Tymoteusz (postać biblijna)
Tymoteusz Apostoł, gr. Τιμόθεος, cs. Apostoł Timofiej) – uczeń Pawła Apostoła, pierwszy biskup Efezu, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.
| ||
| apostoł | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ok. 17 Listra | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 80 bądź 97 Efez | |
| Czczony przez | Kościół katolicki Cerkiew prawosławną Kościoły protestanckie | |
| Wspomnienie | 24 lub 26 stycznia[a] 17 stycznia i 4 lutego[b] | |
| Atrybuty | księga | |
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w miasteczku Listra w Azji Mniejszej. Jego ojciec Grek był poganinem, a matka imieniem Eunike Żydówką. Babka nosiła imię Lois[1]. Chłopiec uwierzył zwiastowanej Ewangelii przez apostoła Pawła i stał się jego uczniem. Opowiadają o tym Dzieje Apostolskie (16, 1-4). Stał się jego towarzyszem i wiernym współpracownikiem. Apostoł nazywał go nawet swym umiłowanym i rodzonym dzieckiem i pomimo młodego wieku przygotował do służby i ordynował na prezbitera.
Paweł obchodził wraz z Tymoteuszem krainy Azji Mniejszej, odwiedzając wiernych i zachęcając do przestrzegania postanowień powziętych w Jerozolimie. Obaj byli też w Macedonii, Atenach i Koryncie oraz gdy pisał Listy do Rzymian, Kolosan, Filipian, Filemona. Św. Paweł powierzył mu duszpasterską opiekę nad chrześcijanami w Efezie, gdzie Tymoteusz został pierwszym biskupem. Sprawując tę funkcję otrzymał od apostoła dwa listy pasterskie, będące swego rodzaju instrukcjami dla „pasterzy” Kościoła.
Pewnego razu w Efezie odbywało się pogańskie święto poświęcone Dianie. Gdy lud ze śpiewem i radosnymi okrzykami obnosił wokół miasta pogańskie bożki, gorliwy w swej wierze Tymoteusz, wszedł w tłum i zaczął głosić wiarę w prawdziwego Boga. Rozwścieczeni poganie rzucili się na niego, zaczęli bić i ciągać po ziemi, aż wreszcie ukamienowali. Miało to miejsce najprawdopodobniej w 97. Chrześcijanie wzięli ciało apostoła i z honorami pochowali w granicach miasta.[potrzebny przypis]
KultEdytuj
W 356 r. relikwie Tymoteusza przeniesiono do Konstantynopola i złożono w Kościele Świętych Apostołów. W XII wieku krzyżowcy wywieźli je do włoskiego miasta Termoli. Zamurowane, zostały odnalezione w 1945.
Tymoteusz obok św. apostoła Tytusa uważany jest za patrona Krety.
Kościół prawosławny wspomina świętego dwukrotnie:
- 4/17 stycznia[c], tj. 17 stycznia według kalendarza gregoriańskiego (Sobór siedemdziesięciu Apostołów),
- 22 stycznia/4 lutego tj. 4 lutego.
Wspomnienie liturgiczne świętego w Kościele katolickim w Novus Ordo Missæ obchodzone jest 26 stycznia, razem ze św. Tytusem, a w tradycyjnym obrządku 24 stycznia[2].
IkonografiaEdytuj
W sztuce wczesnochrześcijańskiej Tymoteusz przedstawiany był w sposób typowy dla apostołów: w tunice i sandałach. W późniejszym okresie ukształtował się jego wizerunek jako mężczyzny w średnim wieku z krótką, kasztanową brodą, w liturgicznych biskupich szatach, przeważnie z dominującą czerwienią. W dłoniach trzyma Ewangelię.
Poczynając od XII wieku apostoł jako jeden z dwóch lub trzech biskupów występuje na ikonach Zaśnięcia Bogurodzicy (Zaśnięcie Matki Bożej.).
W sztuce zachodniej jego atrybutem są leżące u stóp kamienie.
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
- ↑ liturgia katolicka
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
- ↑ podwójne datowanie
PrzypisyEdytuj
- ↑ Święci biskupi Tymoteusz i Tytus. Brewiarz.pl. [dostęp 2019-06-29].
- ↑ Tymoteusz. Deon.pl. [dostęp 2015-01-25].
BibliografiaEdytuj
- Święci biskupi Tymoteusz i Tytus na brewiarz.pl [12.01.2010]
- Tymoteusz, apostoł na cerkiew.pl, oprac. Jarosław Charkiewicz
- Tymoteusz na Orthodoxwiki (ang.)