Vladimír Janko
Vladimir Janko (ur. 8 sierpnia 1917 w Nosislaviu, zam. 14 marca 1968 w Pradze) – czechosłowacki wojskowy, generał pułkownik, poseł do parlamentu Czechosłowacji w latach 1954–1960.
 generał pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1936–1968 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
dowódca 1 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Pancernej, szef sztabu Korpusu Pancernego, szef sztabu wojsk pancernych, szef Głównego Zarządu Wojsk Lądowych i zastępca Ministra Obrony Narodowej |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
             
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się w biednej rodzinie ślusarza, wyznania ewangelickiego (bracia czescy). Ukończył gimnazjum realne w Brnie.
W dniu 4 października 1936 roku powołany został do wojska w 43 pułku piechoty w Brnie. Z tego pułku został skierowany do szkoły oficerów rezerwy przy 6 Dywizji Piechoty. Szkołę tę ukończył w dniu 16 września 1937 roku, po czym jako ochotnik wstąpił do akademii wojskowej w Hranicach, którą ukończył 14 sierpnia 1938 roku. Po ukończeniu szkoły przydzielony został do 47 pułku piechoty w Mlade Boleslaviu początkowo do 10 kompanii, od do 15 stycznia 1939 roku do 7 kompanii, gdzie odbywał kurs aplikacyjny dla poruczników.
Po zajęciu przez Niemcy Czechosłowacji i utworzeniu Protektoratu Czech i Moraw w dniu 15 czerwca 1939 roku wystąpił z wojska i wstąpił do wojskowej organizacji konspiracyjnej „Obrona Narodu”. W sierpniu 1939 roku zbiegł do Polski i 26 sierpnia 1939 roku wstąpił do Legionu Czechów i Słowaków.
Po wkroczeniu do Polski oddziałów radzieckich w dniu 18 września 1939 roku został internowany wraz z oddziałem Legionu Czechów i Słowaków dowodzonym przez ppłk. Svobodę w Związku Radzieckim.
Po ataku Niemiec na ZSRR i podpisaniu 18 lipca 1941 roku umowy przez czechosłowacki rząd emigracyjny i ZSRR w sprawie organizacji czechosłowackich oddziałów wojskowy ze Związku Radzieckim, wstąpił do nich i od 7 lutego 1942 roku przebywał w Buzułukach, gdzie zajmował się szkoleniem najpierw 3 kompanii, a następnie szkoły podoficerskiej batalionu.
W lipcu 1942 roku został dowódcą 3 kompanii 1 Czechosłowackiego batalionu piechoty. Po skierowaniu batalionu na front, na czele kompanii wziął udział w bitwie pod Sokołowem. Po wycofaniu batalionu z frontu został dowódcą szkoły oficerskiej w nowo tworzonej 1 Czechosłowackiej Brygadzie w Nowochopiorsku. W czerwcu 1943 roku został skierowany do szkoły wojsk pancernych w Tambowie.
Po ukończeniu kursu został mianowany w dniu 26 lipca 1943 roku dowódcą batalionu czołgów w utworzonego w składzie 1 Czechosłowackiej Brygady, a 11 września 1943 został szefem sztabu tego batalionu. W składzie tego batalionu wziął udział w wyzwalaniu Kijowa i prawobrzeżnej Ukrainy. Od 3 stycznia 1944 roku pełnił obowiązki dowódcy, a 5 lutego został ponownie mianowany dowódcą 1 batalionu czołgów.
Po przeformowaniu batalionu w pułk pancerny w dniu 20 maja 1944 roku został jego dowódcą, a sierpniu 1944 roku został dowódcą 1 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Pancernej, która utworzona została na bazie dowodzonego przez niego pułku.
Dowodząc brygada uczestniczył w operacji dukielskiej, a następnie morawsko-ostrawskiej, kończąc walki 8 maja 1945 roku w Ołomuncu.
Po zakończeniu wojny, pozostał na stanowisku dowódcy brygady, a latem 1945 roku został dowódcą zgrupowania wojsk w czasie polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego o Cieszyn. We wrześniu 1945 roku został szefem sztabu Korpusu Pancernego w Morawskiem Trebowie. 1 listopada 1945 roku został szefem sztabu wojsk pancernych Ministerstwa Obrony Narodowej.
1 stycznia 1946 roku został skierowany do Akademii Sztabu Generalnego im. Woroszyłowa w Moskwie, gdzie był słuchaczem wyższego kursu dowódców, który ukończył w maju 1947 roku.
Po powrocie w dniu 15 maja 1947 roku został wykładowcą taktyki oraz szefem katedry wojsk pancernych Wyższej Szkole Wojskowej w Pradze. Wiosną 1948 roku został szefem sztabu wojsk pancernych Ministerstwa Obrony Narodowej, a lipca 1950 roku był dowódcą korpusu pancernego w Ołomuncu. Od 20 października 1950 roku pełnił obowiązki dowódcy wojsk pancernych, a od 12 lutego 1952 roku został dowódca tych wojsk.
W 1954 roku został posłem do czechosłowackiego Zgromadzenia Narodowego (funkcję pełnił od 28 listopada 1954 do 11 czerwca 1960 roku)[1]. Należał do zwolenników Antoniego Novotnego.
Od 11 października 1956 roku był zastępcą szefa Sztabu Generalnego ds. wojsk pancernych i zmechanizowanych. 28 lipca 1958 roku został zastępcą Ministra Obrony Narodowej. 26 października 1966 roku został mianowany szefem Zarządu Głównego Wojsk Lądowych i jednocześnie zastępcą Ministra Obrony Narodowej.
W dniu 14 marca 1968 roku popełnił samobójstwo, gdy został włączony w tzw. aferę posła Jana Šejna, który zbiegł za żelazną kurtynę.
Awanse edytuj
- sierżant podchorąży (četař-aspirant) (1937)
- porucznik (poručík) (14.08. 1938)
- nadporucznik (nadporučík) (28.10.1941)
- kapitan (kapitan) (15.02.1944, ze starszeństwem od 7.03.1944)
- kaptan sztabowy (štábní kapitan) (29.07.1944)
- major (major) (1.10.1944, ze starszeństwem od 1.05.1945)
- podpułkownik (podplukovník (17.04.1945, ze starszeństwem od 1.10.1945)
- pułkownik (plukovník) (1.04.1946, od 1.05.1947 pułkownik Sztabu Generalnego)
- generał brygady (brigádní generál) (1.10.1950)
- generał dywizji (generálporučík) (1.06.1953)
- generał pułkownik (generálplukovník) (1.10.1961)
Odznaczenia edytuj
- Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” I st.
- Order Słowackiego Powstania Narodowego
- Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 (siedmiokrotnie – 13.04.1943, 20.12.1943, 17.04.1944, 27.10.1944, 23.04.1945)
- Czechosłowacki Medal za Odwagę w Obliczu Nieprzyjaciela
- Czechosłowacki Wojskowy Medal Pamiątkowy z nakładką ZSRR
- Sokołowski Medal Pamiątkowy
- Dukielski Medal Pamiątkowy
- Order Lenina (21.12.1943)[2] (ZSRR)
- Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR)
- Order Suworowa II st. (6.10.1945) (ZSRR)
- Medal „Za Odwagę”) (ZSRR) (13.04.1943)
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
- Medal „Za wyzwolenie Pragi”
- Order Partyzanckiej Gwiazdy (31.03.1946) (Jugosławia)
- Oficerski Order Gwiazdy Rumunii za „Męstwo Wojskowe” z mieczami (20.12.1947) (Rumunia)
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Praca zbiorowa: Vojenské osobnosti československého odboje 1939–1945. Praga: Ministerstvo obrany ČR – AVIS, 2005, s. 116. ISBN 80-7278-233-9. (cz.).