kraju w 1885 roku[1] i wstąpił do prowincjonalnej trupy teatralnej występującej w Galicji. Następnie przyjechał do Krakowa, gdzie parał się krytyką teatralną. W tygodniku „Nasz Kraj” ogłosił pierwsze polskie przekłady tekstów E.G. Craiga. Pisał także recenzje muzyczne w „Nowej Reformie” oraz w „Czasie”[1].

Był dyrektorem Teatru Miejskiego w Krakowie w latach 1893–1899 i 1913-1915[1] i teatru Miejskiego we Lwowie w latach 1900–1906[2]. Pawlikowski objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne teatru lwowskiego po uroczystym oddaniu do użytku w dniu 4 października 1900 nowego gmachu przy Wałach Hetmańskich. W pierwszym sezonie teatralnym wystawił 71 utworów dramatycznych, przy czym w pierwszych trzech miesiącach aż 28 premier. W ciągu sześciu sezonów wystawił na scenie lwowskiej 302 utwory dramatyczne, w tym 144 polskich. W czasie pięciu sezonów operowych wystawił także 43 opery, w tym 17 premier nowości. Pawlikowski był reżyserem wielu z nich.

Wprowadził do swoich teatrów repertuar nowatorski, m.in. dramaty H. Ibsena, M. Maeterlincka. Za jego dyrekcji w teatrze krakowskim debiutowało wielu znanych później dramatopisarzy, m.in. T. Miciński, S. Przybyszewski, S. Wyspiański.
W teatrze był propagatorem nowoczesnych środków inscenizacji – autentyzmu dekoracji, kostiumu, rekwizytów. Zwracał uwagę na właściwe oświetlenie, efekty dźwiękowe. Przywiązywał dużą wagę do precyzyjnej kompozycji scen zbiorowych[3].

W 1898 roku zapoczątkował w teatrze w Krakowie przedstawienia benefisowe, które odbywały się 1 maja. Dochód z nich był przeznaczony na płace dla personelu technicznego teatru. We Lwowie natomiast dochód przeznaczał na cele oświatowe organizacji robotniczych[1].
Z inicjatywy Pawlikowskiego 14 listopada 1896 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie po raz pierwszy odbył się pokaz „Żywe Fotografie przedstawione za pomocą Kinematografu - wynalazku Augusta i Ludwika Lumière z Lyonu”[1].

Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze X[4].

Na początku XX wieku był związany z aktorką Konstancją Bednarzewską[5]. Jego żoną była Idalia z domu Kotarbińska (zm. 1937)[6].

Upamiętnienie edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g Teresa Stanisławska, Jan Adamczewski: Kraków ulica imienia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „BIK”, 2000, s. 175, ISBN 83-87023-08-6.
  2. a b Kazimierz Kisielewski: Ludzie, zdarzenia, zabytki. Tablice pamiątkowe o sławnych ludziach w Krakowie. Kraków: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej Oddział w Krakowie, 1984, s. 24.
  3. Nowa encyklopedia PWN. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 807, ISBN 83-01-11967-5.
  4. Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 131. ISBN 83-08-01428-3.
  5. Sensacyjny romans. „Nowości Illustrowane”. Nr 38, s. 15, 18 września 1909. 
  6. Zgon wdowy po dyr. Pawlikowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 179 z 11 sierpnia 1937. 

Bibliografia edytuj

  • Franciszek Pajączkowski – Teatr lwowski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego 1900-1906, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1961

Linki zewnętrzne edytuj