Uku (1912)
Uku – statek pasażersko-towarowy oraz okręt służący w marynarkach wojennych Imperium Rosyjskiego, Estonii i ZSRR. W czasie obu wojen światowych działał na jeziorze Pejpus.
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Wodowanie |
1912 |
 Imperium Rosyjskie
| |
| Nazwa |
Delfin |
| Wejście do służby |
1912 |
 MW Imperium Rosyjskiego
| |
| Wejście do służby |
sierpień 1915 |
 Eesti merejõud
| |
| Nazwa |
Uku |
| Wejście do służby |
14 stycznia 1919 |
 MW ZSRR
| |
| Wycofanie ze służby |
lipiec 1941 |
 ZSRR
| |
| Nazwa |
Turist (ros. турист) |
| Wycofanie ze służby |
1982 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
110 ton |
| Długość |
20,5–20,6 m |
| Szerokość |
5,2–5,3 m |
| Zanurzenie |
1,6–1,8 m |
| Napęd | |
| 2-cylindrowa maszyna parowa (100 KM) | |
| Prędkość |
9–10 węzłów |
| Zasięg |
150 mil morskich przy 9 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| 1 × działo 75 mm L/50 lub 76 mm 2 × działo 47 mm 1 lub 2 × km Maxim | |
| Załoga |
2–3 oficerów, 17–25 marynarzy |
Budowa i opis techniczny edytuj
Parowiec został wybudowany w 1912 roku przez stocznię A. Alhström w Warkaus jako statek pasażersko-towarowy. Pod nazwą „Delfin” wykorzystywany był na jeziorze Pejpus przez Liflandzką Kompanię Żeglugową, której był własnością[1][2].
Wyporność „Delfina” wynosiła 110 ton. Miał 20,5–20,6 metra długości i 5,2–5,3 metra szerokości. Jego zanurzenie wynosiło 1,6[2] lub 1,8 metra[1].
Napęd stanowiła sprzężona maszyna parowa o dwóch cylindrach, zasilana przez jeden kocioł opalany drewnem, którego zapas wynosił 25 m³. Moc siłowni wynosiła 100 KM, co pozwalało na osiągnięcie prędkości 9 węzłów. Przy tej prędkości mogła ona pokonać 150 mil morskich[1].
Po wcieleniu w skład marynarki wojennej zamontowano na nim działo kalibru 75 mm L/50[1] lub kalibru 75 mm[2], dwa działa kalibru 47 mm oraz 1 lub 2 karabiny maszynowe Maxim kalibru 7,62 mm[2][1].
W skład załogi wchodziło w różnym czasie 2 lub 3 oficerów i 17–25 marynarzy[2][1].
Służba edytuj
„Delfin” został zmobilizowany w sierpniu 1915 roku. Został uzbrojony i wcielony 9 września do Czudzkiej Flotylli Wojennej. Został zajęty przez wojska estońskie na zamarzniętej rzece Emajõgi w Tartu 14 stycznia 1919 roku. Włączony w skład Dywizjonu Kanonierek Jeziora Pejpus pod nazwą „Uku”. Imię to należało do jednego z bogów estońskiej mitologii. Uku był bogiem–ojcem, władał podziemiami, a jego łukiem była tęcza[3]. Po zakończeniu wojny o niepodległość Estonii okręt został rozbrojony i oddany Ministerstwu Handlu i Przemysłu[2][1].
W wyniku zajęcia Estonii przez ZSRR „Uku” został w (sierpniu lub wrześniu[4]) 1940 roku przejęty przez władze radzieckie. Początkowo przydzielony Kompanii Żeglugowej Jeziora i Rzeki Pejpus, następnie przejęty przez Marynarkę Wojenną ZSRR i włączony w skład Czudzkiej Wojennej Flotylli. W lipcu 1941 roku, ze względu na postępy niemieckiej inwazji na ZSRR, został zatopiony przez własną załogę w Mustvee[2][1].
Okręt został podniesiony z dna przez Niemców i przekazany Samodzielnej Administracji Estonii, używany był przez Departament Dróg Wodnych. Okręt został prawdopodobnie ponownie zatopiony przez własną załogę we wrześniu 1944 roku w Tartu, krótko przed opuszczeniem miasta przez siły III Rzeszy. Po wojnie, po ponownym podniesieniu, wykorzystywany był pod nazwą „Turist” (ros. турист) jako rzeczny statek pasażerski. W 1982 roku zatonął na płyciźnie. W 1991 roku odzyskany, znalazł się w prywatnych rękach[2][1].
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Hartmut Ehlers. Marynarka Wojenna i Paramilitarne Siły Morskie Estonii 1918-1940. „Okręty Wojenne”, s. 51–58, 2012. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 2/2012 (112). (pol.).
- Arvo Lennart Vercamer. Pole bitwy: jezioro Pejpus od 5000 lat przed naszą erą do 1945 roku. „Okręty Wojenne”, 2014. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 1/2014 (123). (pol.).
- Tadeusz Zubiński: Mitologia estońska i liwska. Sandomierz: Armoryka, 2011. ISBN 978-83-62661-11-4. (pol.).