Toryt
Toryt jest rzadkim krzemianem toru, który krystalizuje w układzie tetragonalnym. Jest izomorficzny z cyrkonem i hafnonem. Jest najpowszechniejszym minerałem toru i niemal zawsze jest silnie promieniotwórczy. Toryt został odkryty w 1828 roku na norweskiej wyspie Lovo, przez pastora i mineraloga Hansa Thrane Esmarka, który wysłał pierwszą próbkę minerału do swojego ojca, Jensa Esmarka, będącego profesorem mineralogii i geologii. Nazwa minerału, nadana w 1829 roku, odzwierciedla jego dużą zawartość toru.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
(Th,U)SiO4 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
4,5-5[1] |
| Przełam |
muszlowy |
| Łupliwość |
wyraźna na {110} |
| Pokrój kryształu |
kwadratowe graniastosłupy, pseudo-ośmiościenne kryształy, masywne |
| Układ krystalograficzny |
tetragonalny, klasa podwójnej piramidy dytetragonalnej (4/m 2/m 2/m) |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy |
| Gęstość minerału |
6,63 – 7,20 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
żółty, brązowy, ciemnobrązowy, czarny |
| Rysa |
jasnopomarańczowa do ciemnobrązowej |
| Połysk |
szklisty do żywicowatego |
| Współczynnik załamania |
n? = 1.790 – 1.840 n? = 1.780 – 1.820 |
| Inne |
dwójłomność (? = 0.010 – 0.020), niemal nieprzezroczysty, przezroczysty w cienkich warstwach |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności | |
Występowanie
edytujPróbki torytu z reguły pochodzą z magmowych pegmatytów, wulkanicznych skał ekstruzyjnych, żył hydrotermalnych i z połączeń ze skałami metamorficznymi. Występuje także w postaci drobnych ziarenek w piaskach detrytustycznych. Kryształy są rzadko spotykane, dobrze ukształtowane krótkie, graniaste kryształy o piramidalnych zakończeniach. Ogólnie występuje z cyrkonem, monacytem, gadolinitem, fergusonitem, uraninitem, itrialitem i pirochlorem[1].
Toryt obecnie jest ważną rudą uranu. Odmiana torytu, nazywana uranotorytem, jest szczególnie bogata w uran i była ważną rudą uranu w kopalni Madawaska w Bancroft w Kanadzie. Inną odmianą torytu jest między innymi[2] pomarańczowy orangit[3] i kalcytoryt ((Th, Ca2)SiO4*3,5H2O)[4], zawierający śladowe ilości wapnia.
Toryt może być znaleziony w około 660 lokalizacjach niemal na całym świecie[5], między innymi w Kanadzie, USA, Chinach, Norwegii, Niemczech, Rosji, Brazylii, Australii, Madagaskarze i Szwecji.
Właściwości
edytuj
Toryt jest minerałem metamiktycznym i uwodnionym, optycznie izotropicznym i amorficzny. Ze względu na zróżnicowany skład, jego gęstość waha się w przedziale 4,0 do 7,2 g/cm3[1][6]. Twardość 4,5 w skali Mohsa, o połysku szklistym lub żywicowatym. Koloru zazwyczaj czarnego, ale także ciemnobrązowego, pomarańczowego i ciemnozielonego.
Ze względu na to, że toryt jest minerałem metamiktycznym, jego wewnętrzna struktura krystaliczna na skutek promieniowania może zostać zniszczona, przy zachowaniu jednocześnie postaci zewnętrznej kryształu.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Thorite(ang.)
- ↑ mindat.org – Thorite (ang.)
- ↑ mindat.org – Orangite (ang.)
- ↑ mindat.org – Calciothorite (ang.)
- ↑ mindat.org – Thorite map(ang.)
- ↑ webmineral.com Thorite (ang.)