Turkawka wschodnia

Turkawka wschodnia
	Streptopelia orientalis
	(Latham, 1790)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	gołębie
Rodzaj	Streptopelia
Gatunek	turkawka wschodnia
Synonimy
	Columba orientalis Latham, 1790; Turtur lhasae Walton, 1905; Columba Meena Sykes, 1832; Columba agricola Tickell, 1833; Columba ferrago Eversmann, 1842; Turtur erythrocephalus Bonaparte, 1855; Turtur stimpsoni Stejneger, 1887;
	Columba orientalis Latham, 1790; Turtur lhasae Walton, 1905; Columba Meena Sykes, 1832; Columba agricola Tickell, 1833; Columba ferrago Eversmann, 1842; Turtur erythrocephalus Bonaparte, 1855; Turtur stimpsoni Stejneger, 1887;
Podgatunki
	S. orientalis orientalis (Latham, 1790); S. orientalis meena (Sykes, 1832); S. orientalis stimpsoni (Stejneger, 1887); S. orientalis erythrocephala (Bonaparte, 1855); S. orientalis agricola (Tickell, 1833);
	S. orientalis orientalis (Latham, 1790); S. orientalis meena (Sykes, 1832); S. orientalis stimpsoni (Stejneger, 1887); S. orientalis erythrocephala (Bonaparte, 1855); S. orientalis agricola (Tickell, 1833);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turkawka wschodnia^[5], synogarlica wschodnia (Streptopelia orientalis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), zamieszkujący Azję. Nie jest zagrożony.

Zasięg występowania

Zamieszkuje środkową, wschodnią i południową Azję. Wędrowny (poza południowymi populacjami). Zimuje w południowej Japonii, Chinach, Indiach, Sri Lance i na Półwyspie Indochińskim. Sporadycznie pojawia się w północnej i zachodniej Europie oraz na Alasce i w Kolumbii Brytyjskiej.

Do Polski zalatuje wyjątkowo – stwierdzony w 2002, dwukrotnie w 2013^[6] (osobnik zaobserwowany po raz pierwszy w 2013 w Suchedniowie w woj. świętokrzyskim spędził tam cztery zimy z rzędu^[7]^[8]) oraz w 2021 roku^[9].

Podgatunki

Wyróżnia się 5^[10] lub 6^[2] podgatunków:

turkawka wschodnia^[5] (S. orientalis orientalis) – środkowa Syberia po Japonię i Chiny, wschodnie Himalaje i Tajwan
turkawka białobrzucha^[5] (S. orientalis meena) – południowo-zachodnia Syberia po Iran i środkowe Himalaje
S. orientalis stimpsoni – archipelag Riukiu
S. orientalis erythrocephala – południowe i środkowe Indie
S. orientalis agricola – północno-wschodnie Indie, Mjanma i północna Tajlandia do południowo-środkowych Chin

Handbook of the Birds of the World wyróżnia jeszcze występujący na Tajwanie podgatunek S. orientalis orii^[2], który przez IOC jest uznawany za synonim S. orientalis orientalis^[10]. Opisano też nieuznawane obecnie podgatunki baicalensis, meridionalis, sylvicola czy khasiana^[3].

Morfologia

Wygląd: Upierzenie sinoszare, grzbiet i pokrywy skrzydeł brązowordzawe z ciemniejszymi plamami. Gardło i pierś z różowym nalotem, brzuch biały. Na bokach szyi trzy czarno-szaroniebieskie prążki. Samica jest podobna do samca, ale na szyi i piersi jest bardziej matowa i brązowa^[11]. Turkawka wschodnia jest bardzo podobna do turkawki, lecz większa od niej i o większych plamach.
Wymiary średnie: długość ciała 33–35 cm^[2]
rozpiętość skrzydeł około 60 cm
Masa ciała: 165–274 g^[2]

Ekologia

Jajo z kolekcji muzealnej

Biotop: Gatunek ten spotykany jest od terenów nizinnych do 4000 m n.p.m. w Nepalu. Występuje w wielu różnych typach siedlisk, w tym na obrzeżach lasów, w luźnych zadrzewieniach, zaroślach i zadrzewionych terenach rolniczych. Często spotykany jest w pobliżu pól uprawnych, wzrasta też jego liczebność na obszarach miejskich. Lęgnie się w lasach mieszanych, a także w lasach bambusowych na wzgórzach, w zależności od zasięgu^[11].
Lęgi: Sezon lęgowy trwa od maja do sierpnia na północy, a od listopada do lutego w południowych Indiach. Wyprowadza kilka lęgów w sezonie. Jest ptakiem monogamicznym^[11].
Gniazdo: Na drzewie lub krzewie, umieszczone na wysokości do 10 m nad ziemią. To wątła platforma zbudowana z gałązek w ciągu około czterech dni^[11].
Jaja i wysiadywanie: Dwa białe jaja w zniesieniu. Wysiadywanie trwa 14–16 dni, a zajmują się nim oba ptaki z pary – samica w nocy, a samiec w dzień^[11].
Pisklęta: Pisklęta są początkowo karmione ptasim mleczkiem, a potem stopniowo nasionami traw i ziarnem. Opuszczają gniazdo po 14–17 dniach od wyklucia, choć przez pewien czas są jeszcze zależne od pożywienia dostarczanego przez rodziców.
Pożywienie: Żeruje głównie na ziemi i często wyjada ziarna z pól uprawnych. Żywi się również nasionami traw, bambusa i chwastów^[11].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje turkawkę wschodnią za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny^[4].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[12].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Streptopelia orientalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Boesman, P. & Garcia, E.F.J.: Oriental Turtle-dove (Streptopelia orientalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D. Lepage: Oriental Turtle-Dove Streptopelia orientalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Streptopelia orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (wersja: 2021-04-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-27].
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 34. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2017. „Ornis Polonica”. 59, s. 119–153, 2018.
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f N. Bouglouan: Oriental Turtle-Dove. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Streptopelia orientalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Boesman, P. & Garcia, E.F.J.: Oriental Turtle-dove (Streptopelia orientalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-29].

[avibase-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g D. Lepage: Oriental Turtle-Dove Streptopelia orientalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).

[iucn-4] Streptopelia orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (wersja: 2021-04-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-27].

[kf2013-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.

[kf2015-7] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.

[kf2017-8] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 34. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2017. „Ornis Polonica”. 59, s. 119–153, 2018.

[kf2022-9] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-27]. (ang.).

[oiseaux-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f N. Bouglouan: Oriental Turtle-Dove. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).

[12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]