Wacław żagański (ur. 14201434, zm. 29 kwietnia 1488 we Wrocławiu) – książę żagański w latach 1439–1449, sprawujący władzę wspólnie z braćmi i matką; w latach 1449–1472 książę na Przewozie wraz z młodszym bratem; w 1476 zrzekł się praw do Głogowa.

Wacław żagański
Ilustracja
Spiżowa płyta nagrobna
(Muzeum Narodowe we Wrocławiu)
Wizerunek herbu
Herb księstwa żagańskiego
książę żagański

(wraz z matką Scholastyką oraz braćmi Baltazarem, Rudolfem i Janem)

Okres

od 1439
do 1449

Poprzednik

Jan I

Następca

Rudolf i Baltazar

książę przewoski

(wraz z bratem Janem)

Okres

od 1449
do 1472

Następca

Ernest i Albrecht

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie

Data urodzenia

pomiędzy 1420 a 1434

Data i miejsce śmierci

29 kwietnia 1488
Wrocław

Miejsce spoczynku

kościół św. Barbary we Wrocławiu

Ojciec

Jan I żagański

Matka

Scholastyka saska

Rodzeństwo

Baltazar, Rudolf, Jan II Szalony, Anna, Jadwiga, Małgorzata, Barbara, Scholastyka, Agnieszka

Życiorys

edytuj

Pochodzenie

edytuj

Wacław był trzecim pod względem starszeństwa po Baltazarze i Rudolfie synem księcia żagańskiego Jana I i Scholastyki[1], córki elektora saskiego Rudolfa III[2]. Urodził się po roku 1420, a przed 1434[3]. W chwili zgonu ojca mógł być niepełnoletni[4], jednak tylko młodszego od niego brata Jana (ur. 1435) określono w źródłach jako chłopca pozostającego pod opieką matki i braci, co sugeruje większą różnicę wieku między nimi[5]. Imię otrzymał być może na cześć stryja, księcia krośnieńskiego i świebodzińskiego Wacława[1]. Miał trzech braci i sześć sióstr[2].

Panowanie

edytuj

Po śmierci ojca (zm. 1439) wraz z Baltazarem, Rudolfem i Janem oraz matką współrządził księstwem żagańskim[6]. W 1449 roku, w wyniku podziału, otrzymał razem z Janem Przewóz wraz z przyległościami[1]. Z uwagi na prawdopodobne ograniczenie umysłowe nie uczestniczył w życiu politycznym i nigdy się nie ożenił. Faktyczną władzę w księstwie przewoskim sprawował jego młodszy brat, który miał obowiązek zapewnić mu utrzymanie[7][1].

Jeszcze przed podziałem ojcowizny bracia niedzielni zmagali się z problemami finansowymi z racji niewielkich dochodów przynoszonych przez księstwo żagańskie, które nasiliły się po podziale terytorium[8]. Wacław żył niezwykle skromnie, otrzymując od braci Baltazara i Jana 28 srebrnych groszy na dzienne wydatki. Nie posiadał dworu, zadowalając się tylko jednym służącym i stołując u mieszczan żagańskich[9].

Zrzeczenie się władztwa terytorialnego

edytuj

Kiedy Jan sprzedał księstwo żagańskie, Przewóz i Nowogród Bobrzański kuzynom, władcom Saksonii Ernestowi i Albrechtowi[1][10], Wacław otrzymał 2100 florenów węgierskich z tytułu renty, która była mu wypłacana przez nowych władców Żagania po zrzeczeniu się przez niego praw do księstwa, co nastąpiło 27 grudnia 1472[11]. W 1476 roku, po śmierci krewnego Henryka XI[12], zrzekł się pretensji do księstwa głogowskiego za sumę 400 guldenów[13].

Pobyt we Wrocławiu

edytuj

Po zrzeczeniu się władzy w księstwie Wacław przeniósł się do Wrocławia[14], gdzie żył jak zwykły mieszczanin, być może z trzema niezamężnymi siostrami Barbarą, Scholastyką i Agnieszką[15]. Czynnie uczestniczył w życiu religijnym miasta, wstąpił do bractwa przy kościele św. Barbary[16]. W 1478 roku sporządził testament, w którym zapisał swój majątek na budowę i wyposażenie kościoła św. Barbary.

Pochówek

edytuj

Po śmierci, która nastąpiła 29 kwietnia 1488 roku, znalazł miejsce spoczynku w świątyni, którą wspierał – kościele św. Barbary[17]. Książę pragnął być pochowany na przykościelnym cmentarzu, co było wyrazem jego pokory, jednak wykonawcy testamentu nie wyrazili na to zgody. Ostatecznie, wybierając wyjście kompromisowe, zwłoki Wacława złożono w południowym przedsionku świątyni w kruchcie, co nadal było niegodnym pochówkiem[18][19].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Jasiński 2007 ↓, s. 413.
  2. a b Techmańska 2014 ↓, s. 28.
  3. Techmańska 2014 ↓, s. 29.
  4. Techmańska 2014 ↓, s. 36.
  5. Jasiński 2007 ↓, s. 414 przyp. 4.
  6. Techmańska 2014 ↓, s. 27, 36.
  7. Techmańska 2014 ↓, s. 27, 37.
  8. Techmańska 2014 ↓, s. 37–38.
  9. Techmańska 2014 ↓, s. 37 przyp. 8.
  10. Techmańska 2014 ↓, s. 60.
  11. Techmańska 2014 ↓, s. 30, 60, 61 przyp. 31.
  12. Techmańska 2014 ↓, s. 27.
  13. Techmańska 2014 ↓, s. 65.
  14. Techmańska 2014 ↓, s. 30.
  15. Techmańska 2014 ↓, s. 30, 31 przyp. 21.
  16. Techmańska 2014 ↓, s. 30 przyp. 14.
  17. Jasiński 2007 ↓, s. 413, 461.
  18. Wojcieszak 2012 ↓, s. 50.
  19. Jasiński 2007 ↓, s. 414 przyp. 8.

Bibliografia

edytuj
  • Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów śląskich. Piastowie wrocławscy, legnicko-brzescy, świdniccy, ziębiccy, głogowscy, żagańscy, oleśniccy, opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy. Kraków: Avalon, 2007. ISBN 978-83-60448-28-1.
  • Barbara Techmańska: Jan II żagański, niespokojny książę, sojusznik króla husyty (16 VI 1435–22 IX 1504). Kraków: Avalon, 2014. ISBN 978-83-7730-130-2.
  • Magdalena Wojcieszak: Średniowieczne i nowożytne nekropole Wrocławia. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012. ISBN 978-83-61416-68-5.