Wikipedia

Władysław Gurgacz

jezuita, działacz podziemia niepodległościowego

Władysław Gurgacz ps. „Ojciec”, „Sem” (ur. 2 kwietnia 1914 w Jabłonicy Polskiej, zm. 14 września 1949 w Krakowie) – polski jezuita, uczestnik podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego po II wojnie światowej. Kapelan Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej (PPAN). Stracony w więzieniu Montelupich.

Władysław Gurgacz
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

2 kwietnia 1914
Jabłonica Polska, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

14 września 1949
Kraków, Polska

Miejsce pochówku

Cmentarz Rakowicki

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1942

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Władysław Gurgacz. Fotografia propagandowa, zainscenizowana przez Urząd Bezpieczeństwa
 
Więzienie „Montelupich” – tu został rozstrzelany ks. Władysław Gurgacz

Był synem Jana i Marii Gurgaczów. Absolwent gimnazjum w Korczynie. W 1931 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w Starej Wsi, a w sierpniu 1942 z rąk bp. Teodora Kubiny otrzymał na Jasnej Górze święcenia kapłańskie[1]. W latach 1945–1947 był kapelanem szpitalnym w Gorlicach, a później (1947–1948) u sióstr służebniczek w Krynicy. Tu wiosną 1948 związał się z oddziałem zbrojnym powstałej jesienią 1947 antykomunistycznej Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej i był jego kapelanem[2].

 
Ks. Władysław Gurgacz po prymicji

2 lipca 1949 został aresztowany przez UB w Krakowie, a następnie w procesie pokazowym przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie, na wniosek prokuratora wojskowego Henryka Ligięzy 13 sierpnia 1949 został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci przez sędziów Władysława Stasicę i Ludwika Kiełtykę. Wyrok wykonano 14 września 1949 przez rozstrzelanie na podwórzu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, według relacji naocznego świadka egzekucji, wykonano ją „strzałem katyńskim”, w tył głowy. Katem wykonującym wyrok był prawdopodobnie Władysław Szymaniak, w protokole określony jako „dowódca plutonu egzekucyjnego”[3][2].

Symboliczny grób ks. Władysława Gurgacza znajduje się na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera LXXXII, rząd 3, miejsce 52)[4][5]. Zrehabilitowany został 20 lutego 1992.

3 grudnia 2019 zidentyfikowano szczątki ks. Władysława Gurgacza odnalezione w październiku 2018 podczas prac ekshumacyjnych na Cmentarzu Rakowickim[6].

14 września 2021 spoczął w nowej Kwaterze Wojennej Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939–1963 na cmentarzu przy ul. Prandoty w Krakowie[7][8].

 
Grób ks. Władysława Gurgacza na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie

Ordery i odznaczenia edytuj

Postanowieniem 9 listopada 2007 r. za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony pośmiertnie przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9]. Przekazanie orderu nastąpiło 14 czerwca 2008 r.

Upamiętnienie edytuj

  • W miejscowości Łabowa w 2019 został odsłonięty pomnik upamiętniający ks. Władysława Gurgacza.
  • Film Gurgacz. Kapelan Wyklętych wszedł na ekrany w 2018. Reżyserem i autorem scenariusza był Dariusz Walusiak[10].
  • Jego imieniem nazwano ulice w Krakowie na Grzegórzkach[11], w Nowym Sączu (Dęblina)[12], w Warszawie[13] w Krynicy-Zdroju przy kościele pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego[14] oraz w Żeleźnikowej Wielkiej.
  • Drużyną harcerską noszącą imię ks. Gurgacza jest 1 Starosądecka Drużyna Harcerzy „Leśni” ZHR.
  • Na Hali Łabowskiej w Beskidzie Sądeckim znajduje się obelisk postawiony ku jego czci, przy którym corocznie spotykają się byli żołnierze Armii Krajowej i PPAN[15].
  • Tablice poświęcone pamięci ks. Władysława Gurgacza i poległym członkom PPAN znajdują się w kościele NSPJ w Nowym Sączu oraz w kościele św. Antoniego w Krynicy-Zdroju.
  • 2 listopada 2010 w Krakowie na murze więzienia przy ul. Montelupich odsłonięto tablicę upamiętniającą jego i innych działaczy organizacji niepodległościowych zamordowanych w latach 1945–1956 w tym więzieniu[16].
  • W 2003 bursa jezuitów przy w ul. św. Ducha 2 w Nowym Sączu otrzymała imię ks. Władysława Gurgacza SI, a na budynku bursy, 18 października 2003, odsłonięto tablicę pamiątkową o następującej treści:

Ksiądz Władysław Gurgacz, Jezuita, kapelan Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej (PPAN). Stracony zbrodniczym wyrokiem sądowym władz komunistycznych w Krakowie 14 września 1949 r. w 35 roku życia, 7 roku kapłaństwa i 18 życia zakonnego. Służył Bogu, Ojczyźnie i człowiekowi. Anno Domini 2003

  • W kościele św. Stanisław bpa w Tęgoborzy, 17 września 2023 r. została odsłonięta tablica upamiętniającej ks. Władysława Gurgacza, który przez chorobę w roku 1947 (lipiec - wrzesień) mieszkał na starej plebanii w tej miejscowości. Tablica powstała z inicjatywy Fundacji „Osądź mnie, Boże” im. ks. Władysława Gurgacza a sfinansował Instytut Pamięci Narodowej o następującej treści[17][18]:

PRO MEMORIA KS. WŁADYSŁAW GURGACZ SJ PS. „OJCIEC”, „SEM” 1914-1949 KAPELAN DZIAŁAJĄCEGO W BESKIDZIE SĄDECKIM ODDZIAŁU ŻANDARMERIA POLSKIEJ PODZIEMNEJ ARMII NIEPODLEGŁOŚCIOWCÓW ZA WIERNOŚĆ OJCZYŹNIE ZAMORDOWANY PRZEZ KOMUNISTÓW 14 WRZEŚNIA 1949 W WIĘZIENIU PRZY ULICY MONTELUPICH W KRAKOWIE OD LIPCA DO WRZEŚNIA 1947 POSŁUGIWAŁ W TEJ PARAFII Fundacja „Osądź mnie, Boże” im. ks. Władysława Gurgacza Instytut Pamięci Narodowej 2023

  • Zbiory pamiątek po o. Władysławie Gurgaczu – obrazy olejne i akwarele jego autorstwa, własnoręcznie zdobiona stuła, krzyżyk nowicjacki, kielich, patena, ryngraf oraz tabliczka nagrobna z pierwszego grobu zamordowanego kapłana – prezentowane są na stałej ekspozycji Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej w Starej Wsi.
  • W maju 2023 kościelne władze zatwierdziły modlitwę o beatyfikację ks. Władysława Gurgacza[17].

Galeria edytuj

  •  
    Tablica ku czci ks. W. Gurgacza na Bursie Jezuitów w Nowym Sączu
  •  
    Ulica ks. Władysława Gurgacza w Krakowie
  •  
    Obelisk Wł. Gurgacza na Łabowskiej Hali
  •  
    Pomnik ks. W. Gurgacza w krakowskim Parku Jordana
  •  
    Pomnik w Łabowej, odsłonięty 11 października 2019
  •  
    Tablica pamięci w Jabłonicy Polskiej
  •  
    Tablica na ul. Senackiej 3 w Krakowie – tam, gdzie został skazany na śmierć

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Filip Musiał, Poznaj historię Jezuity Wyklętego! [online], 2014.
  2. ↑ a b Dawid Golik, Filip Musiał, Ksiądz Władysław Gurgacz: Kapelan żołnierzy wyklętych. Wbrew komunistom i woli zakonu - Mobilna INTERIA w INTERIA.PL, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” (1-2 (108-109)), web.archive.org, 2014, ISSN 1641-9561 [dostęp 2023-09-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-02] (pol.).
  3. ↑ Akta ks. Władysława Gurgacza w IPN. ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]. [dostęp 2010-11-09].
  4. ↑ Wyszukiwarka grobów. rakowice.eu. [dostęp 2012-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  5. ↑ Lokalizacja kwatery na wikimapia.org.
  6. ↑ Zidentyfikowano szczątki o. Władysława Gurgacza SJ. jezuici.pl.
  7. ↑ Ks. Władysław Gurgacz spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. diecezja.pl.
  8. ↑ Ks. Władysław Gurgacz spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. onet.pl.
  9. ↑ M.P. z 2008 r. nr 15, poz. 158.
  10. ↑ Ewa Biedroń, Portal Diecezji Tarnowskiej - „Gurgacz. Kapelan Wyklętych” w kinach [online], diecezja.tarnow.pl [dostęp 2023-09-11] (pol.).
  11. ↑ wikimapia.org.
  12. ↑ wikimapia.org.
  13. ↑ Zarządzenie Zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, Warszawa, dnia 10 listopada 2017 r., poz. 10147.
  14. ↑ wikimapia.org.
  15. ↑ Ewa Biedroń, Marian Kostrzewa, Portal Diecezji Tarnowskiej - Spotkanie na Hali Łabowskiej - msza święta za śp. ks. Władysława Gurgacza i Żołnierzy Wyklętych [FILMY, ZDJĘCIA] [online], diecezja.tarnow.pl, 2019 [dostęp 2023-09-11] (pol.).
  16. ↑ Tablica upamiętniająca ofiary reżimu komunistycznego 1945-56. PAP, 2010-11-02. [dostęp 2019-09-04].
  17. ↑ a b Instytut Gość Media, W Tęgoborzu odsłonięto tablicę pamięci ks. Władysława Gurgacza [online], Instytut Gość Media, 19 września 2023 [dostęp 2023-09-19].
  18. ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Kraków, W Tęgoborzu odsłonięto tablicę pamięci ks. Władysława Gurgacza [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2023-09-19] (pol.).

Bibliografia, linki edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Gurgacz&oldid=73059441”