Wikipedia

Targ za Żelazną Bramą w Warszawie (obraz Stanisława Masłowskiego)

Targ za Żelazną Bramą – obraz – akwarela o wymiarach 19 × 25 cm polskiego malarza Stanisława Masłowskiego (1853–1926) z 1884 roku, znajdująca się (2022) w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, nr inwent.: Rys.Pol.8434 MNW[1], opatrzona sygnaturą: „ST. MASŁOWSKI/1890.” Data na sygnaturze nie jest tożsama z datą powstania obrazu[2].

Targ za Żelazną Bramą
Ilustracja
Targ za Żelazną Bramą w Warszawie – obraz akwarelowy Stanisława Masłowskiego, fot. pracowania fotograficzna Muzeum Narodowego w Warszawie
Autor

Stanisław Masłowski (1853–1926)

Rodzaj

kompozycja pejzażowo-rodzajowa

Data powstania

1884

Medium

akwarela/ołówek/karton

Wymiary

19 × 25 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Warszawa

Lokalizacja

Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inwent.: Rys.Pol.8434 MNW[1]

Opis edytuj

Akwarela, o wymiarach 19 × 25 cm przedstawia widok targowiska na Placu za Żelazną Bramą w Warszawie w drugiej połowie XIX stulecia. Na pierwszym planie akwarela ukazuje zgrupowanie straganów, a także sprzedawców i kupujących w wilgotny dzień na mokrej, błotnistej powierzchni placu. Po prawej widać zaprzęgi konne i postać ludzką dźwigającą ładunek na plecach. Na dalszym planie widać fasady domów – jednopiętrowych kamienic i ich realistycznie, szczegółowo potraktowane dachy. Po lewej, w głębi widać parterowy budynek z dachem w remoncie lub w budowie (odsłonięte krokwie). Całość obrazu jest utrzymana w ciepłej, kremowej tonacji z jednolicie szarym niebem. Sygnatura u dołu, po lewej może wprowadzać widza w błąd, ponieważ została umieszczona sześć lat po namalowaniu obrazu[3][4].

Dane uzupełniające edytuj

Obraz pochodzi z wczesnego okresu twórczości artysty – malarza w wieku około 30–31 lat. Tadeusz Dobrowolski – pisząc o jego „Wschodzie księżyca” wymieniał również omawianą akwarelę następująco: „[...]” Z kolei [...] w dalszym ciągu używał akwareli, malując np. w r. 1884 'Targ za Żelazną Bramą’ „[...][5]

Były to lata 1884–1887, w których – według syna artysty, historyka sztuki, Macieja Masłowskiego – „malarz [...] wszedł w nową fazę twórczości i w nowe środowisko sztuki nawiązując bliskie stosunki koleżeńskie z grupą malarzy i pisarzy związaną z 'Wędrowcem', z A. Gierymskim i A. Sygietyńskim, z młodymi J. Pankiewiczem i W. Podkowińskim. W 1884 roku powstała w pracowni jego duża olejna kompozycja pejzażowa 'Wschód księżyca' (Muzeum Narodowe w Krakowie – Oddział w Sukiennicach). W malarstwie Masłowskiego zaczęła dominować wtedy problematyka światła w nocy i w dzień – obok koloru pojawił się problem waloru.”[6][7]

Omawiana akwarela, wraz z innymi studiami o tematyce warszawskiej z 1884 roku miała służyć jako materiał do projektowanej przez Stanisława Witkiewicza, lecz nie zrealizowanej, publikacji o Warszawie[8][9].

„Targ za Żelazną Bramą” był jedną z wielu, bliskich mu tematycznie, prac artysty z owego roku – ukazujących Warszawę z drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Były one reprodukowane w formie graficznej[10] w czasopismach „Wędrowiec” i „Tygodnik Illustrowany”. Na przykład w „Wędrowcu” zamieszczono wtedy: „Targ na ryby za Żelazną Bramą” (ss.357 i 366), „Sprzedaż herbaty za Żelazną Bramą” (s.474), „Sprzedaż chleba za Żelazną Bramą” (s.600), „Żelazna Brama” – drzeworyt Masłowskiego pod nagłówkiem „Warszawa zanikająca” jako ilustracja do artykułu Artura Gruszeckiego pt. „Żelazna Brama” (s.308), drzeworyt zatytułowany: „Tragarz zza Żelaznej Bramy” (s.348)[11]. W Tygodniku Ilustrowanym (1884/1, s.56) – można natomiast znaleźć ilustrację: „Z bruku warszawskiego”[12]

Omawiany obraz był reprodukowany w:

Literatura edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/767136 (dostęp: 25 września 2022).
  2. ↑ Sygnatura została umieszczona później, sześć lat po namalowaniu obrazu. Obraz był w 1884 roku reprodukowany jako ilustracja w czasopiśmie „Wędrowiec” 1884, s. 366, 457, jako ilustracja zatytułowana: „Targ na rynku za Żelazną Bramą [w Warszawie]”; Tadeusz Dobrowolski w opracowaniu: Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław – Kraków, 1960, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. 270 podaje rok 1884, jako datę powstania obrazu.
  3. ↑ Zob.: Tadeusz Dobrowolski, ibid.
  4. ↑ Omawiana akwarela była reprodukowana w 1884 roku, w czasopiśmie „Wędrowiec” 1884, s. 366, 457, jako ilustracja zatytułowana: „Targ na rynku za Żelazną Bramą [w Warszawie]”. – Zob.: Ludwik Grajewski: Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX w. (do 1918 r.), Warszawa 1972, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 171, poz.9866.
  5. ↑ Tadeusz Dobrowolski, ibid.
  6. ↑ Polski Słownik Biograficzny, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, 1975, wyd. „Ossolineum”, tom XX/1, zesz.84, s. 130.
  7. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. „Ossolineum”, s. 103–106.
  8. ↑ S.Witkiewicz: Aleksander Gierymski, Warszawa 1950, wyd. II, s. 93.
  9. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 109.
  10. ↑ O „własnoręcznie wykonanej” przez artystę planszy drzeworytniczej przedstawiającej Żelazną Bramę wspominał Szczęsny Rutkowski w opracowaniu: „Stanisław Masłowski (1853-1926)” (s.116) – podkreślając „duże opanowanie techniki i umiejętność przy pomocy waloru interpretowania koloru” – zob. Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 108.
  11. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, ibid.
  12. ↑ Ludwik Grajewski: Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich, op.cit., s. 172, poz.9897.
  13. ↑ Ludwik Grajewski, ibid.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Targ_za_Żelazną_Bramą_w_Warszawie_(obraz_Stanisława_Masłowskiego)&oldid=71477747”